| J. G. Ballard | |
|---|---|
| Obererezh | romantoù, danevelloù |
| Ganedigezh | 15 a viz Du1930 Shanghai,Sina |
| Marv | 19 a viz Ebrel2009 Londrez |
| Yezh skrivañ | saozneg |
| Luskad lennegel | skiant-faltazi "nevez" (new wave e saozneg) |
| Oberennoù pennañ | |
| Crash, Empire of the Sun | |
kemmañ  | |
James Graham Ballard (15 a viz Du1930 eShanghai,Sina -19 a viz Ebrel2009 eLondrez) a zo ur skrivagner romantoù ha danevelloù breizhveuriat. Unan eus skrivagnerien al luskad skiant-faltazi anvet luskad nevez (new wave e saozneg) eo. Brudet eo dreist-holl a-drugarez da zaou levr :Crash (1973) hagEmpire of the Sun, a zo deuet da vezañ filmoù. E saozneg e kaver an anv-gwan « ballardian » hag a dalvez : "resembling or suggestive of the conditions described in J. G. Ballard's novels and stories, especiallydystopian modernity, bleak man-made landscapes and the psychological effects of technological, social or environmental developments", hag e kaver anezhañ e-barzhCollins English Dictionary[1].
En un atersadenn embannet e-barzhThe Sunday Times e miz Genver2008, (war zigarezMiracles of Life, danevell vuhez Ballard) e tesker ez eo tapet Ballard gant krign-bev ar raksavenn abaoe miz Even 2006[2]. D'ar 17 a viz Here2008 e voe embannet war BookBrunch e oa Margaret Hanbury, ha hi kouraterez Ballard degouezhet foar al levrioù eFrankfurt gant ur skrid nevez-flamm savet gantañ,Conversations with My Physician: The Meaning, if Any, of Life. Ar fizikour a zo kaoz anezhañ amañ eo ar mezeg Jonathan Waxman (Imperial College,Londrez) hag eñ eo a ra war-drokrign-bev Ballard. Ouzhpenn danvez ar c'hrign-bev a zo el levr, hag emañ bepred Hanbury o varc'hata gant tiez-embann a-benn lakaat embann al levr-se.
Tad Ballard a oa kimiour en embregerezh The Calico Printers Association (un embregerezh fardañ gwriad eusManchester), hag e teuas da vezañ rener skourr (anvet : the China Printing and Finishing Company) an embregerezh-se eShanghai. Ballard a voe ganet hag a gasas e yaouankiz e Tiriad Etrebroadel Shangai (saozneg :Shanghai International Settlement) hag a oa dindan levezon sevenadur arStadoù-Unanet. Mont a reas daCathedral School eShanghai. Pa darzhas an eil brezel etreJapan haSina e rankas familh Ballard kuitaat he zi e bannlev Shangai hag ez ejont d'en em staliañ kreiz-kêr. Aloubet e voe Tiriad Etrebroadel Shangai goude taolPearl Harbor. Ar Japaniz a grogas da vac'hañ ar siviled adalek nevez amzer1943, ha Ballard a voe kaset daLunghua Civilian Assembly Center, asambles gant e dud hag e c'hoar. Ouzhpenn daou vloaz a dremenas er c'hamp-se, er bloc'had G, ur bloc'had dezhañ daou estaj ha 40 familh enno. Er c'hamp-se ez eas d'ar skol. Diwar al lodenn-se eus e vuhez e skrivasEmpire of the Sun, en ur zegas kalz kemmoù (anv ebet eus e gerent en istor, da skouer)[3],[4].
Peurliesañ e soñjer eo bet levezonet oberenn Ballard gant ar pezh a c'houzañvas pa oa bugel[5],[6],[7].Martin Amis as skrivas en doaEmpire of the Sun "roet stumm d'ar pezh en doa stummet anezhañ" (« gives shape to what shaped him.").[6] Padal, eo kempouesoc'h ar sell en deus Ballard war an darvoudoù-se : "I don't think you can go through the experience of war without one's perceptions of the world being forever changed. The reassuring stage set that everyday reality in the suburban west presents to us is torn down; you see the ragged scaffolding, and then you see the truth beyond that, and it can be a frightening experience." (Livingstone 1996) hag ivez: "I have—I won't sayhappy—not unpleasant memories of the camp. [...] I remember a lot of the casual brutality and beatings-up that went on—but at the same we children were playing a hundred and one games all the time!" (Pringle 1982)
E1946 e tistroas daRouantelezh-Unanet gant e vamm hag e c'hoar war vourzhSS Arrawa. En em staliañ a rejont eWest Country, kostezPlymouth, hag ez eas d'ar skol eLeys School eCambridge. Goude un nebeud bloavezhioù e tistroas e vamm hag e c'hoar daSina, neuze e chomas Ballard gant e dud-kozh, pe e hunva e skol. E1949 e stagas gant studiañ ar medisinerezh eKing's College eCambridge, gant ar pal dont da vezañ bredvezeg. E-keit ma oa er skol-veur e skrivas ballard testennoù levezonet gant ar bredelfennerezh hag an dreistrealouriezh. D'ar mare-se en doa lakaet da bal bezañ mezeg ha skrivagner war-un-dro.E miz Mae1951 e oa Ballard gant e eil bloavezh studi hag e skrivas un danevell diazezet war skridoù Hemingway"The Violent Noon" . Ur genstrivadeg a c'hounezas gant an danevell-se, hag embannet e voe er gelaouenn studierien anvetVarsity ».
Kemend-se a roas kalon dezhañ evit skrivañ, ha goude bezañ merzet n'en defe ket amzer a-walc'h evit en ober ma kendalc'he gant e studioù medisinerezh, e tivizas dilezel anezho e1952 hag ez eas da skol-veur Londrez a-benn reiñ reiñ kentelioù war al lennegezh saoznek. Goude ur bloaz e voe goulennet gantañ dilezel ar post, neuze e labouras en un ajañs vruderezh hag e werzhas hollouziegezhioù. Kenderc'hel a reas da skrivañ danevelloù met ne zeuas ket a-benn da lakaat embann anezho.
E1953 ez eas Ballard eRAF ha kaset e voe da ziazezlec'hRCAF eMoose Jaw, Saskatchewan,Kanada. Eno e tizoloas ar skiant-faltazi e kazetennoù skiant-faltazi amerikan. E-keit ma oa e RAF e skrivas e destenn skiant-faltazi gentañ, "Passport to Eternity" he zitl.
Ballard a guitaas RAF e1954 hag e tistroas d'arRouantelezh-Unanet. E1955 e timezas gant Helen Mary Matthews hag en em staljont eChiswick. O bugel kentañ a voe ganet e1956, hag er memes bloavezh e voe embannet evit ar wech kentañ un destenn skiant-faltazi savet gant Ballard ("Prima Belladonna" he zitl) e niverenn miz Kerzu ar gazetennNew Worlds.Edward J. Carnell eo an den a oa e karg eus ar gazetenn, ha goude-se e kendalc'has da skoazellañ Ballard, hag e lakaas embann tost holl e istorioù kentañ.
Azalek1957 e labouras evel skoazeller an embann evit ar gazetenn skiantoùChemistry and Industry. Dre ma oa dedennet gant an arzoù e kemeras perzh erPop Art, hag e dibenn ar bloavezhioù 1950 e tiskouezas meur a begadur graet gantañ. E sell war ar skiant-faltazi a lakaas anezhañ da bellaat diouzh luskad ar skiant-faltazi klasel. Ha pa gemeras perzh e Bodadenn ar skiant-faltazi eLondrez e1957 e voe ken dipitet ken e chomas a-sav gant ar skrivañ e-pad bloaz. E dibenn ar bloavezhioù 1960 en em gavas e karg eus ar gazetennAmbit Magazine. Ur gazetenn rakward e oa, ar pezh a glotae kalz muioc'h gant e vennozhioù war ar skiant-faltazi.
E1960 e tilojas Ballard hag e familh daShepperton, e diavaezLondrez. Dre ma soñje n'en doa ket amzer a-walc'h evit skrivañ e chomas a-sav gant e vicher a-benn en em ouestlañ d'ar skrivañ nemetken. E romant kentañ,The Wind from Nowhere e ditl, a skrivas dindan pemzektez, hag embannet e voe e miz Genver1962. Dilezel a reas neuze e labour eChemistry and Industry, hag azalek ar mare-se e skrivas diehan.Diwezhatoc'h er memes bloavezh e voe embannet e eil romant,The Drowned World e ditl, ha gant ar romant-se e voe renket Ballard el luskad anvet « luskad nevez » (saozneg : New Wave). Dastumadegoù danevelloù savet gantañ a voe embannet, ha skrivañ a reas muioc'h-mui. Gant oberennoù evelThe Terminal Beach e tiskouezas ivez e oa gouest da ledanaat tachenn voutin ar skiant-faltazi.
E1964 e varvas gwreg Ballard abalamour d'an danijenn-skevent. (Un doare disheñvel da zisplegañ he marv a zo e-barzhThe Kindness of Women). Ur fromadenn vras a voe evit Ballard, hag e1965 e stagas gant skrivañThe Atrocity Exhibition, en ur genderc'hel da skrivañ istorioù skiant-faltazi.
Reuz a savas abalamour daThe Atrocity Exhibition : ur prosez (abalamour d'na hudurniezh) a voe aozet ha Doubleday, hag a oa ti-embann Ballard erStadoù-Unanet, a lakaas distruj holl skouerennoù al levr a-raok ma vefe bet skignet. Brud a dapas Ballard a-drugarez d'al levr-se, ha gwelet e vez evel unan eus e levrioù pouezusañ. Lakaet eo bet da film e2001.
Ur pennad eusThe Atrocity Exhibition a zo anvet "Crash!", ha Ballard a aozas un diskouezadeg kirri distrujet (anvet « Crashed Cars ») eNew Arts Laboratory e1970. Diskouezet e oa ar c'hirri hep tamm displegadenn ebet, ar pezh a zisplijas kalz, ha re zo a voe distrujet e-pad an diskouezadeg. (Ballard 1993) En diskouezadeg koulz hag er romant e felle da Ballard lakaat war wel perzh ar gwallzarvoudoù kirri war dachenn ar reizhelezh. Ar romant,Crash e ditl, a zeuas er-maez e1973.
Tudenn bennañCrash a zo anvet James Ballard hag o chom e vez e Shepperton (elfennoù all ne gloton ket gant buhez ar skrivagner), ha Ballard a c'houzañvas ur gwallzarvoud oto nepell goude bezañ echu gant skrivañ ar romant. (Ballard 1993) A-benn ar fin e voe kement a reuz gantCrash ha ma oa bet gantThe Atrocity Exhibition, ha muioc'h c'hoazh pa voe lakaet da film gantDavid Cronenberg.
Ballard a gendalc'has da skrivañ a-hed ar bloavezhioù 1970 ha 1980, ha dont a reas da vezañ brudet a-drugarez daEmpire of the Sun, ur romant diazezet war e vuhez e Shangai hag e kamp Lunghua.Gant al levr-se e c'hounezas prizJames Tait Black Memorial e1984. Al levrioù a lakaas embann goude ne rejont ket kement a verzh.Empire of the Sun a voe lakaet da film gantSteven Spielberg e1987. Ballard a weler buan ha buan er film, ha kontañ a reas en doa kavet iskis c'hoari en ur film diwar-benn e vugaleaj[8].,[4]
Ballard a gendalc'h da skrivañ (degemeret mat-tre eo bet unan eus e skridoù diwezhañ,Cocaine Nights e ditl), ha skrivañ a ra ivez e kazetennoùBreizh-Veur. Al levr diwezhañ (2008) deuet diwar e zorn eoMiracles Of Life. Un danevell vuhez eo.
Unan eus temoù pennañ oberenn eo an distopiezh. Marteze ez eoCrash skouer wellañ an dra-se. Er romant-se ez eo arouezet ardivinkadur ar bed gant ar c'hirri ha gant barregezh mab-den d'en em zistruj en ur implijout an teknolgiezhioù krouet gantañ. Holl dudennoù ar romant (Ballard en o zouez) a vez sorc'hennet muioc'h-mui gant galloud erotek ha feuls ar gwallzarvoudoù kirri, hag ar re a c'hoarvez gant tud vrudet dreist-holl. Ken direnkus all eo ar film savet gantDavid Cronenberg e1996, ha rezu bras a savas pa voe kinniget da vare gouel filmoù Cannes.Priziet kalz eo an dastumad danevelloù anvetVermilion Sands, diazezet en ur gêr e-kreiz un dezerzh, enni tud bet brudet, arzourien iskis, hêred sot, gwerzherien ha mevelien iskiz. Kement istor kinniget en dastumad a ginnig urzhiataerioù a gouest da sevel barzhonegoù, orkide a oar kaozeal, taolennoù en em liv o-unan, ha traoù all a seurt-se. Stag e chom neuze an holl zanevelloù-se ouzh temoù pennañ Ballard : teknologiezh ha mazoc'herezh e servij c'hoantoù ha techoù teñvalañ mab-den. En e rakskrid e skriv Ballard ez eo an dastumad a blij ar muiañ dezhañ.
Ouzhpenn skrivañ romantoù en deus Ballard implijet stank stumm an danevell, ha danevelloù e oa lod brasañ e skridoù embannet er bloavezhioù 1950 ha 1960.
D'an 13 a viz Kerzu1965 e voe skignet warBBC Two ur film un eurvezh-pad diazezet war "Thirteen to Centaurus". E2003 e voe skignet warBBC ur film un eurvezh-pad anvet Home diazezet war an danevell anvet "The Enormous Space" (embannet da gentañ er gazetenn skiant-faltaziInterzone e1989, hag adembannet en dastumadWar Fever). Istor un den eus ar renk etre hag a ziviz pellaat diouzh ar be dha kregiñ da vevañ evel ur penitiour eo.
Istorioù Ballard a vez peurliesañ klasket, iskis, ha mont a reont a-enep da raksoñjoù e lennerien. Evel m'en deus lavaretMartin Amis : "Ballard is quite unlike anyone else; indeed, he seems to address a different - a disused - part of the reader's brain." (Gwall zisheñvel diouzh ar re all eo Ballard, hag e gwirionez e seblant komz ouzh ul lodenn zisheñvel – ul lodenn nann-implijet – eus empenn e lennerien.)Abalamour d'an tech-se n'eo ket gwall vrudet Ballard, koulskoude e vez gwelet evel unan eus skrivagnerien bouezusañ arRouantelezh-Unanet gant ar vurutellerien.HervezBruce Sterling ez eo unan eus krouerien an doarecyberpunk (gwelout digoradurMirrorshades ). E destenn anvet "Why I Want to Fuck Ronald Reagan" (a gaver e-barzhThe Atrocity Exhibition), a voe luc'heilet ha skignet gant tud e-pad kendalc'h ar strollad republikan e1980. E penn-kentañ ar bloavezhioù 1970 e voe aozet ur prosez a-enep da Bill Butler, ur gwerzher levrioù eusBrighton, peogwir e werzhe skouerennoù eus an destenn-se.
HervezBrian McHale eoThe Atrocity Exhibition un destenn bost-modern a-bouez bras[9].
E-barzhSimulacra and Simulation en deus skrivetJean Baudrillard e oaCrash kentañ romant prantad an drevezañ.
Lee Killough a lavar eo betVermilion Sands ul levezon bras pa skrivas "Aventine", un istor damheñvel.
Ballard en deus bet ul levezon bras war strolladoù sonerezh, ha dreist-holl war ar sonerezhpost-punk erRouantelezh-Unanet. E-touez arn oberennoù levezonet gantañ e kaverMetamatic gantJohn Foxx, meur a ganaouenn gantJoy Division (dreist-holl "Atrocity Exhibition" warCloser), "Down in the Park" gantGary Numan ha "Warm Leatherette" gantThe Normal.Trevor Horn haBruce Woolley o deus lavaret e oant bet levezonet gant an istor anvet "The Sound-Sweep," evit sevel ar ganaouenn "Video Killed the Radio Star". War eil pladennThe Buggles e kaver ivez un ton anvet "Vermillion Sands."
Un enrolladenn eus mouezh Ballard a glever war an ton anvetMausoleum savet gantManic Street Preachers (albom :The Holy Bible,1994). War an enrolladenn-se, e klever Ballard o lavarout (kazi sur diwar-bennCrash) : "I wanted to rub the human face in its own vomit,I wanted to force it to look in the mirror..." (C'hoant'm eus da frotañ dremm mab-den ouzh e zislonk, c'hoant'm eus rediañ anezhañ da sellout outañ e-unan en ur melezour...)
J. Robbins, hag eñ e penn ar strolladJawbox, en deus meneget Ballard e-touez ar skrivagnerien a blij ar muiañ dezhañ, hag implijet en deus an droienn "concrete island" er ganaouenn "Grip". O c'hanaouenn anvet "Motorist" a zo ivez levezonet gantCrash haConcrete Island.
Ar strolladHawkwind en deus savet ur ganaouenn anvet "High Rise" (albom :PXR5), diazezet war ar romant anvet evel-se, hag war "The Man on the 99th Floor".
Ar strollad breizhveuriatKode9 a laka ivez oberenn Ballard e-touez e levezonioù.
Titl pladenn gentañ (2007) ar strollad breizhveuriatKlaxons a zo diazezet war titl un dastumad danevelloù gant Ballard :Myths of the Near Future.Thom Yorke, kaner Radiohead, a lakaas tammoù eusKingdom Come war vlog ar strollad a-raok ma lakafe embann e bladennIn Rainbows (2007).
Andrew Eldritch, hag eñ e penn ar strolladThe Sisters of Mercy en deus lakaet war e lec'hienn oberennoù Ballard a blij ar muiañ dezhañ :Crash, The Atrocity Exhibition, High Rise, Low-Flying Aircraft, The Unlimited Dream Company haMyths Of The Near Future. Ul lodenn eus ar c'homzoù skrivet gant Eldritch a c'haller keñveriañ gant temoù Ballard (teknologiezh, erotegezh, distopiezh) ivez (kanaouennoù :Crash and Burn haDoktor Jeep).
