Un nebeud skouerioùyezh | ger skrivet | fonetik | fonologiezh |
|---|
|
| galleg | endurer | [ɑ̃.d̪y.ˈʁe] | /ɑ̃.dy.ˈre/ |
|
| alamaneg | dulden | [ˈdʊl.dn̩] | /ˈdul.dn/ |
|
| saozneg | tolerate | [ˈtʰɒl.əɹ.eɪt] | /ˈtɒl.ər.eɪt/ |
|
| spagnoleg | aguantar | [a.ɰwan̪.ˈt̪aɾ] | /a.guan.ˈtaɾ/ |
|
| sinaeg | 忍 | [ʐə˨˩˦n] | /ren3/ |
AlLizherenneg fonetek etrebroadel (LFE, e saozneg :IPA) zo ul lizherenneg 118 lizherenn diazez enni hag a dalvez da dreuzskrivañ ar sonioù kavet an aliesañ e yezhoù ar bed.
Lizherennoùlatin pec'hresianek treuzfeurmet pe get eo an darn vrasañ anezho, evelɾ,ɽ,ɺ,ɹ diwarr haɘ,ǝ diware.
Arouezennoù arbennik all a c'hell bezañ implijet a-gevret gant al lizherennoù diazez evit sonioù all ha na vezont ket kavet gwall alies e yezhoù ar bed pe c'hoazh evit diskwel diforc'hioùfonetek bihan.
Bez' ez eus 76 sin a seurt-se, evelβ̞ e lec'h [β]. Arouezennoù all zo ivez evit diskwel antonennoù ha lec'h antaol-mouezh ( ' ) pe ur gensonennsilabennek ( ̩ ).
Kromelloù a implijer en treuzskrivadennoù fonetek evit o diforc'hañ diouzh an treuzskrivadennoùfonologel.
Gant kelennerion war arsaozneg ha war argalleg e voe boulc'het, dindan ren Paul Passy (1859-1940) a laboure e framm arGevredigezh fonetek etrebroadel bet krouet ePariz e1886 gant an anvDhi Fonètik Tîcerz' Asóciécon. E1888 e voe embannet an LFE gentañ awenet gant allizherenneg romek ijinet gant Henry Sweet (1845-1912), diorroet war he zro diwar diazezoù allizherenneg fonotipikel krouet gant Isaac Pitman (1813-1897) hag Alexander John Ellis (1814-1890).
Meur a wezh e voe adwelet an LFE : e1900, e1932, e1947, e1951 e1989,1993,1996 hag e2005.
Ront eo ar vogalennoù a-zehoù e pep par Lizherennoù zo el LFE evit ar vogalennoù pennañ distaget dre ar genoù (da lavarout eo hep friadur). Renket e vez ar vogalennoù hervez ar perzhioù-mañ da heul :
- an digoradur : digor, peuzdigor, damzigor, etre, damserr, peuzserr, serr ;
- olec'h distagañ : a-raok, tost a-raok, kreiz, tost a-dreñv, a-dreñv ;
- diouzh ma vezont rontaet pe get.
Diskwelet e vez ez eo hir ur vogalenn gant un arouezenn arbennik anvetkronenn ( ː ). Peurliesañ avat e vez implijet an daou bik en e blas, da skouer [a:] e-lec'h [aː].
Renket e vez ar c'hensonennoù hervez ar perzhioù-mañ da heul :
Diskwelet e vez ar c'hensonennoù hir er memes mod hag ar vogalennoù : treuzskrivet e vefe armagyaregmit mondott? ('petra ac'h eus lâret?') [mɪt̪ mo̟n̪d̪o̟t̪ː] pe ez-fonologel /mit mondotː/.
Implijet e vez ur varrennig uhel ( ˈ ) a-raok ursilabenn evit diskwel lec'h antaol-mouezh pennañ. Evit an taol-mouezhioù a eil renk e vez implijet ur varrennig izel ( ˌ ).Talvezout a ra ar pik ( .).
Da skouer, setu penaos e vez treuzskrivet ar ger alamanekRindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz [ˌʁɪnd̥.flaɪʃ.ʔe.tɪ.ke.ˌtiː.ʁʊŋs.ʔyˑ.bɐ.va.χʊŋs.ʔaʊf.ˌgɑː.bn̩.ʔyˑ.bɐ.ˌtʁ̥ɑː.gʊŋs.gə.ˈzɛt͡s].
