Рахінджа (саманазва: رُاَينڠَ) —індаарыйскі народ уПаўднёва-Усходняй Азіі. Яго радзімай з'яўляецца ўсходняе ўзбярэжжаМ’янмы. Аднак у выніку крызісу2016 —2017 гг. большасць рахінджа былі вымушаны пакінуць гэту краіну. Асноўныя краіны міграцыі —Бангладэш іСаудаўская Аравія. Агульная колькасць (2022 г.) — 2 048 300 чалавек[1].
ВобласцьАракан на захадзе сучаснайМ’янмы знаходзілася пад уплываміндыйскай культуры зIV ст. ЗVIII ст. яе наведвалімусульманскіяарабскія гандляры. Сярод сучасных рахінджа папулярныміф пра паходжанне ад арабаў, чыесудны цярпелі крушэнне каля араканскіхберагоў. Аднак перасяленне буйных груп з усходуПаўднёвай Азіі, відавочна, адбывалася ўXV —XVIII стст., калі паміж Араканам іБенгаліяй былі ўсталяваны шчыльныя зносіны, якія часам суправаджаліся войнамі і прыгонам палонных. Выхадцы з Бенгаліі служылі ў араканскім войску.
У1784 г. Аракан быў заваяваныбірманцамі. Пры гэтым значная частка мясцовага насельніцтва была прымусова выгнана ў цэнтральную М’янму або збегла ў валоданніБрытанскай Ост-Індскай кампаніі. Пасля далучэння М’янмы да брытанскіх калоній у1826 г. мясцовая адміністрацыя прыцягвала перасяленцаў зІндыі для заняцця пустак. Само слова «рахінджа» таксама ўпершыню з'явілася ў брытанскіхдакументах. Яно паходзіла ад скажонай мясцовай назвы Аракана. Рахінджа разглядаліся як карэннае насельніцтва, таму ў адрозненні ад пазнейшых індыйскіх перасяленцаў атрымалі права выбіраць прадстаўнікоў у каланіяльныя органы ўлады.
ПадчасII Сусветнай вайны паўднёвы Аракан апынуўся падяпонскай акупацыяй, паўночны працягваў кантралявацца брытанцамі. У1942 г. паміжараканскімібудыстамі і мусульманамі-рахінджа ўспыхнуў канфлікт. Ён суправаджаўся бегствам мусульман у Бенгалію і паўночны Аракан і ўзброенымі вылазкамі мусульманскіх атрадаў, ад чаго болей цярпелі паселішчы простыхараканцаў. Брытанцы сфарміравалі з ліку бежанцаў дабраахвотныя ваенныя часткі, што ўдзельнічалі ў вызваленні М’янмы ад японцаў.
У1948 г., калі М’янма набыла незалежнасць, араканскі палітык-мусульманінМахамед Абдул Гафар спрыяў замацаванню назвы рахінджа як афіцыйнай. Аднак яго спроба вылучыць паўночны Аракан у асобную правінцыю не мела поспеху. Часткова гэта тлумачыцца страхам бірманскіх палітыкаў страціць дадзены рэгіён, пакольки сярод рахінджа была папулярна ідэя далучэння даУсходняга Пакістана. У1978 г. ваенны ўрад правёў «чыстку» памежных зямель Аракана ад «іншаземцаў». У выніку, каля 200 тысяч бежанцаў-мусульман апынулася на тэрыторыіБангладэш. У выніку перагавораў паміж урадамі дзвюх дзяржаў праз 16 месяцаў большасць бежанцаў вярнулася. Тым не меней, у1982 г. рахінджа былі выключаны са спісу карэнных народаў М’янмы і ў выпадку адмовы рэгістравацца ў якасці прадстаўнікоў іншых народаў пазбаўлялісяграмадзянства. У бірманскіхсродках масавай інфармацыі іх называлі бенгальскімі мігрантамі або нават выкарыстоўвалі абразлівую мянушкукалар.
У1988 —1997 гг. спачатку сяродэмігрантаў, а потым сярод мусульман Аракана сфарміраваўся палітычны рух, які падтрымаў супрацоўніцтва з дэмакратычнымі партыямі М’янмы, папулярызаваў назвурахінджа. Дзеячы руху сцвярджалі, што рахінджа — карэнныя насельнікі Аракана і быццам бы Аракан значны перыяд з'яўляўся мусульманскай дзяржавай. Аднак такая пазіцыя не знайшла падтымкі сярод араканцаў, якія выступілі супраць скажэння сваёйгісторыі. Іх палітыкі апасаліся, што з-за раўнавання правоў будыстаў і мусульман араканцы ператворацца ў этнічную меншасць на радзіме. У2012 г. у Аракане адбыліся грамадзянскія сутычкі паміж араканцамі і рахінджа.
9 кастрычніка2016 г. група паўстанцаў-рахінджа атакавала ваенныя пасты на мяжы М’янмы з Бангладэш, што стала прычынай масавых рэпрэсій з боку ваенных і пераследу з боку араканцаў-будыстаў. ЗгоднаААН, да лютага2017 г. было забіта болей за 1000 рахінджа[2]. У жніўні — верасні 2017 г. крызіс абвастрыўся, пераслед набыў масавы характар.Аун Сан Су Чжы фактычна абвінаваціла ў гэтым паўстанцаў-рахінджа, хаця асноўнымі пацярпелымі з'яўляліся прадстаўнікі саміх рахінджа[3]. У выніку каля 500 000 — 700 000 бежанцаў былі вымушаны пакінуць М’янму.
Роднаямова рахінджа адносіцца даіндаарыйскай групыіндаеўрапейскай моўнай сям'і, блізкая дабенгальскай іасамскай моў. Першыяпісьмовыя запісы рабіліся з дапамогайлацінкі. У нашы дні часцей карыстаюццапісьмом на асновеарабскага алфавіта (з1975 г.) ііндыйскага пісьмабрахмі (пісьмоханіфі, распрацаванае ўБангладэш у 1980-х гг.).
Большасць вернікаў з'яўляюццамусульманамі-сунітамі, таксама распаўсюджанысуфізм. Падчас бегства рахінджа ў2016 —2017 гг. уБангладэш[4] сярод бежанцаў апуныліся каля 500індуістаў.
Зноскі
.jpg)
