Ovom članku potrebna je jezička standardizacija, preuređivanje ili reorganizacija.Pogledajte kako poboljšatičlanak, kliknite na linkuredi i doradite članak vodeći računa ojezičkim istilskim standardima Wikipedije. Ako niste sigurni kako bi članak trebao izgledati, pogledajte neke oddobrih članaka.
Republika Džibuti
جمهوريّة جيبوتي (Džumhūrīyât Džībūtī) République de Djibouti
Džibuti je strateški lociran u blizini jedne od najprometnije pomorske rute na svijetu, kontrolišući pristup Crvenom moru iIndijskom okeanu. Džibuti služi kao ključni centar za punjenje i pretovar, te je glavna pomorska luka zauvoz iizvoz u susjednu Etiopiju. Kao komercijalno središte u razvoju, država je lokacija raznih stranih vojnih baza, uključujući i kamp Lemonnier. Regionalno tijelo,Međuvladina uprava za razvoj (IGAD) također ima sjedište u gradu Džibutiju.
Država Džibuti je zvanično poznata pod nazivom Republika Džibuti. U lokalnim jezicima je poznata kaoYibuuti (na afarskom), بيبوتي, Jībūtī (na arapskom) i Jabuuti (na somalskom).
Ime države je izvedeno iz naziva njenog glavnog gradaDžibutija. Etimologija grada Džibuti je sporna. Postoji nekoliko teorija i legendi o porijeklu naziva grada, koje se razlikuju u zavisnosti od etničke pripadnosti onih koji zagovaraju takve teorije. Jedna teorija je izvedena izafarske riječi gabouti, što znači "ploča", što se vjerovatno odnosi na geografska obilježja područja.[8] Drugi naziv grada povezuju sa terminomgabood što na bosanskom značivisoravan iliplato.[9]
Od 1862. do 1894, teritorija sjeverno odTadžurskog zaliva nazvana jeObock. Pod francuskom upravom, od 1883. do 1967. područje je bilo poznato kao francuski Somaliland (francuski:Côte française des Somalis) a od 1967. do 1977. kao Francuska teritorija Afara i Issasa (francuski:Territoire français des Afars et des Issas).
Područje Džibutija je naseljeno još odneolita. Prema lingvistima, prvo stanovništvo afroazijskog govornog područja došlo je u ovu regiju iz pretpostavljenog urheimata (izvorna domovina) koji se nalazio udolini Nila[10] ili naBliskom istoku.[11] Međutim, drugi naučnici predlažu da se Afroazijska jezička porodica razvila na području Afričkog roga a njeni govornici su se potom raspršili na ostale strane.[12]
Keramički proizvodi koji datiraju iz sredine 2. milenijuma p.n.e pronađeni su u Asa Komi, unutrašnjem jezeru na ravnici Gobaad. Pronađeno keramičko posuđe karakterizira punktatne i incizijske geometrijske konstrukcije, koje imaju sličnost s keramikom iz Sabirske kulture iz Ma'laybea u Južnoj Arabiji.[13] Na lokalitetu Asa Komi su otkrivene i kosti goveda, što ukazuje na to da je domaća stoka bila prisutna tu prije otprilike 3.500 godina.[14] Na lokalitetu Dorre i Balha pronađeni su crteži na stijeni životinja koji liče na antilope i žirafe.[15] S druge strane, na arheološkom lokalitetu Handoga pronađeni sumikroliti odopsidijana kao i obična keramika koju su koristili nomadski pastiri sa pripitomljenom stokom a koji datiraju iz 4. milenija p. n. e.[16]
Mapa prahistorijskim mjesta sa pećinskim crtežima i grobnicama na prostoru današnjeg Džibutija
Zajedno sa teritorijom sjeverne Somalije, Eritreje i crvenomorskom obalomSudana, Džibuti se smatra najvjerojatnijom lokacijom teritorije poznatedrevnim Egipćanima kao Punt (ili Ta Netjeru, što bi nabosanskom značiloBožija zemlja). Prvi spomen zemlje Punt datira još iz 25. stoljeća p. n. e.[17] Stanovnici ove drevne zemlje bili su Puntiti, narod koji je imao bliske odnose sa drevnim Egiptom tokom vladavine 5. dinastijefaraona Sahure i 18. dinastije kraljice Hatšepsut.[18] Prema freskama na hramu uDeir el-Bahri, zemljom Punt u to vrijeme vladali su kralj Parahu i kraljica Ati.[19]
Kroz bliske kontakte koje su ostvarivali sa Arapima sa susjednog Arapskog poluostrva u trajanju dužem od 1.000 godina, somalske i afarske etničke grupe postale su među prvim stanovništvom u regionu koje su prihvatile islam.Ifatski sultanat je bilo muslimansko srednjovjekovno kraljevstvo u Africi. Sultanat je osnovan 1285. od strane pripadnika dinastije Valašma, a njegovo središte se nalazilo u gradu Zeili. Prvobitna teritorija sultanata se protezala Džibutijem i sjevernim dijelom današnje Somalija, a poslije se proširilo dalje na jug, premaplaninama Ahmar. Prema historijskim navodima sultan Omer Valašma (ili njegov sin Ali, prema drugom izvoru) je zabilježen kao sultan koji je osvojioSultanat Šoa 1285. Etiopski historičar Taddesse Tamrat objašnjava vojnu ekspediciju sultana Omera kao pokušaj konsolidacije muslimanskih teritorija na Rogu Afrike Hornu na isti način kako je u istom periodu car Yekuno Amlak pokušavao ujediniti kršćanske teritorije u planinskim krajevima. Ove dvije države neizbježno su došle u sukob oko područja Šoa i teritorija na jugu. Došlo je do dugog rata u kojem muslimanski sultanati tog vremena nisu bili čvrsto ujedinjeni. Ifatski sultanat je u tom sukobu poražen od strane etiopskog cara Amda Sejona I 1332. nakon čega se snage Ifatskog sultanata povukale sa područja Šoa.
