| Reizh pe jener | paotr  |
|---|---|
| Bro ar geodedouriezh | Bro-C'hall |
| Anv ganedigezh | Xavier Jules Joseph Marie de Langlais |
| Anv-bihan | Xavier |
| Anv-familh | de Langlais |
| Deiziad ganedigezh | 27 Ebr 1906 |
| Lec'h ganedigezh | Sarzhav |
| Deiziad ar marv | 14 Mez 1975 |
| Lec'h ar marv | Roazhon |
| Pried | Annick Gazet du Chatelier |
| Yezh vamm | galleg |
| Yezhoù komzet pe skrivet | galleg,brezhoneg |
| Micher | engraverien,livour,skrivagner,barzh |
| Implijer | School of Fine Arts of Rennes |
| Bet war ar studi e | Nantes School of Art,Beaux-Arts de Paris |
| Diellaouet gant | Levraoueg Vroadel Kembre |
| Luskad | Unvaniez ar Seiz Breur |
| Prizioù resevet | Prix Breizh,Lange Prize |
| Oberennoù zo en dastumad | Mirdi arz hag istor Sant-Brieg,Mirdi Breizh |
| Statud e wirioù aozer | Oberennoù dezhe gwirioù aozer |
Ul livour hg ur skilter e voeZavier Langleiz (Xavier de Langlais e marilh an ti-kêr), ganet d'ar27 a viz Ebrel1906 ha marvet d'ar14 a viz Mezheven1975, hag ur skrivagner brezhonek hag un Emsaver, difenner ar feiz ha Breiz ken e c’heller gwelout meur a iliz ha chapel klinket gantañ. Sinañ a raeXavier de Langlais da gentañ haLangleiz hepmuiket goude se, tra ma sine e levrioùgallekX. de Langlais.
Ganet eo en ur familh adudjentiled, mab da Roje Langleiz ha da Varc'harig Huchet du Guermeur anezhañ. Unan eus edad-kuñv a voeAmédée de Francheville[1], livour, skrivagner ha brezhoneger[2]. Dre vreur e dad, Élie, e reas anaoudegezh gantLoeiz Herrieu pa voe krennard hag e voe dedennet gant ar brezhoneg. Edo e familh o chom eSurzur (Kohanno),Gwenvenez-Penfaou (Ar Frigel) hagArgelès-Gazost ha ne c'hellas mont d'ar skol, metkelennerien-ti ha personed a rae war-dro e zeskadurezh.
DaSkol an Arzoù-kaer Naoned ez eas e-pad daou vloaz pa grogas da labourat gant « Unvaniez ar Seiz Breur » (1924). War un dro e studiegwenedeg o komz gant tud ar vro.
E 1926-27 ez eas da Bariz da studiañ eSkol an Arzoù-kaer ha d'arSorbonne e-pad daou vloaz. E Pariz eo e teskasbrezhoneg al levrioù hag e tarempredas gantRoparz Hemon. Gant familhXavier Haas e voe degemeret e Pariz ha diouzh-se e tiwanas urvignoniezh vras ha ur c'henlabour gant e genvreur.
Deuet da Vreizh endro e 1930 e klaskas da vezañ tresour-livour a-vicher gant un engouestladur kreñv e luskad ar Seiz Breur. Rener ar gevredigezh-se e voe betek 1953. E 1931 e timezas Langleiz gant Annaig Du Chatelier, e Kohanno, ha pevar bugel a voe dezho : Mikaël, Gaëtan, Tugdual ha Rozenn.
E miz Eost 1936 e klaskas ma vo tizhet un emglev evit peurunvaniñ reizhskrivadur ar brezhoneg en ur aozañ un emvod e Ti-kêr Gwened, met sac’het a chomas an traoù betek 1941. Diouzhtu e reas gant ar reizhskrivadur nevez, pa voe embannetEne al linennoù gantSkridoù Breizh e 1942.
E 1941, pa ne voe ket urzhiet labourioù dezhañ mui ez eas da chom e Roazhon hag e skrivas pennadoù evit arpemdeziegLa Bretagne[3].
Kelenner e voe eSkol an Arzoù-kaer e Roazhon adalek1948 hag ec'h aozas neuze livadurioù pe boltredoù hag ivez traoù brav-meurbet epri-poazh. E hañv 1948 e tiazezas Kamp Etrekeltiek ar Vrezhonegerion asamblez gantVefa de Bellaing haRonan Huon.
E 1962, e voe priziet gant priz New York evit ul livadur.
Er bloavezioù 1950-1960 e talc’has da kinnig mojennoùan Daol Grenn adskrivet ken e gallek hag e brezhoneg hag e lakaas embanLe roman du Roi Arthur hag an droidigezh vrezhonek, Romant ar Roue Arzhur'’ ha,Tristan et Iseult, lakaet e brezhoneg da-c’houde ivez dindan an titl « Tristan hag Izold ». Pep levr, bras awalc’h ar ment, a zeue gant skeudennoù savet gantañ.
E dibenn arbloavezhioù 1950 e tivizas skrivañ pep tra e galleg, ar pezh a reas betek e varv.
Ur Breizhad kristen e oa Langleiz, tost a-walc'h e-keñver mennozhioù ouzh an Emsav kentañ, hini "Feiz ha Breiz". An div vammenn-se o deus awenet e arz,e daolennoù koulz hag e skridoù, en defe dizoloet pe donaet an anaoudegezh anezho pa oa eKanbo, o welout e oa eno ur yezh ha na oa ket galleg hag oc'h ober anaoudegezh gant ur belegokitan, an Aotrou Tarrazé, person Argelès, a vo bras e levezon warnañ.
A-du e oa evit unvaniñ ar brezhoneg hag e aozas un emvod evit-se e Ti-kêrGwened e 1936. Sinet en deus e 1941, gant meur a skrivagner all, evit an doare-skrivañ brezhonegpeurunvan a zo deuet ar reolad ofisiel hiziv. Bep bloaz e vez roet priz lennegel, «Priz Langleiz» d'ul levr e brezhoneg.
Pal an arzour eo klask tizhout ar vraventez, argened, tec'hout diouzh ar vilder, pe enebiñ en eil ouzh eben. Ar rebech bet graet dezhañ a-wechoù eo bezañ bet taolennet re vrav ar re vat (e varzhonegoù, «sukr roz» gouez da lod) ha re deñval ar re fall, pa n'eo ket ken eeun an traoù.
Kinklañ a reasbolzioù ha mogerioù un nebeud ilizoù (Ar Baol,Plañvour,Kerricharzh-an-Arvor,Sarzhav).
Ur mestr war anengraverezh-koad e voe ha meur a levr a voe skeudennet gantañ, e re da gentañ.
* Yvon Mauffret,La Presqu'île de Rhuys. Introduction de Xavier de Langlais.. S.l., le Bateau qui vire, 79 p.,
Pennadoù kazetennerezh a zeuas dindan e bluenn ivez, er pemdeziegLa Bretagne etre 1941 ha 1944. Dindan dalbenn « Ar seizh avel » (ur pennad e brezhoneg pemdeziek) e teuas er-maez, gantañ peurvuiañ, met gant skrivagnerien all evel :Abeozen,ar Berr,Aodig,Arzel Even,Erwan Tranvouez,Loeiz Herrieu, an aotrouYann-Vari Perrot,...).