Unelfenn gimiek eo arskandiom ;Sc eo earouez kimiek,21 eniver atomek ha 44,956 edolz atomek. Urmetal ardreuzat eo ar skandiom.
E1879 e voe dizoloet dre zielfenniñ mein deuet eusSkandinavia, alese e anv[1].
Urmetal ardreuzat eo ar skandiom, a gaver war an Douar er gwiskadoùmetaloù rouez haguraniom kemmesket. Nebeut a vengleuzioù skandiom zo er bed :Sina,Kazakhstan,Rusia hagUkraina eo ar broioù kenderc'her pennañ[2].
Dmitriy Mendeleyev en devoa rakwelet1869 e vije un elfenn he zolz atomek etre 40 ha 48, a voe dizoloet e 1879 eta gant arc'himioursvedat Lars Fredik Nilson hag e skipailh. War a hañval ne ouie ket Lars F. Nilson diwar-benn diougan D. Mendeleyev, a voe kelaouet gant ar c'himiour svedat all Per Teodor Cleve.
Ur metal blot neuz an arc'hant dezhañ eo ar skandiom. Da arvelen pe arroz e tro e liv pa vez lezet en aer. Gallout a ra kemmañ liv ha dileizhañ en darn vuiañ eus an trenkennoù. Aes eo da leskiñ.Hidrogen a ro pa vez mesket gant dour.
45Sc (44,956u) hepken a gaver en natur.
Trizek izotop zo bet kavet, eus38Sc betek47Sc, ar re stabilañ o vezañ46Sc (83,8 devezh ehanter-vuhez),47Sc (3,35 devezh) ha48Sc (43,7 eurvezh).
Kendeuzadoù skandiom-aluminiom a vez implijet er sevelkirri-nij hagegorlistri abalamour ma 'z int kalet ha skañv ;titaniom a vez arveret muioc'h evelato dre ma 'z eo marc'hatmatoc'h.
Lod bizhierbaseball hamarc'hoù-houarn a zo graet gant kendeuzadoù Al-Sc enno. E lodpistolennoù ez eus ivez.
Kleuzeurioù (lampoù) a ro gouloù par da hini anHeol a reer dre veskañ skandiom gant elfennoù all.
- (en)American Chemical Society
- (br)(fr) AN NOALLEG Yann-Baol,Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008(ISBN 978-2-901383-69-7) •En-linenn
- (br)(fr) AN NOALLEG Yann-Baol,Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006(ISBN 978-2-901383-64-2) •En-linenn
- (fr)Annales de chimie et de physique,Gallica /Bibliothèque nationale de France
- (en)Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report)Pure an Applied Chemistry
- (en)Atomic Weights and Isotopic Compositions for All ElementsNational Institute of Standards and Technology
- (fr)Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM)
- (en) CONSIDINE Glenn D.,Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-Interscience, 2005(ISBN 978-0-471-61525-5)
- (fr) DEPOVERE Paul,La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002(ISBN 978-2-8041-4107-3)
- (en) EMSLEY John,Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001(ISBN 978-0-19-850341-5)
- Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001(ISBN 978-2-86843-236-0)
- ÉTIENNE Guy,Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996(ISBN 978-2-901383-14-7)
- (en) HOLDEN Norman,History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 •Brookhaven National Laboratory
- (en)International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC)
- (en)Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna)
- (en) LIDE David R.,CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press,2007(ISBN 978-0-8493-0488-0)
- (en)National Nuclear Data Center
- (en)Royal Society of Chemistry
- (en) STWERTKA Albert,A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996(ISBN 978-0-19-508083-4)
- (en)Webelements