Snage Adalskog sultanata (desno) u borbi protiv etiopskih snaga kralja Yagbe'u Seyona
Islam se na području Džibutija pojavio nedugo nakon pojave islama na Arabijskom poluostrvu i prvehidžre muslimana u tadašnju Abesiniju.Mesdžid u Zeili datira iz 7. vijeka i najstarija jedžamija u gradu.[20] Krajem 9. vijeka historičarJakubi navodi da su muslimani u to doba živjeli uz sjevernu obalu roga Afrike.[21] Također spominje i Adalsko kraljevstvo s glavnim gradom u Zeili, lučkom gradu u sjeverozapadnom Avdalu, regiji koja se nasljanja na Džibuti.[21][22] Ovi navodi ukazuju na postojanje Adalskog kraljevstva s glavnim gradom u Zeili najkasnije tokom kasnog 9. ili početka 10. vijeka. Prema I. M. Lewisu, kraljevinom su upravljale lokalne dinastije koje su se sastojale od arapiziranih Somalaca, koji su također vladali slično uspostavljenimSultanatom u Mogadišu, na jugu regije poznate kao Benadir. Historijat Adala iz ovog osnivačkog perioda okarakterizirana je nizom bitaka sa susjednom Abesinijom.[22] Na vrhuncu moći, Adalsko kraljevstvo je kontrolisalo velike dijelove današnjeg Džibutija, Somalije, Eritreje i Etiopije. Između gradova Džiboutija i Lojade nalazi se niz antropomorfnih i falusnihstela. Strukture su povezane sa grobovima pravougaonog oblika koji su okruženi vertikalnim pločama, kao što je pronađeno u Tiji, u centralnoj Etiopiji. Stela na potezu Džibouti - Lojada su neizvjesne starosti, a neke od njih su ukrašene simbolom u obliku slova T.[23] Osim toga, arheološkim iskopavanjima u Tiji pronađene su i grobnice. Od 1997. pronađeno je 118 stela. Zajedno sa stelama u zoni Hadije, strukture su od strane lokalnih stanovnika nazvaneYegragn Dingay iliGranov kamen, i vezuju se uz imama i generalaAhmeda ibn Ibrahima el-Gazija (AhmedGurey iliGran), vladara Adalskog sultanata i važne historijske ličnosti iz tog perioda Džibutija.[24]
Mapa Osmanlijskog Carstva 1566. unutar kojeg su se jedno vrijeme nalazila i pojedina područja današnjeg Džibutija
godine 1517. Osmanlije osvajajuMemlučki sultanat koji je između ostalog zauzimao i sjeveroistočno područje Afrike te osnivajuEgipatski pašaluk. Pašaluk će egzistirati tri i po stoljeća a tokom tog perioda u njegovom sastavu će se naći i dio današnje teritorije Džibutija. Tokom zadnje faze opadanja moći Osmanlijskog carstva i zvaničnog prestanka postojanja Egipatskog pašaluka veći dio ove teritorije će postati vazalska teritorija u odnosu na Englesku dok će dijelovima teritorije sadašnjeg Džibutija upravljati somalski i afarski sultani. Krajem 19. vijeka teritorijom će zavladati Francuzi.
Od 1862. do 1894, teritorijom na sjeveru Tadjurskog zaliva koja se zvala Obock su vladali somalijski i afarski sultani. To su bile lokalne vlasti s kojima je Francuska potpisala različite ugovore između 1883. i 1887. da bi prvi stekli uporište u regiji.[3][4][5] godine 1894. Léonce Lagarde, francuski kolonijalni guverner je osnovao stalnu francusku upravu u gradu Džibutiju i nazvao je Francuski Somaliland. Teritorijalna jedinica pod tim nazivom postojala je od 1896. do 1967, kada je preimenovan u Francusku teritoriju Afara i Issasa.[25]
Godine 1958, uoči nezavisnosti koju će susjedna Somalija izboriti 1960, održan je referendum u Džibutiju da li će teritorija Francuske teritorije Afara i Issasa ostati u tijesnoj vezi sa Francuskom ili se pridružiti Republici Somaliji. Referendumom se pokazala da je brojniji dio stanovništva bio za održavanje trenutnog stanja, djelimično zbogizborne krađe odnosno izbornog inženjeringa provedenog od strane Francuske.[26] Bilo je i optužbi za široko rasprostranjeno namještanje glasova.[27] Većina onih koji su glasali protiv, bili su Somalijci koji su bili čvrsto za pridruživanje ujedinjenoj Somaliji, kao što je to predložioMahmud Harbi, potpredsjednik Vijeća vlade. Harbi je poginuo u avionskoj nesreći dvije godine kasnije.[26]
Nakon dva neuspješna, 1977. održan je i treći referendum o nezavisnosti Džibutija od Francuske. Velika većina od 98,8% birača podržalo je izdvajanje Džibutija iz Francuske, čime je zvanično obilježena nezavisnost Džibutija. Hassan Gouled Aptidon, somalski političar koji je vodio kampanju za nezavisnost na referendumu iz 1958, konačno je dočekao i nezavisnost države i postao njen prvi predsjednik tokom perioda od 1977 – 1999.
