Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Перайсці да зместу
Вікіпедыя
Пошук

Югаславія

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі зСРЮ)
Югаславія на карце Еўропы (межы змяняліся)

Югаславія —славянская дзяржава ўЕўропе, якая існавала наБалканскім паўвостраве на працягу амаль усягоXX стагоддзя, мела выхад даАдрыятычнага мора.

У Вялікую Югаславію — каралеўства (КСХС), затым федэрацыю (ФНРЮ, СФРЮ) — уваходзілі цяпер незалежныя дзяржавы:Сербія,Чарнагорыя,Харватыя,Славенія,Македонія,Боснія і Герцагавіна.У Малую Югаславію — федэрацыю (СРЮ), затым канфедэратыўны саюз (ГССЧ) — уваходзілі цяпер незалежныя дзяржавыСербія,Чарнагорыя.

Югаславія ўтварылася (якКаралеўства Сербаў, Харватаў і Славенцаў) пасляПершай сусветнай вайны і распадуАўстра-Венгерскай Імперыі ў пачатку XX ст., распалася ў канцыXX ст. — пачатку XXI ст.

Дзяржаўнай мовай у выніку супрацоўніцтва сербскіх і харвацкіх лінгвістаў першапачаткова быласербахарвацкая або харватасербская. Пасля 2-й сусветнай вайны мовы саюзных рэспублік былі абвешчаныя раўнапраўнымі дзяржаўнымі мовамі, хоць сербахарвацкая ісербская карысталіся адноснай перавагай. Асноўнае насельніцтва — паўднёвыя славяне: (сербы,славенцы,харваты,македонцы), а таксама не славянскія народнасці:албанцы,цыгане.

Гісторыя

[правіць |правіць зыходнік]
Асноўны артыкул:Гісторыя Югаславіі

«Першая Югаславія» (19181946)

[правіць |правіць зыходнік]

У перыяд паміж Першай і Другой сусветнымі войнамі ў19181941 гг. Югаславія існавала пад назваміКаралеўства Сербаў, Харватаў і Славенцаў (КСХС)1918) іКаралеўства Югаславія (КЮ) (c1929).

Каралеўства Югаславія, 1929—1941

Неадбыўшаяся «Вялікая Югаславія»

[правіць |правіць зыходнік]
Асноўны артыкул:Балканская Федэрацыя

Пасля вайны Ціта меркаваў аб стварэнні «Вялікай Югаславіі» ў рамках рэалізацыі планаў стварэнняБалканскай Федэрацыі, разгледжвальных ім сумесна саСталіным і Дымітравым.

Ціта жадаў сфарміраваць сацыялістычную федэрацыю з цэнтральнай уладай Бялграда з тэрыторыі «Першай Югаславіі», а таксамаБалгарыі іАлбаніі ў якасці федэральных рэспублік.

Спачатку былі створаны югаслава-албанскі і югаслава-балгарскі эканамічна-мытныя звязы з інтэграцыяй албанскай эканомікі ў югаслаўскую, аднак затым ні Вялікая Югаславія, ні хоць бы далучэнне да Югаславіі Албаніі рэалізаваныя не былі з прычыны ўзніклых рознагалоссяў з кіраўніцтвам Албаніі і Балгарыі, а затым і парыву са Сталіным.

Сацыялістычная «Другая Югаславія» (19461990)

[правіць |правіць зыходнік]
Асноўны артыкул:Сацыялістычная Федэратыўная Рэспубліка Югаславія

Югаславія стала сацыялістычнай федэрацыяй з шасці саюзных рэспублік пад назваміДэмакратычная Федэратыўная Югаславія1945),Федэратыўная Народная Рэспубліка Югаславія (ФНРЮ) (з1946),Сацыялістычная Федэратыўная Рэспубліка Югаславія (СФРЮ) (ад1963).

У якасці мадэлі нацыянальнага будаўніцтва ў сацыялістычнай Югаславіі быў абраныфедэралізм. Паводле Канстытуцыі СФРЮ, прынятай у 1974 г., суб’ектамі федэрацыі якімі былі шэсць сацыялістычных рэспублік і два аўтаномныя сацыялістычныя краі. Усе народы Югаславіі былі прызнаныя раўнапраўнымі. Цітава нацыянальна-дзяржаўная рэформа прывяла да вызначаных поспехаў: сталі паступова забывацца этнічныя чысткі ваенных гадоў, у краіне знізіўся напал міжэтнічных адносін. Кіраўніцтва краіны заявіла аб з’яўленні новай наднацыянальнай этнічнай агульнасці — югаслаўскага народа. Колькасць людзей, якія лічаць сябе югаславенамі (як правіла, гэта былі людзі, народжаныя ў змяшаных шлюбах), павялічвалася ад перапісу да перапісу, да моманту распаду Югаславіі іх доля ў насельніцтве краіны перавысіла 5 %.

У канцы 1940-х гг. паўсталі рознагалоссі паміж лідарам камуністычнай партыі ЮгаславііЦіта іСталіным, што прывяло да парыву адносін з СССР. Хоць пасля смерці Сталіна яны былі часткова ўхіленыя, Югаславія не стала членамАрганізацыі Варшаўскай Дамовы, а наадварот, у процівагу ёй стварылаРух недалучэння. У гады кіравання Ціта Югаславія выконвала ролю пасярэдніка паміж Захадам і найбольш адыёзнымі камуністычнымі рэжымамі.

Рэжым Ціта гуляў на супярэчнасцях паміж дзяржавамі капіталістычнай і сацыялістычнай сістэм, што дазваляла Югаславіі ў пасляваенныя дзесяцігоддзі даволі хутка развівацца.

Распад

[правіць |правіць зыходнік]
Асноўны артыкул:Распад Югаславіі

Фактарамі распаду югаслаўскай федэрацыі сталі смерць Ціта і фіяска праводжанай яго пераемнікамі нацыянальнай палітыкі, распад сусветнай сацыялістычнай сістэмы, воплеск нацыяналізму ў Еўропе (прычым не толькі ў краінах Цэнтральна-Усходняга рэгіёна). У 1990 г. ва ўсіх шасці рэспубліках СФРЮ былі праведзеныя мясцовыя выбары. Перамогу на іх усюды атрымалі нацыяналістычныя сілы.

З прычыны нарастальных нацыянальных рознагалоссяў па завяшчанніЦіта пасля яго смерці пост прэзідэнта краіны быў скасаваны, а на чале краіны ўстаў Прэзідыум, члены якога (раздзелы саюзных рэспублік і аўтаномных абласцей) штогод змянялі адзін аднаго па чарзе. Кароткачасовы эканамічны цуд у сярэдзіне 1980-х гг. скончыўся імклівай інфляцыяй і развалам эканомікі, што прывяло да абвастрэння адносін паміж эканамічна больш развітыміСербіяй,Харватыяй іСлавеніяй, і астатнімі рэспублікамі.

Падчас грамадзянскай вайны і распаду ад Вялікай Югаславіі ў канцы XX стагоддзя аддзяліліся чатыры з шасці саюзных рэспублік (Славенія,Харватыя,Боснія і Герцагавіна,Македонія). Тады на тэрыторыю спачаткуБосніі і Герцагавіны, а затым аўтаномнага краюКосава былі ўведзеныя міратворчыя сілыААН пад кіраўніцтвамЗША. УКосава, з падставы рэгулявання мандатуААН міжэтнічнага канфлікту паміжсербскім іалбанскім насельніцтвам,ЗША і іх саюзнікі правялі ваенную аперацыю па захопе і фактычнаму аддзяленню ад Югаславіі і Сербіі аўтаномнага края Косава, які апынуўся падпратэктаратамААН (гл.Вайна НАТА супраць Сербіі, 1999. Тым часам Югаславія, у якой напачаткуXXI ст. заставалася дзве рэспублікі, ператварылася ўМалую Югаславію (Сербію і Чарнагорыю)1992 па2003 г. —Саюзная Рэспубліка Югаславія (СРЮ), з2003 па2006 г. — канфедэратыўныДзяржаўны Саюз Сербіі і Чарнагорыі (ГCCX).Югаславія канчаткова спыніла існаванне з выхадам з саюзаЧарнагорыі3 чэрвеня2006 г.

Склад

[правіць |правіць зыходнік]

Вялікая Югаславія

[правіць |правіць зыходнік]

«Першая Югаславія» — Каралеўства Сербаў, Харватаў і Славенцаў (КСХС), Каралеўства Югаславія (КЮ)

[правіць |правіць зыходнік]
  • Прыморская бановіна
  • Зетская бановіна
  • Саўская бановіна
  • Мараўская бановіна
  • Урбаўская бановіна
  • Дрынская бановіна
  • Вардарская бановіна
  • Дунайская бановіна
  • Бялград
  • Харвацкая бановіна (з1939) — паўстала ў выніку аб’яднання Саўскай і Прыморскай бановін

Сацыялістычная «Другая Югаславія» — Федэратыўная Народная Рэспубліка Югаславія (ФНРЮ), Сацыялістычная Федэратыўная Рэспубліка Югаславія (СФРЮ)

[правіць |правіць зыходнік]
  • Сербія (саюзная рэспубліка)
    • Косава (аўтаномны край)
    • Ваяводзіна (аўтаномны край)
  • Харватыя (рэспубліка)
  • Славенія (рэспубліка)
  • Боснія і Герцагавіна (рэспубліка)
  • Македонія (рэспубліка)
  • Чарнагорыя (рэспубліка)

Малая Югаславія

[правіць |правіць зыходнік]

Постсацыялістычная «Трэцяя Югаславія» — Саюзная Рэспубліка Югаславія (СРЮ), Дзяржаўны Саюз Сербіі і Чарнагорыі (ДССЧ)

[правіць |правіць зыходнік]
  • Сербія (саюзная рэспубліка)
    • Косава (аўтаномны край, фактычна — міжнародны пратэктарат)
    • Ваяводзіна (аўтаномны край)
  • Чарнагорыя (саюзная рэспубліка)

Гл. таксама

[правіць |правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Югаславія&oldid=4701840"
Катэгорыі:
Схаваная катэгорыя:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp