| Ньёра (Banyoro) | |
 | |
| Агульная колькасць | 1235000 (2020 г.) |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | Уганда |
| Мова | ньёра |
| Рэлігія | культ продкаў,політэізм,хрысціянства |
| Блізкія этнічныя групы | нколе,баганда,кіга |
Ньёра,баньёра (саманазваBanyoro) —афрыканскі народ, жыхары захадуУганды. Агульная колькасць (2021 г.) — 1 235 000 чалавек[1].
Ньёра сфарміраваліся якэтнічная супольнасць, што размаўляе на адзінаймове і мае супольныясімвалы, у дзяржавеБуньёра. Нягледзячы на тое, што мова ньёра ўваходзіць у групу моўбанту, многія даследчыкі мяркуюць, што продкамі сацыяльных груп бахума і бабіта былінілоты, выхадцы зПаўднёвага Судана.
Традыцыйнымі заняткамі ньёра з’яўляюццасельская гаспадарка, здабыча і апрацоўкакарысных выкапняў. Сярод ньёра існавалі сацыяльныя групы бахума і баіру. Бахума здаўна трымалікароў і займаліся адгоннайжывёлагадоўляй. Яны мелі прывілеяванае становішча ў дачыненні да баіру. Галоўнымі заняткамі апошніх быліземляробства ірамяство, хаця яны таксама маглі трымаць дробную жывёлу. Жывёлагадоўля і рамяство лічыліся выключна мужчынскімі заняткамі, у земляробстве назіралася супольная праца. Ньёра здабывалісоль,жалеза,медзь,графіт. Вылучалася прафесійная групаметалургаў, знутры якой практыкавалася спецыялізацыя на плавільшчыкаў і кавалёў. Звычайна яе прадстаўнікі жылі асобна ад астатніх ньёра. У нашы дні гаспадарчая спецыялізацыя розных груп амаль адсутнічае. Большасць ньёра —сяляне, што вядуць комплексную гаспадарку. Развіта адыходніцтва ўгарады.
Доўгі час асноўным відам паселішча з’яўлялісяб’яра, групы з некалькіх хацінканічнай формы, у якіх жылі сваякі. Толькі каля возераЭдвард будавалі адносна вялікіявёскі. Зямля знаходзілася ў карыстанні родавых арганізацый і асобных правадыроў. Свабодныя абшчыннікі сяліліся ў тэрытарыяльных межах родавых арганізацый. У каланіяльны час размеркаваннем зямлі займаліся мясцовыя ўлады. У наш час практыкуецца як супольная, так і прыватная маёмасць на зямлю.
У дзяржавеБуньёра ўсё насельніцтва падзялялася на сацыяльныя супольнасці бабіта, бахума, баіру і бахука. Бабіта былі сваякамі манархаамукама і займалі найбольш важныя пасады. Бахума разглядаліся як высакародныя, мелі значныя прывілегіі ў адносінах да баіру. Баіру складалі большасць насельніцтва. Бахука з’яўлялісярабамі. Іх колькасць была невялікай, і даXX ст. яны практычна зніклі. У адрозненне ад суседніх дзяржаў, накшталтАнколе абоРуанды, у Буньёра была магчымай сацыяльная мабільнасць, узвышэнне асобных чальцоў з нізкім сацыяльным рангам. Падзел на бабіта, бахума і баіру захоўваецца і ў нашы дні, аднак уяўляе сабою хутчэйкультурную адметнасць.
Бабіта, бахума, баіру падзяляюцца на 156 буйных родавых арганізацыйэнганда на чале з выбарнымі правадырамі. Адлік сваяцтва і перадача спадчыны адбываюцца па мужчынскай лініі.Шлюбы знутры роду забаронены. Пры стварэннісям’і паміж выхадцамі з розных сацыяльных супольнасцей дзеці належаць да сацыяльнай супольнасці бацькі. Існуюць як вялікія пашыраныя, так і малыя нуклеарныя сем’і. Сярод ньёра развіта ўзаемадапамога. У мінулым, акрамя кроўных, існавалі шчыльныя саюзныя адносіныамукага паміж дарослымі мужчынамі.
У1993 г. была ўзноўленаманархія Буньёра. Яна з’яўляецца важным культурным і сімвалічным элементам, які аб’ядноўвае ўсіх ньёра.Амукама арганізуюцьрытуалы і агульныя народныясвяты, з імі звязанаэпічная паэзія, яны падтрымліваюцьадукацыю імастацтва.
Рэлігійныя вераванні ньёра звязаны зміфамі прабога-творцу Рухангу і яго брата Нк’я Ба. Руханга стварыў усё добрае, а Нк’я Ба — злое. Ньёраабагаўляюць продкаў, якія адначасова з’яўляюцца культурнымі героямі. Большасць сучасных вернікаў адносяцца да розных плыняўхрысціянства, аднак працягваюць шанаваць многія старыя рэлігійныя традыцыі. Вярхоўнымжрацом традыцыйных культаў з’яўляеццаманархамукама.
НаВікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэмеНьёра