Гнастыцы́зм (адстар.-грэч.:γνωστικός — «той, хто ўведвае, пазнае») — агульная назва рэлігійна-філасофскіх вучэнняў, якія спалучаюць тэалогію раннягахрысціянства, элементы старажытна-ўсходніх рэлігій, ідэіфіласофіі (неаплатанізм,неапіфагарэізм) і іншае.
Гнастыцызм узнік у 1 ст. ва ўсходняй частцыРымскай імперыі, росквіт прыпадае на 2 ст.
Найбольш значныя прадстаўнікі —Васілідberu,Гераклеан,Карпакрат Александрыйскі,Валянцінberu.
Вылучаюць
Чалавек паводле гнастыцызму — асноўны цэнтр сусветнага працэсу. Ён, хоць і з’яўляецца стварэннем цёмных сіл свету, па сваёй субстанцыі не належыць яму. Гэта яго боская субстанцыя часта прымае форму самастойнай іпастасі «Першачалавека», або «Антропаса». Душа чалавека іншародная целу і па сваёй сутнасці належыць надкасмічнай сферы (Васілід). Разам з дуалізмам душы і цела ў гнастыцызме існуе і трыхатамічнае раздзяленне чалавека на «духоўнае», «душэўнае» і «цялеснае». З гнастыцызмам звязана ўзнікненнеманіхейства.
Зноскі
