• Académie française • [[Délégation générale à la langue française et aux langues de France]] • Service de la langue française (Belgia) • Office québécois de la langue française • Conseils supérieurs de la langue française de France, de Belgique et du Québec
Argalleg (français,/fʁɑ̃.sɛ/(selaou) pe/fʁɑ̃ˈse/(selaou)) zo uryezh romanek gant ursubstratgalianek hag ursuperstratfrankek. Cheñchet en deus diouzh e du, diwar youl tolpadoù tud ouiziek (evel tud arPléiade) pe ensavadurioù (evel anAcadémie Française). E kerentiad ar yezhoù gallek-ha-romanek emañ ar galleg. Pa veze kaozeet ur bochad yezhoù eus a bep seurt familhoù erVro-C'hall (hag a vez graetpatois « trefoedaj » anezhe gant dismegañs, pe c'hoazhlangues régionales « yezhoù rannvro », hag a c'haller dispartiañ etre div familh vras,yezhoù oïl en hanternoz,yezhoù ok er c'hreisteiz, hag a zo ul lodenn ag ar familh okitanek-ha-katalanek pe okitanek-ha-romanek), nend eo ar galleg, hag a oa yezh al Lez, nemet ur meskaj lennegel a lod anezhe, re oïl dreist-holl, hiniEnez Frañs da gentañ penn.
D’al liesañ e vez lavaret eo ar c'hentañ testenn skrivet e kenc'halleg (peromana lingua peroman)Serments de Strasbourg (Toueadelloù Strasbourg) e842. Mod arall e voe en taol kentañ ma oa bet kaoz hag ur c'henc'halleg e813, da-geñver sinodTeurgn. En destenn lennegel kentañ er yezh-se a zo bet skrivet tro-dro da880. Hennezh eo Séquence de sainte Eulalie, met gallout a reer lavarout eo bet skrivet an destenn-se epikardeg kentoc'h evit e galleg e gwirionez. Ret eo lavarout ne servij ket da galz a dra gober un diforc'h etre "langaj" ha "parlant-bro" : n'e c'haller ket spazhiñ an traoù en ur feson krenn ha fur. Er bloaz1539 e laka lezennVillers-Cotterêts ar galleg da yezh ar Gwir hag arvelestradurezh.
Evit an istor e c'haller gwelout pemp stad en emdroadur ar yezh, ha cheñchet he deus a-dammigoù hag ur stumm d'unan arall (er skouerioù da-heul hor bo dalc'het skritur ar voullerion. Cheñchet eo bet un tammig a-gaoz bout aesoc'h da lenn). Tuioù arall zo da zispartiñ mareoù disheñval emdroadur ar yezh, ha nend eo ar re-se nemet fesonioù da lavarout e pe amzer ez eus bet skrivet un destenn e-keñver stad ar yezh. Ar feson da renkañ stadoù ar yezh dindan n'eo ket diazezet war aryezhadur hepken, met war ar skritur ivez :
Pro deo amur et pro christian poblo et nostro commun salvament, d’ist di in avant, in quant deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo et in aiudha et in cadhuna cosa, si cum om per dreit son fradra salvar dist, in o quid il mi altresi fazet, et ab Ludher nul plaid nunquam prindrai, qui meon vol cist meon fradre Karle in damno sit,
Li mengiers est tous pres, que li quieu l’ont hasté, /Puis sont li siege fait et li tapit geté. / Li chevalier s’assieent qant il orent lavé / Et on lor a le vin en hanas aporté,
XII–XIIIvet kantved,Jehan Bodel,Brunain la vache au prestre (fabliau ; etre1165 ha1210) :
Nus hom mouteploier ne puet / Sanz grant eür, c’est or del mains. / Par grant eür ot li vilains / Deus vaches, et li prestres nule. / Tels cuide avancier qui recule,
Por blanc mengier — Se vos volez fere blanc mengier, prenez les eles e les piez de gelines e metez cuire en eve, e prenez un poi de ris e le destrempez de cele eve, puis le fetes cuire a petit feu, e puis charpez la char bien menu eschevelee e la metez cuire ovec un poi de chucre,
Le regart de celle m’a prins / Qui m’a esté felonne et dure ; / Sans ce qu’en riens j’aye mesprins, / Veult et ordonne que j’endure / La mort, et que plus je ne dure,
XVIvet kantved Louïze Labé,Sonnets (etre1545 ha1555) :
Je vis, je meurs : je me brule et me noye. / J’ay chaut estreme en endurant froidure : / La vie m’est et trop molle et trop dure. / J’ay grans ennuis entremeslez de joye,
Il était une fois un Roi, / Le plus grand qui fût sur la Terre, / Aimable en Paix, terrible en Guerre, / Seul enfin comparable à soi : / Ses voisins le craignaient, ses États étaient calmes.
Hiziv eo ar galleg aryezh ofisiel nemeti en e-leizh a vroioù, ha graet e vez gantañ e meur a hini arall. Lod ag ar broadoù hag a implij ar yezh-se zo enAozadur Etrebroadel ar c'hallegeriezh (Organisation internationale de la Francophonie). A-vepred emañ bet skrivet ar galleg get al lizherenneg latin. A-c'houde ar XVIvet kanted e vez implijet arouezennoù bihan hag a vo reolennoù dindane adal an XVIIIvet kantved.
Ar galleg eo yezh ofisiel emglev arMetr, hag a laka unanennoù diazez er sistem etrebroadel|enanennoù muzuliañ arfizik. Hennezh zo unan a ugent yezh ofisielUnaniezh Europa.
Ar C'hallegeriezh a zo un aozadur etrebroadel a vroioù hag a c'houarnamantoù e men e vez kaozeet galleg.
E-keñver an istor emañ bet ar galleg yezh ar pennoù-bras hag argenwerzhourien e Bro-Saoz e-pad tro-dro 300 vloaz, adal gounit an Normanted betek1362, m'en deus arsaozneg kemeret lec'h ar galleg evit mat.
.svg)