Таксо́н (лац.:taxon, мн. л.taxa; отстар.-грэч.:τάξις — «Парадак, прылада, арганізацыя») — група ў класіфікацыі, якая складаецца з дыскрэтных аб'ектаў, якія аб'ядноўваюцца на падставе агульных уласцівасцяў і прыкмет. Гэта паняцце ўжываецца ўгеаграфіі,лінгвістыцы і іншых навуках, але перш за ўсё ўбіялогіі, а менавіта — убіялагічнай сістэматыцы[1]. Адна з найбольш фундаментальных праблем таксанаміі складаецца ў вызначэнні спосабу быцця таксона[2].
УМіжнародным кодэксе батанічнай наменклатуры (Венскі кодэкс,2006) пад тэрмінам «таксон» разумеецца таксанамічная група любогарангу[3]. Пры гэтым маецца на ўвазе, што кожная расліна разглядаецца як належная да нявызначанага ліку таксонаў паслядоўна супадпарадкаванага рангу, сярод якіх рангвіду лічыцца асноўным[4]. Аналагічна вызначаецца таксон і ў заалогіі[5].
У сучасных біялагічных класіфікацыях таксонаў фармуюць іерархічную сістэму: з аднаго боку, кожны таксон складаецца з аднаго або большай колькасці таксонаў больш нізкага ўзроўню супольнасці, з другога боку — ён у той жа час з'яўляецца часткай іншага таксона, які адносіцца да больш высокага ўзроўню супольнасці. Такая іерархічная сістэма называеццатаксанамічнай іерархіяй, а розныя яе ўзроўні —таксанамічнымі рангамі[6].
Уяўленні пра тое, што такое «таксон», істотна адрозніваюцца ў двух асноўных кірунках сучаснайфілагенетычный сістэматыкі. У рамкахкладыстыкі, якая выйшла ў1970-я гады на першы план, пануе палажэнне пра тое, што таксонамі варта лічыць толькімонафілетычныя групы, інакш званыякладамі; прыхільнікіэвалюцыйнай таксанаміі прызнаюць законнымі таксама і групыпарафілетычныя[7].
Зноскі
- Linnaeus, Carolus. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. — Stockholm: Laurentius Salvius, 1758.
- Джеффри Ч. Биологическая номенклатура = Charles Jeffrey. Biological Nomenclature. Second edition / Пер. с англ. —М.: Мир, 1980. — 120 с. —15 000 экз. —УДК 574:001.4
- Зуев В. В., Розова С. С. Проблема способа бытия таксона в биологической таксономии //Вопросы философии. — 2003. — № 2. — С. 90—103. Архівавана з першакрыніцы 17 чэрвеня 2021. —.
- Клюге Н. Ю. Система альтернативных номенклатур надвидовых таксонов //Энтомологическое обозрение. — 1999. — № 78 (1). — С. 224—243.
- Майр Э. Принципы зоологической систематики: Пер. сангл. = Ernst Mayr. Principles of Systematic Zoology. —М.: Мир, 1971. — С. 19. — 455 с. —УДК 590
- Шаталкин А. И. Биологическая систематика. —М.: Изд-во Моск. ун-та, 1988. — 184 с. —ISBN 5-211-00145-1..
- Шаталкин А. И. Таксономия. Основания, принципы и правила. —М.: Товарищество научных изданий КМК, 2012. — 600 с. —600 экз. —ISBN 978-5-87317-847-6. —УДК 579.8.06
- Шипунов А. Б. Основы теории систематики. —М.: Книжный дом «Университет», 1999. — 56 с.
