| Сент-Кітс | |
|---|---|
| англ. Saint Kitts | |
.jpg) Панарама ўзбярэжжа | |
| Характарыстыкі | |
| Плошча | 169 км² |
| Насельніцтва | 39 200 чал. |
| Шчыльнасць насельніцтва | 231,95 чал./км² |
| Размяшчэнне | |
| 17°15′ пн. ш. 62°40′ з. д.HGЯO | |
| Архіпелаг | Малыя Антыльскія астравы |
| Акваторыя | Карыбскае мора |
| Краіна | |
  Сент-Кітс | |
 | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Сент-Кітс (англ.:Saint Kitts) абоСент-Крыстафер (англ.:Saint Christopher) —востраў у групе Паўночных ПадветраныхМалых Антыльскіх астравоў. ЧасткаФедэрацыі Сент-Кітс і Невіс. На востраве размешчана сталіца дзяржавы —горад Бастэр. Плошча — 169 км². Насельніцтва — 39 200 чал. (2006 г.)
Востраў Сент-Кітс знаходзіцца ў паўночна-ўсходняй частцыКарыбскага басейна. Уяўляе сабою два кавалкісушы, выцягнутыя з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход, злучаныя перасмыкам (каля 610 м у шырыню). Паўночна-заходняя частка па плошчы значна пераўзыходзіць паўднёва-ўсходнюю. Агульная даўжыня — 31 км, найбольшая шырыня — 9,2 км. На паўднёвым усходзе Сент-Кітс аддзелены вузкімпралівам Нараўс (2,9 км) ад суседнягавострава Невіс.
Востраў уяўляе сабою ланцугвулканаў. Найбольш старажытны месціцца на паўднёвым усходзе. Ёнвывяргаўся прыкладна 2,5 млн гадоў таму. Перасмык, які злучае 2 часткі вострава, складаецца з 9 старажытных вулканаў, якія моцна пацярпелі адэрозіі. У выніку пранікнення ў чашы іхкальдэр марскойвады ўтварыліся салёныялагуны. Найбольшай з іх з’яўляецца Грэйт-Солт-Понд (англ.:Great Salt Pond, літаральна «Вялікая Салёная сажалка»). Вулканы паўночна-заходняй часткі адносна маладыя (1 — 2 млн гадоў), а таму больш высокія.Гара Ліамуіга — найвышэйшы пункт вострава Сент-Кітс. Гэтастратавулкан вышынёй да 1156 м, маладзейшы за 1 млн гадоў.Геолагі мяркуюць, што апошнія сур’ёзныя вывяржэнні на паўночным захадзе адбыліся больш за 40 тысяч гадоў таму.
Клімат трапічны вільготны. Сярэднегадавая тэмпература — каля +24-27° C. Дзякуючы сталымвятрам, сапраўды спякотнае надвор’е здараецца рэдка. Горы паўночнага захаду затрымліваюць шмат вільгаці. Тут выпадае да 1524 ммдажджу ў год. На ўзбярэжжы — каля 406 мм. На паўднёвым захадзе пераважаепустынны ландшафт зксерафітныміхмызнякамі. У гарах растуцьпапарацевыя і шырокалісцевыялясы. Бераг атачаюцьпясчаныяпляжы ікаралавыя рыфы.
Фаўна вострава прадстаўлена пераважнаптушкамі,казуркамі,амфібіямі іпаўзунамі. Асаблівую цікавасць дляэколагаў маюцьмарскія чарапахі, якія размножваюцца на мясцовых пляжах.
Каля 2100 гадоў таму Сент-Кітс быў населеныіндзейцамі, выхадцамі зПаўднёвай Амерыкі, якія займалісярыбалоўствам іпаляваннем і не ведалікерамікі. У канцы 1 тысячагоддзя н. э. іх выціснуліаравакі-ігнеры,культурна блізкія датаінаВялікіх Антыльскіх астравоў. Яны развівалісельскую гаспадарку. Незадоўга да прыходуеўрапейцаў Сент-Кітс заваявалікарыбы.
