Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

မာတိကာသို့ ခုန်သွားရန်
ဝီခီပီးဒီးယား
ထိုမ်ႏ

ပသီႏ

အဝ်ႏ ဝီခီပီးဒီးယား ကို

ပသီႏ (အဉ်းဂလစ်ဆျ်- Iron) ယို ထွာ ရွောန်ရောင်ႏက ကဒါႏ (Lustrous silver gray) သတ္တုတစားသွူ။ ကွဲးတွော့ꩻ မဉ်ႏအောဝ်ႏ တလီꩻပအီမ်ကိုခြာနောဝ်ꩻ ကောပ်ပွိုးအောက်သီစဲန်တဲင် ဓာတ်တွူႏငါ (oxidation)တွော့ꩻ အကြုဲင်းထွာထိုꩻ ပသီႏရောင်ႏဖြေင်း (Iron II oxide or Ferrous oxide (FeO)။ ဒြတ်စင်အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်ကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏသော့ꩻ အဗူႏ ၈ (group viii) ကို။ ပသီႏယို ထွို့ꩻထွာ ထာꩻဖြွီꩻဒါႏ (ductile)၊ တွယ်ႏပျာႏ လဲင်းအီထာꩻဒါႏ (malleable) ဂုဏ်သတ္တိအောဝ်ႏ။ ပသီႏယို အောဝ်ႏနွောင်ꩻဒါႏ အခြုံးအဖဲန် လစ်ꩻစားကို၊ အစိုႏ အခြီသော့ꩻဒါႏယိုꩻယိုꩻ အဲက်သစ်အာႏပနဲန်ႏ (dilute acid) ကို။ ထွာ chemically active ၊ ဒြတ်ခြွောန်းကဟဲ့ꩻ Bivalent iron (II) (Ferrous) တွမ်ႏယင်း trivalent iron (III) (ferric) အောဝ်ႏနောဝ်ꩻနီစား။ Ferrous ဒြတ်ခြွောန်းကရိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာ ဒြတ်ခြွောန်း ပသီႏခြွောန်းဗူႏအာႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ ၂ (valency နီဗာႏ) သွူ။ ဥပမာႏ- FeO. ။ Ferricဒြတ်ခြွောန်းနောဝ်ꩻ ထွာ ခြွောင်းဗူႏအာႏ ၃ သွူ။ ဥပမာႏ- Fe2O3. ။

ပသီႏ (သတ္တု),  26Fe
ကအောဝ်ႏလုဲင်ႏဒါႏ ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အမဉ်ꩻ၊သင်္ကေတပသီႏ (သတ္တု), Fe
အယောင်ꩻlustrous metallic with a grayish tinge
ဒြတ်စင် အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရှောင်ကို ပသီႏ (သတ္တု)
Element 1: Hydrogen (H), Other non-metal
Element 2: Helium (He), Noble gas
Element 3: Lithium (Li), Alkali metal
Element 4: Beryllium (Be), Alkaline earth metal
Element 5: Boron (B), Metalloid
Element 6: Carbon (C), Other non-metal
Element 7: Nitrogen (N), Other non-metal
Element 8: Oxygen (O), Other non-metal
Element 9: Fluorine (F), Halogen
Element 10: Neon (Ne), Noble gas
Element 11: Sodium (Na), Alkali metal
Element 12: Magnesium (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: Aluminium (Al), Other metal
Element 14: Silicon (Si), Metalloid
Element 15: Phosphorus (P), Other non-metal
Element 16: Sulfur (S), Other non-metal
Element 17: Chlorine (Cl), Halogen
Element 18: Argon (Ar), Noble gas
Element 19: Potassium (K), Alkali metal
Element 20: Calcium (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: Scandium (Sc), Transition metal
Element 22: Titanium (Ti), Transition metal
Element 23: Vanadium (V), Transition metal
Element 24: Chromium (Cr), Transition metal
Element 25: Manganese (Mn), Transition metal
Element 26: Iron (Fe), Transition metal
Element 27: Cobalt (Co), Transition metal
Element 28: Nickel (Ni), Transition metal
Element 29: Copper (Cu), Transition metal
Element 30: Zinc (Zn), Transition metal
Element 31: Gallium (Ga), Other metal
Element 32: Germanium (Ge), Metalloid
Element 33: Arsenic (As), Metalloid
Element 34: Selenium (Se), Other non-metal
Element 35: Bromine (Br), Halogen
Element 36: Krypton (Kr), Noble gas
Element 37: Rubidium (Rb), Alkali metal
Element 38: Strontium (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: Yttrium (Y), Transition metal
Element 40: Zirconium (Zr), Transition metal
Element 41: Niobium (Nb), Transition metal
Element 42: Molybdenum (Mo), Transition metal
Element 43: Technetium (Tc), Transition metal
Element 44: Ruthenium (Ru), Transition metal
Element 45: Rhodium (Rh), Transition metal
Element 46: Palladium (Pd), Transition metal
Element 47: Silver (Ag), Transition metal
Element 48: Cadmium (Cd), Transition metal
Element 49: Indium (In), Other metal
Element 50: Tin (Sn), Other metal
Element 51: Antimony (Sb), Metalloid
Element 52: Tellurium (Te), Metalloid
Element 53: Iodine (I), Halogen
Element 54: Xenon (Xe), Noble gas
Element 55: Caesium (Cs), Alkali metal
Element 56: Barium (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: Lanthanum (La), Lanthanoid
Element 58: Cerium (Ce), Lanthanoid
Element 59: Praseodymium (Pr), Lanthanoid
Element 60: Neodymium (Nd), Lanthanoid
Element 61: Promethium (Pm), Lanthanoid
Element 62: Samarium (Sm), Lanthanoid
Element 63: Europium (Eu), Lanthanoid
Element 64: Gadolinium (Gd), Lanthanoid
Element 65: Terbium (Tb), Lanthanoid
Element 66: Dysprosium (Dy), Lanthanoid
Element 67: Holmium (Ho), Lanthanoid
Element 68: Erbium (Er), Lanthanoid
Element 69: Thulium (Tm), Lanthanoid
Element 70: Ytterbium (Yb), Lanthanoid
Element 71: Lutetium (Lu), Lanthanoid
Element 72: Hafnium (Hf), Transition metal
Element 73: Tantalum (Ta), Transition metal
Element 74: Tungsten (W), Transition metal
Element 75: Rhenium (Re), Transition metal
Element 76: Osmium (Os), Transition metal
Element 77: Iridium (Ir), Transition metal
Element 78: Platinum (Pt), Transition metal
Element 79: Gold (Au), Transition metal
Element 80: Mercury (Hg), Transition metal
Element 81: Thallium (Tl), Other metal
Element 82: Lead (Pb), Other metal
Element 83: Bismuth (Bi), Other metal
Element 84: Polonium (Po), Metalloid
Element 85: Astatine (At), Halogen
Element 86: Radon (Rn), Noble gas
Element 87: Francium (Fr), Alkali metal
Element 88: Radium (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: Actinium (Ac), Actinoid
Element 90: Thorium (Th), Actinoid
Element 91: Protactinium (Pa), Actinoid
Element 92: Uranium (U), Actinoid
Element 93: Neptunium (Np), Actinoid
Element 94: Plutonium (Pu), Actinoid
Element 95: Americium (Am), Actinoid
Element 96: Curium (Cm), Actinoid
Element 97: Berkelium (Bk), Actinoid
Element 98: Californium (Cf), Actinoid
Element 99: Einsteinium (Es), Actinoid
Element 100: Fermium (Fm), Actinoid
Element 101: Mendelevium (Md), Actinoid
Element 102: Nobelium (No), Actinoid
Element 103: Lawrencium (Lr), Actinoid
Element 104: Rutherfordium (Rf), Transition metal
Element 105: Dubnium (Db), Transition metal
Element 106: Seaborgium (Sg), Transition metal
Element 107: Bohrium (Bh), Transition metal
Element 108: Hassium (Hs), Transition metal
Element 109: Meitnerium (Mt), Transition metal
Element 110: Darmstadtium (Ds), Transition metal
Element 111: Roentgenium (Rg), Transition metal
Element 112: Copernicium (Cn), Transition metal
Element 113: Ununtrium (Uut)
Element 114: Ununquadium (Uuq)
Element 115: Ununpentium (Uup)
Element 116: Ununhexium (Uuh)
Element 117: Ununseptium (Uus)
Element 118: Ununoctium (Uuo)
–
↑
Fe
↓
Ru
မဲန္ဂနီ့သ် ←ပသီႏ (သတ္တု) →ကိုဘော့ (ဒြတ်စင်)
အဲက်တမ် အမုဲင်ရဲန်ႏ(Z)26
အဗူႏ၊ဘလော့group 8
အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်period 4
အှောန်ႏထော့ခါꩻ အဲက်တမ်မေက် အထှူႏခေန်ႏ(Ar)
အီလဲက္ထရွန် ကဖျင်ထာꩻ[Ar] 3d6 4s2
အပီတထွိုင်ကို ကပါဒါႏ အီလဲက္ထရွန်2, 8, 14, 2
ပှိုင်းဝှို့တုမ်ႏ ယောင်ꩻဖဲ့ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အခြုံးခြီအီအလျား1811 K​(1538 °C,​2800 °F)
အထီဗို့ꩻအီအလျား3134 K​(2862 °C,​5182 °F)
အနဲန်းအတဉ်ႏ(အခန်ꩻအလျား ၊ လမ်းဟောင်းကိုအလျား)7.874 g/cm3
6.98 g/cm3
ဖျှူးဆဉ်းအလျား13.81 kJ/mol
အတအှိုထန်ႏအလျား340 kJ/mol
မိုလာ အလျားအာႏရဲင်ꩻ25.10 J/(mol·K)
အတအှိုထီတေက်ꩻအာႏ
P (Pa)1101001 k10 k100 k
at T (K)172818902091234626793132
အဲက်တမ်မေက်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
ဓာတ်ငင်ႏအီလက်ထရွန်Pauling scale: 1.83
အာႏတောင်ႏတာႏမာꩻထွာအုဲင်းယွန်း1st: 762.5 kJ/mol
2nd: 1561.9 kJ/mol
3rd: 2957 kJ/mol
(more)
အဲက်တမ်မေက် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻempirical:126 pm
ကိုဗေးလဲန့်ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻLow spin: 132±3 pm
High spin: 152±6 pm
ဗန်ဒါဝေါ့သ် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ194 pm
Miscellanea
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံး​body-centered cubic (bcc)
Body-centered cubic crystal structure for ပသီႏ (သတ္တု)

a=286.65 pm
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံး​face-centered cubic (fcc)
Face-centered cubic crystal structure for ပသီႏ (သတ္တု)

between 1185–1667 K;a=364.680 pm
အသံ၏အမြန်နှုန်းပသီႏကှို့ꩻ ဗှိုဗှို5120 m/s(at r.t.)(electrolytic)
အလျားမာꩻတခြက်ထာꩻ11.8 µm/(m·K)(at 25 °C)
အလျားတွီကာႏထာꩻ80.4 W/(m·K)
တျာႏရဲးကမ်းထာꩻ96.1 nΩ·m(at 20 °C)
ဇျူရီအလျား1043 K
ပသီႏထှို့ꩻဓာတ်ferromagnetic
Young's modulus211 GPa
Shear modulus82 GPa
Bulk modulus170 GPa
ပွုဲင်သွန် အဗျင်ႏ- ပွိုင်စွန် အချိုး0.29
Mohs hardness4
Vickers hardness608 MPa
Brinell hardness200–1180 MPa
CAS Number7439-89-6
ထွာလှောန်ခြောင်ꩻ
ကထုမ်ႏမော့ꩻသားbefore 5000 BC
အစှူဖြှိုးသွတ်ꩻပသီႏ (သတ္တု)သီး အုဲင်သိုတုပ်ဖုံႏ
isoNAသက်တန်ꩻတာကွို့ꩻDMDE

( MeV)

 DP
54Fe5.85%isstable with 28neutrons
55Fesyn2.73 yε0.23155Mn
56Fe91.75%is stable with 30 neutrons
57Fe2.12%is stable with 31 neutrons
58Fe0.28%is stable with 32 neutrons
59Fesyn44.6 dβ−1.56559Co
60Fetrace2.6×106 yβ−3.97860Co
ဝီကီဒေတာကို||အုံနောင်

မာꩻအီ

[မွဉ်းဖျင် |မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

သတ္တုကားကအောဝ်ႏအကို ဝင်ꩻခုမ်အာလွို ပသီႏသွူ။ မဉ်ႏခေးတွမ်ႏ သတ္တုလောင်းလင်နောဝ်ꩻ အငိုꩻတဲ့ လို့ဆေ့ꩻ၊ မာꩻအီထာꩻခြွိုင်းတဲ့ ဒါႏအာစွိုးတဲင် ထွာ ဝွေꩻပါတောဝ်းထွူတောဝ်း။ တယ်ႏထာꩻဗုက်ꩻ သော့ꩻအီဖိုးနဲန်ႏထီဗဲ့ꩻ (မန်း- နို့ဆီဗူးခွံ) ဗꩻ ကား၊ ထာꩻကွင်ႏ(သင်္ဘောꩻကျောင်ႏ)၊ သင်္ဘောꩻဖုံႏယို မာꩻအီဝင်ꩻ တွမ်ႏ ပသီႏဖုံႏ။ ပသီႏမဏိယို ထွာ ဝင်ꩻသေအာလွိုသွတ်ꩻ ပသီႏသတ္တုကြူ။ ပသီႏဒြတ်စင် ကပါဒါႏ သတ္တုကြူ (မန်း- သတ္တုစပ်) ဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာ Pig iron, Cast iron, Carbon steel, Wrought iron ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ Pig iron ယို ထွာ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါ ၃.၅%-၄.၅% အွိုး ပသီႏသတ္တုကြူကို။ Cast iron ယို ထွာ ကာဗွန် ၂.၅% တွမ်ႏ ထာꩻအီႏအျꩻလောင်းလင် ကအောဝ်ႏပါသော့ꩻဒါႏ ပသီႏသတ္တုကြူ။ Wrought iron နောဝ်ꩻ ထွာ ကာဗွန်ပါဆေ့ꩻ၊ မာꩻကြောင်းထွူခါꩻလဲန်းဒါႏ ပသီႏယာႏဟောဝ် pure iron နောဝ်ꩻသွူ။

ကမော့ꩻလꩻဒါႏ ကအောဝ်ႏ သဘာဝကို

[မွဉ်းဖျင် |မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

စကျဝဠာကို ပသီႏယို ထွာ ဒဿမ အအာသွတ်ꩻ ဒြတ်စင်သွူ။ နုဲင်းဒြတ်ဖဲန်နေးနောဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်းကို အောဝ်ႏ ၃၄.၆%၊ ထွာ အလွိုင်ႏအာသွတ်ꩻ ဒြတ်စင်။ ပသီႏကဉ်းအာအာယို မော့ꩻ ဝင်ꩻကဟဲ့ꩻ hematite (iron (III) oxide Fe2O3) , magnetite (ferrimagnetic Fe3O4) ပသီႏအောင်ကိုဖုံႏ၊ ပသီႏကပါ ၂၅% တွမ်ႏ ၃၀% ခါႏ ဝင်ꩻကရိုꩻဒါႏ taconite လုံးပသီႏခြောင်ႏကိုဖုံႏ။ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏကဲန် ဗဟို ကောင်းကိုနောဝ်ꩻ ပသီႏတွမ်ႏ နီကယ်သတ္တုကြူ အောဝ်ႏပါငီꩻ အာအေားတန်သွူ။ ပသီႏဓာတ်ယို တဲႏထာꩻသားပေးဖြီဖြစ် ဗꩻလွေꩻ လိုꩻသီးနမ်းကို အောဝ်ႏပါသော့ꩻခါꩻ၊ အောဝ်ႏဗာႏမꩻထွာသွူ။ ဟမ်ႏတဗီႏလို့ကို တနေင်ႏတနေင်ႏ ထေမာꩻလꩻပသီႏ အယာႏခေန်ႏ တန်ခြှောန်း ၅၀၀ သန်းကိုရပ်။ ဒွိုႏဟောဝ်ချာ ပသီႏယ ဝင်ꩻကမာꩻအီထွူလဲန်းနောဝ်ꩻ တနေင်ႏတနေင်ႏ အောဝ်ႏ သန်း ၃၀၀ တန်ကိုရပ်။ ပသီႏအဓိက ကထန်ႏဒါႏ ခမ်းထီဖုံႏရာနောဝ်ꩻ ထွာ ခယ်ႏ၊ ဘရာသီးလ်၊ ဩသတေးလျ၊ ရတ်ဆျား တွမ်ႏယင်း ယူကရိန်းဖုံႏ။ ခမ်းလင် ကဟူႏလော်နေက ပသီႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာ အမေရိကန်၊ ကနေဒါ၊ ဘဉ်နီသွဲးလား၊ သွီဒဉ် တွမ်ႏ အိန္ဒိယခမ်းဖုံႏသွူ။

ထူႏတောမ်

[မွဉ်းဖျင် |မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
    ထူႏ "https://blk.wikipedia.org/w/index.php?title=ပသီႏ&oldid=26534" ကို
    ကဏ္ဍဖုံႏ:
    [8]ページ先頭
    ©2009-2025 Movatter.jp