Хаза́рыіўр.:כוזרים (Кузарым),араб.الخزر (ал-Хазар),перс.:خزر (Хазар),грэч.Χαζαροι (Хазарой),арм.:խազիր (Хазір),аг.-усх.-слав.:Козари,лац.:Chazari, Caziri, Gazari)† — саюзцюркамоўных, пераважна вандроўных плямёнаў, якія ў 1-м тыс. насялялі тэрыторыіДагестана,Ніжняга Паволжа,Прыазоўя,Падоння іКрыма.
Пад назвайакацыры жылі ў стэпах Паўночнага Каўказа, упамінаюцца ў дакументах5 ст. У448 былі падпарадкаваныя правадыромгунаўАтылам. У626—630 актыўна ўдзельнічалі ў вайне цюркаў супрацьПерсіі. У гэты час у хазараў адбываўся распад родавых зносін і фармаванне класавага грамадства. У сярэдзіне7 ст. узнікла самастойная дзяржава хазараў ―Хазарскі каганат. Пасля разгрому каганату кіеўскім княземСвятаславам (965;гл.далейпаход Святаслава) хазары перасталі існаваць як самастойныя плямёны.