Početkom 90-tih godina 20. vijeka, tenzije oko zastupljenosti u Vladi Džibutija dovele su do oružanog sukoba između vladajuće stranke Džibutija, Narodne skupštine za napredak (PRP) i opozicione grupe Front za obnovu jedinstva i demokratije (FRUD). Sukob je okončan sporazumom o podjeli vlasti 2000.
Satelitska mapa Džibutija tokom dana (lijevo) i noći (desno)
Džibuti se nalazi na Afričkom rogu, na strateški važnoj lokaciji, uz Crveno more i moreuz Bab-el-Mandeb. Prostire se između 10. i 13. stepenajužne geografske širine i 41. i 44. stepenaistočne geografske dužine, na najsjevernijoj tačkiVelike rasjedne doline. Upravo ovdje, u Džibutiju, nalazi se rascjep izmeđuAfričke,Somalijske iArabijske ploče, koji tvori geološku trotačku.[28] Tektonska interakcija na ovoj trotački stvorila je najnižu nadmorsku visinu bilo kojeg mjesta u Africi i drugu najnižu depresiju na kopnu na svijetu (nakon depresije duž jordansko-izraelske granice).
Morska obala proteže se dužinom od 314 kilometara, a teren se sastoji od visoravni, ravnica i planinskog gorja. Džibuti ima ukupnu površinu od 23.200km2. Državne granice se protežu na 575km, od kojih 125km granice dijeli s Eritrejom, 390km s Etiopijom i 60km sa Somalijom.[2] Džibuti je najjužnija država koja leži na Arabijskoj ploči.[29]
Džibuti ima osam planinskih lanaca s vrhovima iznad 1.000 metara nadmorske visine. Planinski lanac Mousa Ali smatra se najvišim planinskim lancem u državi, s najvišim vrhom visine 2.028 metara a koji se nalazi na granici s Etiopijom i Eritrejom.PustinjaGrand Bara pokriva dijelove južnog Džibutija u regijama Arta, Ali Sabieh i Dikhil. Većinski dio pustinje leži na relativno maloj visini, ispod 520 metara nadmorske visine.
Planinsko područje uglavnom čine planineMusa Ali,Goda i planinaArrei koja okružuje glavni grad Djibouti. Najviši vrh u državi je vrh na planini Musa Ali, ukupne visine od 2.028 metara. Ukupno je osam vrhova visine iznad 1.000 metara nadmorske visine.[30]
Klima Džibutija je znatno toplija i s znatno manje sezonskih varijacija u odnosu na svjetski prosjek. Srednje dnevne maksimalne temperature zraka kreću se od 32 do 41°C, izuzev na višim predjelima. Na primjer, u gradu Džibutiju, prosječne popodnevne temperature zraka kreću se od 28 do 34°C tokom aprila. S druge strane, u gradu Airolafu, koji se nalazi sjevernije i nešto u unutrašnjosti države, na nadmorskoj visini između 1.535 i 1.600 m, maksimalna temperatura je 30°C ljeti, a minimalna 9°C zimi. U gorju, na visinama od 500 do 800 m temperature su niže tokom perioda od juna do augusta u odnosu na priobalna područja. Džibutijem vlada ilistepska (BSh) ilipustinjska klima (BWh), iako su temperature na najvišim područjima znatno umjerenije.
Na istočnoj obali godišnja količina padavina manja je od 131mm, u centralnom gorju između 200 i 400mm dok je zaleđe područje s znatno manje padavina.
Biljni i životinjski svijet Džibutija obitava u oštrom krajoliku, a šuma predstavlja manje od jednog procenta ukupne površine zemlje.[31] Divljač je rasprostranjena u tri glavne regije, unutar sjevernog planinskog područja države preko vulkanske visoravni u južnom i centralnom dijelu kao i u priobalnom području Džibutija.
Najveći broj vrsta životinja se nalazi u sjevernom dijelu zemlje, unutar ekosistemaNacionalnog parka Day Forest. Na prosječnoj nadmorskoj visini od 1.500 metara, područje uključuje i masiv Goda, čiji je najviši vrh 1.783 m nadmorske visine. Ekosistem obuhvata i područje od 3,5km2 šume Juniperus procera, pri čemu mnoštvo stabala dostiže visinu do 20 metara visine. Ovo šumsko područje glavno je stanište ugrožene i endemske vrste, pticeDjibouti francolin, te još jednog nedavno registrovanog kralježnjaka,Platyceps afarensis. Na području se nalaze i mnoge vrste drvenastih i zeljastih biljaka, uključujući i drvo samode i maslina koje čine oko 60% ukupno identificiranih vrsta Džibutija.
Što se tičebiološke raznolikosti na području Džibutija je registrovano oko 820 vrsta biljaka, 493 vrstebeskičmenjaka, 455 vrsta riba, 40 vrsta gmazova, 3 vrste vodozemaca, 360 vrsta ptica i 66 vrstasisara.[31] Divljač Džibutija također je navedena kao dio žarišne tačke Afričkog roga za biološku raznolikost te žarišta koralnog grebena Crvenog mora i Adenskog zaliva.[32] Sisari uključuju nekoliko vrsta antilopa, poput Soemmerringove gazele i Pelzelnove gazele. Kao rezultat zabrane lova od početka 1970. ove su vrste dobro očuvane. Ostali karakteristični sisari su Grevyjeva zebra, Grivasti pavijan i Hunterova antilopa. Warthog, ranjiva vrsta svinje, nalazi se i u nacionalnom parku Day. U obalnim vodama su se nalazile iEtiopske genetke međutim njihovo prisustvo bi trebalo potvrditi nekim budućim studijama. U priobalnim vodama nalaze se iZelene kornjače i morske kornjače gdje se odvija njihovo gniježđenje.[33][34] Smatra se da je na područja Džibutija obitavao izumrli afrički sjeveroistočni gepard.
