Агульная колькасць асецінаў ацэньваецца ў 670 000 чалавек[12]. Вылучаюцца з іншых этнічных груп Каўказа сваім арыйскім іранскім паходжаннем адскіфаў,сарматаў іаланаў (з іншых іранскіх народаў на Каўказе ў аддаленні ад асецінаў жывуць толькі нешматлікіяталышы), тады як іх суседзі — гэта больш шматлікіягрузіны,адыгскія,цюрскія івайнахскія народы.
З часоў ранняга Сярэднявечча асеціны вызнавалі хрысціянства, а сёння да праваслаўнай царквы належыць 61 % насельніцтва. Як зазначае Надзея Емяльянава, «нярэдка ў літаратуры Асеція апісваецца як традыцыйна праваслаўная краіна. У той самы час, на думку некаторых даследчыкаў, у гісторыі Асеціі былі перыяды, калі яе лічылі ледзь не мусульманскай краінай»[13].
За часы мангольскага панавання прашчуры асецінаў былі выціснуты з сваёй колішняй бацькаўшчыны на поўдзень адДона і мігравалі ў паўднёвым напрамку даКаўказа. Такім чынам узніклі тры асецінскія рэгіёны —Дыгорыя на захадзе, якая трапіў пад уплыў адыгаў Кабарды і пераняўіслам. Размешчаны таксама на поўначы рэгіён Ірон займаў тэрыторыю цяперашняй Паўночнай Асеціі і першы трапіў пад уладуРасіі ў1767 годзе. Туалег (Tualläg) на поўдні ўваходзіў у грузінскае княстваСамачабла, а пазней стаў Паўднёвай Асеціяй[14].
Паўднёва-Асецінская аўтаномная вобласць (АВ) была ўтвораная20 красавіка1922 года, пасля саветызацыі Грузіі ў1921 годзе. Тэрыторыя Паўднёва-Асецінскай АВ са сталіцай уЦхінвалі афіцыйна складала ў1989 годзе 3 900км², але ў 1990—1991 гадах ад вобласці былі аддзелены і заняты грузінскімі войскаміЗнаўрскі, паловуЛенінгорскага і часткуДжаўскага раёнаў. Паводле дадзеных Усесаюзнага перапісу 1989 года, насельніцтва Паўднёва-Асецінскай аўтаномнай вобласці складала 99 тысяч чалавек, 66,2 % з іх былі асеціны, а 29 % — грузіны. Усяго ў Грузіі ў 1989 годзе жылі 163 тысячы асецінаў. Сённяшнюю колькасць асецінаў у Паўднёвай Асеціі Б. Калоеў ацэньвае ў 65 тысяч чал. Палова сем’яў у вобласці мае змяшанае асецінска-грузінскае паходжанне[15].
Асецінскія землі (разам з грузінскімі і армянскімі) сталі апірышчам расійскай экспансіі на Каўказе, што было не ў апошнюю чаргу звязана зхрысціянствам асецінскага насельніцтва, а таксама пашыранай «тутэйшасцю» (то бок слабой нацыянальнай ідэнтычнасцю і сацыяльнай развітасцю) асецінаў уХІХ ст. Гэта асаблівасць асецінскага насельніцтва і яго пазіцыя ў працэсе расійскай экспансіі адлюстравана ў творахкласічнай рускай літаратуры пазамінулага стагоддзя, якая адлюстроўвае асецінаў як выпівохаў, занядбаных і нягеглых сялян[16]. Асеціны адпачатку рэкрутаваліся ў структуры імперыі, гэтак, у прыватнасці, частку Церскагаказачага войска складалі асеціны[17]. Як зазначае Емяльянава, у асецінаў антырускі вызваленчы мюрыдызм чачэнскагашэйха Мансура не знайшоў водгука, «акурат гэтак сама яны адмовіліся і ад супрацьстаяння з Расіяй». Гэтак сама імамат Шаміля ў яго змаганні з Расіяй падтрымалі толькі вельмі нешматлікія групы асецінаў-мусульман[18].
Грузінскія канспіралагічныя тэорыі кажуць, што і Абхазская АССР, і Паўднёва-Асецінская аўтаномная вобласць былі створаныябальшавікамі, каб стварыць невычэрпную крыніцу праблем і спрасціць для Крамля кантроль Грузіі. Сапраўды, Абхазія і Паўднёвая Асеція кіраваліся на этнакратычным падмурку, на карысць тытульнага этнаса. Грузінскія ўлады імкнуліся абмежаваць гэтыя аўтаноміі, што і спарадзіла супраціўленне[20].
↑Паводле перапісу 1989 г. у Грузінскай ССР было 164 055 асецін, у тым ліку ў Паўднёва-Асецінскай аўтаномнай вобласці — 65 223 асецін і 98 832 у астатняй Грузінскай ССР ([1])
↑Блиев М.М., Бзаров Р.С. Гісторыя Асеціі ад старажытных часоў да канцу ХIХ стагоддзя: Падручнік для старэйшых класаў сярэдняй школы =История Осетии с древнейших времен до конца ХIХ века: Учебник для старших классов средней школы. — Владикавказ, 2000.(руск.), а таксамаГаглойти Ю.С. Аланы і пытанні этнагенезу асецінаў =Аланы и вопросы этногенеза осетин. — Тбілісі, 1966.(руск.)