У1493 г. востраў быў адкрытыХрыстафорам Калумбам і атрымаў імя ў гонарСвятога Хрыстафора. Фармальна Сент-Кітс быў далучаны даІспаніі, але з-за супраціўлення карыбаўіспанцы не спяшаліся зкаланізацыяй. У1538 г. на востраве было створанафранцузскае паселішча, аднак яно праіснавала вельмі кароткі час.
У1623 г. англічане стварылі на Сент-Кітсе адну са сваіх першых калоній уВест-Індыі. У1625 г. французскіякарсары са згоды англічан таксама заснавалі калонію. Аб’яднанне звычайна непрымірымых супернікаў было важным, паколькі яны сумесна ваявалі з карыбамі, што атакавалі еўрапейскія паселішчы згор. У1627 г. пасля вынішчэння значнай часткі індзейцаў каланісты заключылі паміж сабой пагадненне аб падзеле Сент-Кітса па горнай градзе. Але ў1629 г. іспанцы разбурылі абедзве калоніі. Пасля1630 г. англічане здолелі вярнуцца. Для абароны сваіх уладанняў яны пабудавалі магутныя ўмацаванні. Асаблівае значэнне мелакрэпасць Брымстоўн-Хіл, ператвораная ў наш час унацыянальны парк. Да1782 г. востраў некалькі разоў пераходзіў у рукі французаў.
Брытанская калонія на Сент-Кітсе доўгі час заставалася адной з найбольш развітых у Вест-Індыі. УXVIII ст. асноўнай галінойэканомікі стала вырошчваннецукровага трыснягу ітытуню. На створаных англічанамі плантацыях працаваліафрыканскія чарнаскурыярабы. У канцы XVIII ст. на Сент-Кітсе таксама меласяпрамысловасць — вытворчасцьцукру ірому, рамонтсуднаў ідраўляныхбочак для транспартыроўкі грузаў. У1783 г. было адкрыта першае месца для адпачынкутурыстаў на геатэрмальных крыніцах.
Адмена рабства ў1834 г. прывяла да крызісу вытворчасці цукру ў брытанскіх калоніях. Аднак насельнікі Сент-Кітса здолелі захаваць адносна добрыўзровень жыцця дзякуючы шырокамугандлю. У1882 г. уладыметраполіі аб’ядналі Сент-Кітс, суседніяНевіс іАнгілью ў адзіную калонію, якая атрымала ў1968 г. самакіраванне. У1971 г. Ангілья аддзялілася і была пераўтворана ў самастойную заморскую тэрыторыю.19 верасня1983 г.Сент-Кітс і Невіс атрымалі незалежнасць.
Асноўнае насельніцтва Сент-Кітс складаюць кітсіанцы (англ.:Kittitians) — прамыя нашчадкі чарнаскурыхрабоў ікрэолаў, якія размаўляюць на мясцовымдыялекцеанглійскай мовы. Большасць вернікаў —пратэстанты, каля 10 % —каталікі.
Народная культура вострава Сент-Кітс мае крэольскі характар. Яна ўвабрала і перапрацавалаеўрапейскую,афрыканскую івест-індскую традыцыі. Асабліва яркім прыкладам гэтага з’яўляецца маляўнічынавагоднікарнавал, які налічвае больш за 300 гадоў. Ён арганізуецца ў выглядзе шэсця, якое суправаджаеццатанцамі еўрапейскага, афрыканскага і ўласна карыбскага паходжання. Карнавал звычайна пачынаецца з павольнай кадрылі, якая трапіла на востраў уXVIII ст. зФранцыі, і скончваецца рытмічнымі танцамі тамагаўкаў і ўраджаю, запазычанымі з Афрыкі. Штогод у чэрвені арганізуеццамузычны фестываль. Сярод кітсіанцаў шмат прыхільнікаўцыркавогамастацтва, акрабатаў і блазнаў. Папулярныя відыспорту —футбол ікрыкет.
У2002 г. на Сент-Кітсе быў адкрыт Нацыянальны музей. Найбольш вядомым помнікам ваеннайархітэктуры з’яўляеццакрэпасць Брымстоўн-Хіл, унесенаяЮНЕСКА ў спіссусветнай спадчыны.