Nacionalna skupština Džibutija je najviše zakonodavno tijelo ove afričke države i jednodomnog je tipa. Osnovana je 1977. nakon nezavisnosti Džibutija i sastoji se od 65 zastupnika koji se biraju iz više izbornih jedinica na mandat od 5 godina. Trenutno većinu u Skupštini čine dvije koalicijeUnija za predsjedničku većinu (43 zastupnika) iUnija za nacionalni spas (21).
Funkcijapredsjednika Džibutija, koju trenutno obnašaIsmaïl Omar Guelleh, je istaknuta politička funkcija u džibutskoj politici. Predsjednik je istovremeno i šef države i vrhovni komandantOružanih snaga Džibutija. Predsjednik vrši svoju izvršnu vlast uz pomoć imenovanog premijera, trenutno je toAbdoulkader Kamil Mohamed. Vijeće ministara odgovorno je predsjedniku koji i predsjedava ovim vijećem.
Pravosudni sistem čine sudovi prve instance,Visoki apelacioni sud iVrhovni sud. Pravni sistem predstavlja spoj francuskog građanskog i običajnog prava somalijskog i afarskog naroda.[35][36]
Nacionalna skupština (ranije Zastupnička komora) je zakonodavno tijelo Džibutija[35][36] i sastoji se od 65 članova koji se biraju svakih pet godina.[37] Iako je Nacionalna skupštinajednodomna, Ustav predviđa formiranje Senata.[35][36]
Baza Maryama za vrijeme vojne vježbe u regiji Arta
Oružane snage Džibutija sastoje se odNacionalne armije Džibutija, koju čine obalna mornarica, zračne snage i nacionalna žandarmerija. Od 2011, raspoloživa ljudski potencijal za vojnu službu bio je 170.386 muškaraca i 221.411 žena u dobi od 16 do 49 godina.[2] Džibuti je u 2011. izdvojio preko 36 miliona američkih dolara za opremanje svojih oružanih snaga (141. mjesto prema podacimaSIPRI-a). Džibuti je nakon stjecanja nezavisnosti imao dva puka kojima su komandirali francuski oficiri. Početkom 2000-ih razmatran je model prema kojem bi se u najboljoj mjeri unaprijedile obrambene sposobnosti džibutskih oružanih snaga restrukturiranjem snaga u manje, mobilnije jedinice umjesto tradicionalnih divizija.
Prvi oružani sukob u koji su bile uključene Oružane snage Džibutija bio je građanski rat između džibutske vlade, koji je podržala Francuska, iFronta za obnovu jedinstva i demokratije (FRUD). Rat je trajao tokom perioda od 1991. do 2001, iako je veći dio neprijateljstava završio nakon što su umjerene frakcije FRUD-a potpisale mirovni ugovor s vladom nakon što su pretrpjele veliki vojni poraz kada su vladine snage zauzele većinu teritorija na kojima su bili pobunjenici. Radikalna skupina nastavila se boriti protiv vlade, ali je potpisala vlastiti mirovni ugovor 2001. Rat je završio pobjedom vlade, a FRUD je postala politička stranka.
Kao sjedište regionalnog tijela,Međuvladine uprave za razvoj, Džibuti je bio aktivni sudionik somalijskog mirovnog procesa i država domaćin konferencije Arta održane 2000. Nakon uspostavljanjaSavezne vlade Somalije 2012, delegacija Džibutija također je prisustvovala ceremoniji inauguracije novog predsjednika Somalije.
Posljednjih godina Džibuti je poboljšao svoje tehnike obuke, vojne komande i informacijske strukture a poduzeli su i korake da postanu samopouzdaniji u pružanju vojne podrške u saradnji s drugim oružanim snagama u okviru mirovnih misijaUjedinjenih nacija ili za pružanje vojne pomoći zemljama koje takvu vrstu usluge zvanično zatraže. Oružane snage Džibutija trenutno učestvuju u mirovnim misijama u Somaliji i Sudanu.
Administrativna podjela Džibutija se zasniva na tri administrativna nivoa. Najviši nivo podjele je podjela države na regije. Regija je 6 pri čemu glavni grad kao jedinica lokalne samouprave predstavlja jednu od regija. Regije se dalje dijele na distrikte kojih je ukupno 20. Svaka regija izuzev glavnog grada se sastoji od nekoliko distrikta. Distrikti se dalje dijele na lokalne jedinice samouprave, urbanog ili ruralnog tipa.
Privredna aktivnost Džibutija uglavnom je koncentrirana na sektor usluga. Toj činjenici u velikoj mjeri doprinosi politika slobodne trgovine i strateška lokacije države kao tranzitne tačke Crvenog mora. Zbog ograničenih količina padavina, povrće i voće su glavni proizvodni usjevi, a ostali prehrambeni proizvodi se uglavnom uvoze.BDP (paritet kupovne moći) u 2017. procijenjen je na 3,64 milijardi američkih dolara, sa realnom stopom rasta od 6,7% (procjena iz 2017) godišnje. BDP po stanovniku iznosio je oko 3.600 dolara (PPP) za istu godinu. Uslužni sektor činio je oko 80,2% BDP-a, zatim industrija od 17,3%, a poljoprivreda 2,4%.[2]
Od 2013, kontejnerski terminal u luci Djibouti obrađuje najveći dio nacionalne trgovine. Oko 70% aktivnosti morske luke sastoji se od uvoza i izvoza iz susjedne Etiopije, što ovisi o luci kao njenom glavnom pomorskom izlazu.[38] Od 2018. 95% etiopskog tranzitnog tereta obavljalo se preko luke u Djiboutiju.[39] Luka također služi kao međunarodni centar za punjenje goriva i centar za pretovar. 2012, vlada Džibutija u suradnji s DP World-om započela je izgradnju kontejnerskog terminala Doraleh,[40] treće velike morske luke namijenjene daljnjem razvoju nacionalnog tranzitnog kapaciteta.[2] Projekt je vrijedan 396 miliona dolara, ima kapacitet da primi 1,5 miliona 6-metarskih kontejnerskih jedinica.
Euromoney-u je u martu 2011. rangirao Džibuti na 177. mjesto najsigurnijih investicionih destinacija svijetu. Da bi poboljšali okruženje za direktna strana ulaganja, vlasti Džibutija u saradnji sa različitim neprofitnim organizacijama pokrenule su niz razvojnih projekata čiji je cilj isticanje komercijalnog potencijala države. Vlada je također uvela nove politike privatnog sektora usmjerene na visoke kamatne stope i stope inflacije, uključujući ublažavanje poreznog opterećenja preduzeća i omogućavanje izuzeća od poreza na potrošnju.
Proporcionalna vrijednost robe koja se izvozi iz Džibutija
Osim toga, uloženi su napori za snižavanje procijenjene stope nezaposlenosti gradskog stanovništva koja iznosi 60% stvaranjem više mogućnosti za zapošljavanje kroz ulaganje u različite sektore. Sredstva su posebno usmjerena na izgradnju telekomunikacijske infrastrukture i povećanje raspoloživog dohotka podrškom malim preduzećima. Zbog svog potencijala za rast, ribolovni i poljoprivredno-prerađivački sektor, koji sa oko 15% učestvuje u državnom BDP-u, također je predmet sve značajnijih investicija od 2008.
Za širenje skromnog industrijskog sektora, uz pomoćOPEC-a,Svjetske banke iGlobalnog fonda za ekologiju, gradi se geotermalna elektrana snage 56 megavata. Očekuje se da će postrojenje riješiti periodične nedostatke električne energije, smanjiti oslanjanje države na električnu energiju iz Etiopije, smanjiti skuplji uvoz nafte za električnu energiju proizvedenu dizelom i time smanjiti BDP i smanjiti dug.[40]
Džibutska kompanija Salt Investment (SIS) započela je veliku operaciju radi industrijalizacije regije jezera Assal, bogate po nalazištima soli. Projektirajući godišnji kapacitet od 4 milijuna tona, projekt desalinizacije bi povećao prihode od izvoza, stvorio više radnih mjesta i pružio više svježe vode za stanovnikelokalnog područja.[2][40] Vlada Džibutija je 2012. također angažovala China Harbor Engineering Company Ltd za izgradnju rudnog terminala. Vrijedan 64 miliona dolara, projekt je omogućio Džibutiju da izvozi dodatnih 5.000 tona soli godišnje na tržišta u jugoistočnoj Aziji.[41]
BDP Džibutija povećavao se u prosjeku više od 6% godišnje, sa 341 miliona u 1985. na 1,5 milijardi u 2015.Džibutski franak je valuta Džibutija. Izdaje gaCentralna banka Džibutija, monetarni državni organ. Budući da je džibutski franak vezan za američki dolar, uglavnom je stabilan te inflacija ne predstavlja problem za državu. To je doprinijelo rastućem interesu za ulaganja u Džibuti.[40][42][43]
Od 2010. u Džibutiju posluje 10 konvencionalnih i islamskih banaka. Većina ih je na tom tržištu u posljednjih nekoliko godina, uključujući somalijsku kompaniju za transfer novca Dahabshiil i BDCD, podružnicu švicarskih financijskih investicija. Bankovni sistem prethodno su monopolizirale dvije institucije: Indo-Suez banka i Komercijalna i industrijska banka (BCIMR)[42]. Da bi osigurala snažan kreditni i depozitni sektor, vlada zahtijeva od komercijalnih banaka da zadrže 30% udjela u financijskoj instituciji. Kreditiranje je takođe podstaknuto stvaranjem garancijskog fonda koji bankama omogućava da daju zajmove malim i srednje velikim preduzećima koja ispunjavaju uslove, a da prethodno ne zahtijevaju veliki depozit ili druge vrste osiguranja.[40]
Saudijski investitori također istražuju mogućnost povezivanja Afričkog roga s Arabijskim poluostrvom preko 28,5km dugog prekomorskog mosta,[44] koji bi se zavo nazvanog Most preko Roga. Za projekat se vezuje investitor Tarek bin Laden. Međutim, u junu 2010. objavljeno je da je faza I ovog projekta odgođena.[45]
Međunarodni aerodrom Djibouti–Ambouli u gradu Djiboutiju jedini je međunarodni aerodrom u državi i povezuje Džibuti s mnogim interkontinentalnim centrima, redovnim i čarter letovima.Air Djibouti je državni avioprevoznik i najveća takva kompanija u državi.
Nova i elektrificiranaprugaAdis Abeba-Djibouti puštena je u promet u januaru 2018. Glavna svrha ove željeznice je olakšavanje obavljanja prijevoza tereta između etiopskog zaleđa i luke Doraleh.
Trajekti prometuju Tadžurskim zalivom, iz grada Djiboutija do Tadžure. Postoji luka Doraleh zapadno od grada Dziboutija, koja je glavna državna luka. U luci Doraleh se nalazi i terminal nove željeznice Adis Abeba-Djibouti. Pored luke Doraleh, koja se bavi uvozom općeg tereta i nafte, Džibuti trenutno (podaci iz 2018.) ima još tri velike luke za uvoz i izvoz rasute robe i stoke, luku Tadžura (kalijumska đubriva), luku Damerjog (stoka) i luku Goubet (sol). Gotovo 95% uvoza i izvoza Etiopije obavlja se preko luka Džibutija.
Sistem autocesta u Džibutiju nazvan je prema klasifikaciji cesta. Ceste koji se smatraju glavnim cestama su u potpunosti asfaltirane (po cijeloj dužini) i uglavnom spajaju veće gradove u državi.
Oblast telekomunikacija nalazi se u nadležnosti Ministarstva komunikacija Džibutija.[46] Djibouti Telecom je jedini pružatelj telekomunikacijskih usluga. Za tu svrhu uglavnom se koristi mikrovalna radio relejna mreža. U glavnom gradu postoji infrastruktura optičkog kabla, dok su ruralna i ostala područja države povezana putem bežičnih radio-sistema lokalnih petlji. Pokrivenost teritorije signalom mobilne mreže ograničena je prije svega na područje u i oko grada Djiboutija. 2015. u upotrebi je bilo 23.000 glavnih telefonskih linija i 312.000 mobilnih linija. Pomorski optički komunikacioni kabl SEA-ME-WE 3, koji u Djiboutiju ima kopnenu tačku, od Džibutija se pruža sjeverozapadno premaDžidi (Saudijska Arabija),Suezu,Siciliji,Marseilleu i dalje na zapad a jugoistočno premaColombou (Šri Lanka),Singapuru i dalje. Telefonske satelitske zemaljske stanice uključuju iIntelsat (Indijski okean) iArabsat. Medarabtel je regionalna mikrotalasna radio relejna telefonska mreža.[2]
Radiotelevizija Džibutija je državni nacionalni TV emiter. Emiter upravlja jedinom zemaljskom televizijskom stanicom, kao i dvije domaće radio mreže na AM 1, FM 2 i kratkotalasnom kanalu 0. Licenciranje i rad emitiranih medija regulira vlada.[2]
2012. bilo je 215 lokalnih preduzeća koja su pružala usluge pristupa internetu. U 2015. bilo je oko 99.000 korisnika interneta..dj je najviša internet domena Džibutija.[2]
Turizam u Džibutiju u zadnje vrijeme je jedan od rastućih ekonomskih sektora u državi i generira oko 80.000 dolazaka godišnje, uglavnom porodica i prijatelji vojnika stacioniranih u glavnim pomorskim bazama u zemlji. Iako su brojevi u porastu, nastojanja da se za ulazak stranaca u Džibuti uvedu vize moglo bi ograničiti porast broja turista i stagnaciju turizma.
Nedovoljno razvijena infrastruktura otežava turistima samostalno putovanje, a troškovi privatnih izleta su visoki. Od ponovnog otvaranja željezničke linije iz Adis Abebe za Džibuti u januaru 2018. također je intezivirano kopneno putovanje. Dva glavna geološka čuda Džibutija, jezero Abbe i jezero Assal, vodeće su turističke destinacije u zemlji. Ove dvije lokacije privlače stotine turista svake godine u potrazi za udaljenim i relativno nesistraženim mjestima Džibutija.
Prema procjeni iz 2018. u Džibutiju je živjelo 884.017 stanovnika.Multietnička je država. Stanovništvo Džibutija je raslo po relativno visokoj stopi tokom druge polovine 20. vijeka, povećavajući se s oko 69.589 stanovnika koliko ih je bilo 1955. na oko 869.099 2015. Dvije najveće etničke skupine suSomalci (60%) iAfari (35%). Unutar somalske etničke grupe preovladava podklan Issas koji je dio brojnijeg klanaDira, s manjim brojem pripadnika podklana Gadabuursi i Isaaq. Preostalih oko 5% stanovništva Džibutija uglavnom čine jemenskiArapi, Etiopljani i Evropljani (Francuzi i Italijani). Otprilike 76% lokalnog stanovništva je urbano stanovništvo dok su ostali nomadi. Džibuti je također država s mnogobrojnim imigrantima i izbjeglica iz susjednih država, a grad Džibuti je zbog svog kosmopolitskog urbanizma dobio nadimakfrancuski Hong Kong u Crvenom moru. Položaj Džibutija na istočnoj obali Afrike čini središte regionalne migracije, a Somalci, Jemenci i Etiopljani putuju kroz Džibuti na putu prema državama Perzijskog zaliva i sjevernoj Africi.
Tokom zadnjih 55 godina broj stanovnika Džibutija je udesetostručen. Pregled broja stanovnika dat je u sljedećoj tabeli.
Godina
Broj stanovnika
Promjena u (%)
1950.
62.001
1955.
69.589
+2.34%
1960.
83.636
+3.75%
1965.
114.963
+6.57%
1970.
159.659
+6.79%
1977.
277.750
+8.23%
1980.
358.960
+8.93%
1985.
425.613
+3.47%
1990.
590.398
+6.76%
1995.
630.388
+1.32%
2000.
717.584
+2.62%
2005.
784.256
+1.79%
2010.
850.146
+1.63%
2015.
869.099
+0.44%
2018.
884.017
+0.57%
Prema podacima World Population Review-u za 2019.[47] stanovništvo Džibutija je u velikoj mjeri vitalno jer 30,71% ukupnog stanovništva države je u dobi do 14 godina a više od polovine stanovništva je mlađe od 24 godine (52,71%). Osim toga, stanovništvo ima visoku stopu nataliteta koja iznosi 23,3 promila a prirodni priraštaj prema procjeni za 2018. iznosio je 2,13%.
Džibuti jevišejezična država. Većina stanovnika govorisomalskim (524.000 govornika) iliafarskim jezikom (306.000 govornika) kao maternjim ili prvim jezikom. Ovi idiomi sumaternji jezici somalijskih i afarskih etničkih grupa. Oba jezika pripadaju velikojafroazijski porodicikušitskih jezika. U Džibutiju su i dva službena jezika: arapski i francuski.
Arapski jezik je od vjerskog značaja jer velika većina stanovništva su po religijskoj pripadnosti muslimani. To je standardni arapski jezik. Kolokvijalno oko 59.000 stanovnika govori arapski dijalekt Ta'izzi-Adeni, poznat i kao džibutski arapski. Francuski služi kao statutarni nacionalni jezik. To je naslijeđeno iz kolonijalnog perioda i osnovni je jezik u oblasti obrazovanja. Oko 17.000 stanovnika Džibutija francuski koristi kao prvi jezik. Jezici imigranata uključuju omanski arapski (38.900 govornika), amharski (1.400 govornika) i grčki (1.000 govornika).
Stanovništvo Džibutija većinom je muslimansko stanovništvo.Islam čini oko 94% narodnog stanovništva (približno 740.000 od 2012.), dok je preostalih 6% stanovnikakršćani, većinom imigranati izItalije,Francuske,Etiopije.[48]
Islam je ušao u regiju vrlo rano, jer je grupa progonjenih muslimana tražila utočište prekoCrvenog mora naRogu Afrike na nagovorislamskog poslanikaMuhammeda. Godine 1900, tokom ranog dijelakolonijalne ere, na tim teritorijama praktično nije bilo kšćana, a samo oko 100–300 sljedbenika dolazilo je iz škola i sirotišta nekoliko katoličkih misija u francuskomSomalilandu. Ustav Džibutija imenuje islam kao jedinu državnu religiju, a također predviđa jednakost građana svih vjera (član 1) i slobodu vjerske prakse (član 11).[49][50] Većina lokalnih muslimana pridržava sesunitske denominacije, slijedećišafijski mezheb. Muslimani koji nisu vjerski pripadnici uglavnom pripadaju sufijskim redovima različitih škola.[51] Prema Međunarodnom izvještaju o vjerskoj slobodi iz 2008, dok muslimanski Džibućani imaju zakonsko pravo da pređu ili se vjenčaju s nekom drugom vjerom, obraćenici mogu naići na negativne reakcije svoje porodice i klana ili društva u cjelini, a često se suočavaju s pritiskom da se vrate islamu.[52]
Eparhija Džibutijska opslužuje malo lokalno katoličko stanovništvo, za koje procjenjuje da je u 2006. imalo oko 7.000 pojedinaca.[53]
Tradicionalna drvena rezbarena tegla izOue'a u regijiTadjourah.
Odjeća u Džibutiju odražava vruću i suhu klimu u regiji. Kad nisu odjeveni u zapadnjačku odjeću poput hlača i majica, muškarci obično nosemacawiis, što je tradicionalna odjeća nalikSarongu koja se nosi oko struka. Mnoginomadi nose labasto umotani bijeli pamučni ogrtač zvantobe koji se spušta do oko koljena, a kraj prebačen preko ramena (sličnorimskojtogi).
Žene obično nosedirac, dugu, laganu, prozračnu haljinu odvoila izrađenu odpamuka ilipoliestera koja se nosi preko poluklizača i grudnjaka u punoj dužini. Udate žene obično nose marame na glavi koje se nazivajushash i često pokrivaju gornji dio tijela šalom poznatim kaogarbasaar. Neudate ili mlade žene, međutim, ne pokrivaju uvijek glavu. Tradicionalnaarapska odjeća, poput muškejellabiya (jellabiyaad nasomalijskom) i ženskedžilbabe, također se često nosi. U nekim prilikama, poput festivala, žene se mogu ukrasiti specijaliziranim nakitom i pokrivačima za glavu sličnim onima koje noseberberska plemenaMagriba.[54]
Mnogo originalne umjetnosti Džibutija prenose se i čuvaju usmeno, uglavnom kroz pjesmu. Mnogi primjeriislamskog,osmanlijskog ifrancuskog utjecaja mogu se primijetiti i u lokalnim zgradama koje sadrže gipsane proizvode, pažljivo izrađene motive ikaligrafiju.
Oud je uobičajeni instrument u tradicionalnoj muzici Džibutija.
