Malaysia zo urvonarkiezh vonreizhel kevreadel e GevredAzia. Trizek stad ha tri ziriad kevreadel a ya d'hec'h ober. Div rannvro vras zo, dispartiet gantMor Sina ar Su :Ledenez Malaysia ( anvetMalezia ivez), stag ouzh arc'hevandir haMalaysia Borneo en enezVorneo) ; "Malaysia ar C'hornaoueg" ha "Malaysia ar Reter" a vez graet anezho ivez.
Un aridennad menezioù a-stur gant aod ar Gornaoueg zo el ledenez, ar penn uhelañ o vezañ Menez Korbu (2 180 m). Muioc'h er Reter ez eus un torosad ennañ Menez Tahan (2 187 m). Izeloc'h eo an torosennadur war-du ar Su. Inizi zo a-da kavarout eo hed an aodoù , en emled a-hed 5 000 km. Kompezennoù ledan ha strujus zo war ribl aodoù ar Gornaoueg ; strisoc'h eo plenennoù ar Reter. Diouzh tu strizh-mor Malaka, e-talEnez Sumatra, ez eus geunioù ha mangrovennoù, da lavarout eo paletuvez uhel war o gwrizioù. Alies e vez dourgresk er stêrioù da vare ar glaveier. Menezioù uhel zo e Stadoù NorzhBorneo : Menez Kinabalu (4 175 m) ha Menez Murud (2 423 m), ouzh o zreid kompezennoù strizh a-hed an aod hag ur blaenenn c'heuniek.
Tost d'arc'heheder emañ Malaysia, setu e vez tomm ha glavek an amzer a-hed ar bloavezh. Gant avelioù karget a c'hlav o tont a bep eil e tiforc'her etre ar mareoù-bloaz. Urgoadeg trovanel gleb a c'holo kreiz ar vro.
E deroù an amzervezh kristen e voe savet keodedoù war aodoù ledenez Malaysia ha re Borneo evit kenwerzhañ gantIndez haSina. Adalek arVIIvet kantved e voent dindan levezonImpalaeriezh Srividjaya staliet war Enez Sumatra ; indianekaet e oa an impalaeriezh, met gouzout a ouezas skignañ yezh hasevenadur ledenez Malaysia.
War-dro ar bloaz1400 e voe diazezetrouantelezhMalaka war al ledenez ; e1414 e voeislamekaet hag e ledanaas he levezon war ar rannvro en he fezh. E1511 e voe dindan beliPortugal, hag e1641 e voe dalc'het gantHollandiz. Dilec'hiet e voe kreiz ar rouantelezh daJohor neuze, kent bout staliet enEnezeg Riau hag a zo unan eus proviñsoùIndonezia hiziv. E-keit-se e voe Stadoù malays Norzh ledenez Malaysia o tremen dindan pennaotrouniezhrouantelezh Siam. RouantelezhBrunei, hag a oa anavezet gant Sinaiz abaoe anIXvet kantved, a rene ivez war Borneo ha Malaysia ar Reter evel m'emañ hiziv ; islamekaet e voe erbloavezhioù 1520, ha dizalc'h e chomas betek anXIXvet kantved.
E1786 e voe prenet enez Pulau Pinang gant arRouantelezh-Unanet ; e1795 e c'houzalc'hjont Malaka hag e1819 e prenjontSingapour, kement-se holl evit mestroniañ hent ar strizhoù-mor. Adal an tri ziriad-se, a anvjontStraits Settlements ("Trevadennoù ar Strizhoù-mor"), e ledanajont o levezonpolitikel hagarmerzhel ; adalek1874 betek1914 e sinjont feurioù-emglev gwarezveli gantsultanelezhioù al ledenez, en o zouez ul lodenn vat eus ar re hag o devoa anzavet beli rouantelezh Siam. E-keit-se, ul lodenn eus an tiriadoù hag a oa bet e dalc'h Brunei a voe piaouet gant kompagnunezhioù breizhveurat prevez.
Eus1941 betek1945 e voe gouzalc'het Malaysia gantJapaniz. Kerkent goude, e1946, Breizhveuriz a savas Unaniezh Malaysia dre vodañ Malaka,Penang hag an 9 sultanelezh valays. Da Gevread Malaysia e troas an Unaniezh e1948, ha d'an31 a viz Eost1957 e voe roet e zizalc'hiezh dezhañ gant ar Rouantelezh-Unanet, gant ma chomje eKenglad ar Broadoù.
E1959 e voe disklêriet ar stad a zifrae er C'hevread en abeg d'ur gerc'hvell kaset gantkomunourien sinaat, ar pezh a badas betek1960. E1963 e voe staliet Stad Malaysia, enni 11 Stad ar C'hevread kevret gant StadoùSabah haSarawak Borneo, ha Singapour ; e1965 en em dennas Singapour diouzh Malaysia.
Enep krouidigezh Stad Malaysia e savas Indonezia avat, ha brezel a voe etre an div Stad betek1966.
Abaoe he c'hrouidigezh e chom ur gudenn veur gant ar Stad, pa vez bresk bepred ar c'hempouez etre he fobladoù. Eus1983 da2003, dindan gouarn ar pennmaodiern Tun Dr. Mahathir bin Mohamad e voe harpet argouarnamant gant un emglev etre ar strollad malay, an hini sinaat hag an hini indian ; adalek neuze ez a gwelloc'h an traoù, pa 'z eus bet divizet bodañ an nerzhioù-se evit diorroadur armerzhel Malaysia. Etre2009 ha2018 e voe kendalc'het ar strivoù gantgouarnamant Mohamed Najib bin Abdul Razak, hag abaoe an10 a viz Mae 2018 ez eo Tun Dr. Mahathir bin Mohamad pennmaodiern Malaysia adarre.
Da 31 381 992 e save an niver a dud e Malaysia e2017. Bumiputera ("Mibien an douar") a reer eus 61,7% anezho e 2017, da lavarout eo Malaysianed ha henvroidi : ar pobladoùOrang Asli,Dayak hagAnak Negeri ; dasparzhet eo an 38,3% a chom etre Sinaiz (20,8%), nann-keodediz (10,4%), Indianed (6,2%) ha tud all (0.9%).
Kontet ez eus bet 134 yezh vev e Malaysia, en o zouez 112 yezh henvroat ha 22 yezh deuet a bellvro. Meur a yezh henvroat zo e Malaysia ar Reter,ibaneg hakadazaneg o vezañ ar re a vez komzet gant ar muiañ a dud.
Anislam zo bet lakaet darelijion ofisiel e Malaysia, ma tisklêrias 61,3% eus ar boblañs bout muzulmat e2010. Arvoudaegezh eo an eil relijion (19,8%), heuliet gant argristeniezh (9,2%) hag anhindouegezh (6,3%) ; relijionoù sinaat (konfusianegezh hadaoegezh a ya d'ober 1,3% ha 0,4% zo relijionoù all. Dizoue eo 0,8% eus ar boblañs, hag 1% eus an dud ne respontjont netra diwar-benn o relijion e 2010.
Yaouank eo poblañs Malaysia, pa 'z eo 28,5 bloaz oad krenn an dud ; koshoc'hik eo ar merc'hed (28,8 vloaz) eget ar baotred (28,2 vloaz). Da 1,37% e savas kresk ar boblañs e 2017. En hevelep bloavezh e voe 19,1 ganedigezh dre 1000 den (85vet er bed). Uheloc'h eo feur ar ganedigezhioù eget hini ar marvioù, pa voe 5,1 marv dre 1000 den e 2017 (192vet er bed).
1. EnEuropa evit un darn. 2. EnAzia e-keñverdouaroniezh met a vez sellet outi evel un tamm eusEuropa evit abegoù istorel ha sevenadurel. 3. EnAfrika evit ar braz. 4. Lakaet a-wechoù enOkeania. 5. EnOkeania evit un darn.
.svg)
.jpg)
