Беларуская сялянска-работніцкая грамада(БСРГ) — масавая легальная рэвалюцыйна-дэмакратычная нацыянальна-вызваленчая арганізацыя працоўных уЗаходняй Беларусі ў1925—1927 гг.
Арганізавана ва ўмовах сацыяльнага і нацыянальнага прыгнёту з мэтай вызваленняЗаходняй Беларусі з-пад уладыПольшчы. Дзейнасць БСРГ узначальваў ЦК. Старшыня ЦКБ. А. Тарашкевіч, намеснік старшыніС. А. Рак-Міхайлоўскі, членП. П. Валошын іП. В. Мятла; кіраўнік Цэнтральнага сакратарыята БСРГМ. Т. Бурсевіч, намеснік сакратара В. Макоўскі, палітычны рэдактар газетЯ. С. Бабровіч. Праграма БСРГ (прынята12 мая1926 г.) змяшчала асноўныя дэмакратычныя і асобныя сацыялістычныя патрабаванні: самавызначэннеЗаходняй Беларусі і аб'яднанне ўсіх беларускіх зямель у рэспубліку сялян і рабочых (уз'яднанне зБССР); стварэнне сялянска-рабочага ўрада; устанаўленне дэмакратычных свабод; канфіскацыя памешчыцкіх і царкоўных зямель, пераход іх ва ўласнасць дзяржавы і падзел без выкупу паміж малазямельнымі сялянамі і парабкамі; скасаванне асадніцтва; устанаўленне 8-гадзіннага рабочага дня; увядзенне рабочага кантролю ў вытворчасці, развіццё спажывецкай, вытворчай і крэдытнай кааперацыі; нацыянальная роўнасць і навучанне на роднай мове; свабода сумлення і іншае. Галоўным сродкам сацыяльнага і нацыянальнага вызвалення працоўных БсРГ лічыла адкрытую барацьбу народных мас з эксплуататарамі на аснове саюзу рабочага класа і працоўнага сялянства. БСРГ супрацоўнічала з рэвалюцыйна-дэмакратычнай партыяй польскіх сялян (Незалежная сялянская партыя), украінскай рэвалюцыйна-дэмакратычнай арганізацыяй «Сельроб».
Вялікую дапамогу ў стварэнні і дзейнасці БСРГ аказвалаКамуністычная партыя Заходняй Беларусі (КПЗБ). Камуністы ўзначальвалі ці ўваходзілі ў склад кіраўніцтва многіх структур Грамады. З дапамогай Грамады КПЗБ накіроўвала рэвалюцыйны рух у краі, а праз іх пасольскі клуб у сейме мела легальную трыбуну[1].
24 чэрвеня1925 г. дэпутаты польскага сейма Тарашкевіч, Рак-Міхайлоўскі, Валошын і Мятла выйшлі з беларускай нацыянальнай фракцыі сейма і стварылі пасольскі клуб БСРГ. Карыстаючыся дэпутацкай недатыкальнасцю, яны разгарнулі актыўную дзейнасць па стварэнні масавай арганізацыі працоўных для барацьбы супраць сацыянальнага і нацыянальнага прыгнёту. У студзені1927 г. больш за 2000 гурткоў[2] БСРГ аб'ядноўвалі каля 120 000 членаў, якімі былі ў пераважнай большасці сяляне (беднякі і сераднякі), а таксама рабочыя і прадстаўнікі інтэлігенцыі[3]. Дзейнічала 18 павятовых камітэтаў БСРГ. ЦК БСРГ выдаваў газеты «Жыццё беларуса» (1925 г.), «Narodny zwon» «Беларуская ніва» (1925 г.), «Беларуская справа» (1926 г.), «Народная справа», «Наша справа», «Наш голас», «Наша воля», «Народны звон» (1930 г.), сатырычны часопіс «Маланка». Пад уплывам грамады актывізавалі работу прагрэсіўная культурна-асветніцкая арганізацыяТаварыства беларускай школы, беларускае выдавецкае, навуковае і дабрачыннае таварыствы,Беларускі студэнцкі саюз.
У выніку дзейнасціКПЗБ грамады ў1926 г. у Заходняй Беларусі пачаўся ўздым масавага рэвалюцыйнага і нацыянальна-вызваленчага руху, у якім у канцы1926 — пачатку1927 гг. наспявалі элементы рэвалюцыйнай сітуацыі.21 сакавіка1927 г. БСРГ афіцыйна забаронена польскімі ўладамі. Больш за 4000 яе кіраўнікоў і актывістаў аддадзены пад суд.
НаВікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэмеБеларуская сялянска-работніцкая грамада | |
|---|---|
| Нарматыўны кантроль |