Somalci imaju bogato muzičko naslijeđe usredsređeno na tradicionalnisomalijski folklor. Većina somalijskih pjesama supentatonične. Odnosno, oni koriste samo pettonova pooktavi za razliku odheptatonske skale (sedam nota) kao što jedur skala. Na prvo slušanje, somalijsku muziku možda pogrešno zamjenjuju sa zvukovima obližnjih regija poputEtiopije,Sudana iliArapskog poluostrva, ali je na kraju prepoznatljiva po svojim jedinstvenim melodijama i stilovima. Somalijske pjesme su obično proizvod suradnje tekstopisaca (midho), tekstopisaca (laxan) i pjevača (codka ili "glas").Balwo je somalijski muzički stil usredsređen na ljubavne teme koji je popularan u Džibutiju.[55]
Tradicionalnaafarska muzika nalikuje narodnoj muzici drugih dijelovaRoga Afrike, poputEtiopije; sadrži i elementearapske muzike. Historija Džibutija zabilježena je u poeziji i pjesmama njegovog nomadskog naroda i vraća se hiljadama godina u vrijeme kada su narodi Džibutija trgovali običnom kožom, kožom za parfeme i začine drevnogEgipta,Indije iKine. Afarska usmena književnost je također prilično muzikalna. Dolazi u mnogim varijantama, uključujući pjesme za vjenčanja, rat, pohvale i hvalisanje.[56]
Džibuti ima dugu poetsku tradiciju. Nekoliko dobro razvijenih somalijskih oblika stihova uključujugabay,jiifto,geeraar,wiglo,'buraanbur,beercade,afarey iguuraw.Gabay (epska pjesma) ima najsloženiju dužinu i metar, često prelazeći 100 redova. Smatra se znakom poetskog postignuća kada je mladi pjesnik u stanju da komponuje takav stih i smatra se visinom poezije. Grupe memorizera i recitatora (hafidayaal) tradicionalno su propagirale dobro razvijenu umjetničku formu. Pjesme se vrte oko nekoliko glavnih tema, uključujućibaroorodiiq (elegija),amaan (pohvala),jacayl (romansa),guhaadin (klevetanje),digasho (piljiti) iguubaabo (smjernice).Baroorodiiq je sastavljen u spomen na smrt istaknutog pjesnika ili ličnosti.[55]Afari su upoznati sa ginnilijem, vrstom ratnika-pjesnika i vrača i imaju bogatu usmenu tradiciju narodnih priča. Oni također imaju opsežan repertoar borbenih pjesama.[57]
Pored toga, Džibuti ima dugu tradicijuislamske književnosti. Među najistaknutijim historijskim djelima je srednjovjekovniFutuh Al-Habash odShihāb al-Din-a, koji bilježiosvajanje Abasinije vojskeAdalskiog sultanata tokom 16. vijeka.[58] Posljednjih godina brojni političari i intelektualci pisali su memoare ili razmišljanja o zemlji.
Džibutijska kuhinja mješavina jesomalijske,afarske,jemenske ifrancuske kuhinje, uz neke dodatnejužnoazijske (posebnoindijske) kulinarske utjecaje. Domaća jela se obično pripremaju s puno bliskoistočnih začina, u rasponu odšafrana docimeta.Jemenska riba na žaru, otvorena na pola i često kuhana u pećnicamatandoori stila, lokalna je delicija. Začinjena jela dolaze u mnogim varijacijama, od tradicionalnogFah-faha ili "Soupe Djiboutienne" (začinjena juha od kuhane govedine), do mokrogyetakelt-a (začinjeno miješano varivo od povrća).Xalwo ilihalva popularna je poslastica koja se jede u svečanim prilikama, poput proslavebajrama ili svadbenih dočeka. Halva se pravi od šećera, kukuruznog škroba, kardamoma u prahu, muškatnog oraščića u prahu ighee-a.Kikiriki se ponekad dodaje za poboljšanje teksture i okusa.[59] Nakon obroka, kuće se tradicionalno parfimirajutamjanom (cuunsi) ilitamjanom (lubaan), koji se priprema u kadionici koja se nazivadabqaad.
↑Simson Najovits (2004)Egypt, Trunk of the Tree, Volume 2. Algora Publishing. p. 258.ISBN978-0875862569
↑Joyce Tyldesley (1996)Hatchepsut: The Female Pharaoh. Penguin Books. p. 147.ISBN9780141929347
↑Breasted, John Henry (1906–1907),Ancient Records of Egypt: Historical Documents from the Earliest Times to the Persian Conquest, collected, edited, and translated, with Commentary,1, University of Chicago Press, str.246–295
↑Manighetti, Isabelle; Tapponnier, Paul; Courtillot, Vincent; Gruszow, Sylvie; Gillot, Pierre-Yves (1997). "Propagation of rifting along the Arabia‐Somalia plate boundary: The gulfs of Aden and Tadjoura".Journal of Geophysical Research: Solid Earth.102: 2681–2710.doi:10.1029/96JB01185.
↑Geothermal Resources Council (1985).1985 International Symposium on Geothermal Energy, Volume 9, Part 1. str.175.
↑ʻArabfaqīh, Shihāb al-Dīn Aḥmad ibn ʻAbd al-Qādir, activeth century (2003).The conquest of Abyssinia: 16th century. Paul Stenhouse, Richard Pankhurst, Shihāb al-Dīn Aḥmad ibn ʻAbd al-Qādir, activeth century Translation of: ʻArabfaqīh (Prvoizd.). Hollywood, CA.ISBN0-9723172-6-0.OCLC57236304.
.jpg)
_diagram.svg)
.svg)
