Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljenizvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). Ako se pravilno ne potkrijepepouzdanim izvorima, sporne rečenice i navodi mogli bi biti izbrisani. Pomozite Wikipediji tako što ćete navesti validne izvore putemreferenci te nakon toga možete ukloniti ovaj šablon.
Citologija (grč. κύτος,kytos = šuplja, šupljina + λογία,logos = nauka, znanje,znanost, učenje) –biologija ćelije,ćelijska biologija,celularna biologija – jebiološkanauka koja proučava i objašnjava životne pojave i procese na razinićelija. Ovakva istraživanja se odvija na mikroskopskoj imolekularnoj razini i obuhvatajubiohemijske,biofizičke,fiziološke,morfološke i drugeosobine ćelija, njihov životni ciklus, diobe i međusobnu komunikaciju ćelija. Zbog životnih procesa koji se odvijaju na nivou ćelije, citologija danas zauzima centralno mjesto ubiologiji. Ćelija je osnovna strukturna i funkcionalna jedinica svih živih bića. Ćelije mogu biti zaseban organizam kao što su jednoćelijskiorganizmi ili mogu biti integrisane u sisteme višeg reda, kao što sutkiva,organi i organski sistemi.
Sve se ćelije dijele naprokariote (grčkipro prije ikaryon orah ili jezgra) u kojima područje koji sadrži genetski materijal,DNK, nije jasno odijeljeno od ostatka ćelije i imaju jednostavniju građu odeukariota.
Eukarioti su druga vrsta ćelija koje imaju jasno definirani odjeljak s genetskim materijalom, posjeduju velik brojorganela koje imaju određene funkcije, imorfološki su složenije.
Najočiglednija razlika između prokariotske i eukariotske ćelije je postojanje unutrašnjihmembrana i njihovih funkcija. Kod eukariota, dio koji sadrži genetski materijal odvojen je od ostatka ćelije membranom, dok kod prokariota taj dio nema membranu i nije jasno definiran. Membrane kod eukariota također imaju važnu ulogu u strukturi različitih organela.Organele su unutarćelijske strukture s jasno određenim funkcijama u ćeliji analognoorganima koji imaju jasno određenu funkciju u tijelu. Samo ime organela (mali organ) nastalo je tako što su biolozi uvidjeli paralelu u odnosu organela prema ćeliji i organa prema tijelu.
Kada se eukariotska ćelija pogleda pomoćuelektronskog mikroskopa niske rezolucije, najveće se organele mogu vidjeti u naoko bezličnoj homogenoj supstanci zvanojcitoplazmatski matriks ilicitoplazma. Iako na prvi pogled bezobličan, matriks je vrlo važan za čeliju i mjesto je bitnih biohemijskih procesa. Nekoliko vidljivih promjena u ćeliji, npr. viskozitet čelije, je očigledan zahvaljujući citoplazmatskom matriksu.
Od 70 – 85% ukupne težine eukariotske ćelije činivoda, koja se u najvećem dijelu nalazi u citoplazmatskom matriksu. Dio ove vode nalazi se u slobodnom stanju i predstavljaosmotski aktivnu vodu, dok se ostatak nalazi na površini mnogih organela,bjelančevina (proteina) i drugihmakromolekula i osmotski je neaktivan.
Najvjerovatnije sve ćelije imaju u svom sastavu strukture zvanemikrofilamenti, jako tankaproteinska vlakna, ne šira od 4 do 7nanometara upromjeru, koja mogu biti ili razbacana po unutrašnjosti ćelije ili strukturno organizirana. Mikrofilamenti imaju važnu ulogu u kretanju ćelije i njenom oblikovanju i formi.
Druga vrsta vlaknastih organela koje se također nalaze u citoplazmi sumikrotubuli. Za sada se zna da imaju tri uloge u životu ćelije:
pomažu u oblikovanju
zajedno s mikrofilamentima učestvuju u njenom kretanju
učestvuju u unutarćelijskom transportu
Ove dvije grupe vlaknastih organela pripadaju velikoj mreži koja se zovecitoskelet i koja za ulogu ima kretanje ćelije i njeno oblikovanje.Prokarioti nemaju visoko organizirani citoskelet.
U životu ćelije i njenom svakodnevnom funkcioniranju učestvuje velik broj organela koje se nalaze u citoplazmi:
