_pl.svg)
Аглабі́ды —арабскаяфеадальнаядынастыя ўІфрыкіі (сучасныТуніс), якая кіравала ў800—909 гадах. Заснавальнік —Ібрагім ібн аль-Аглаб (800—812), сын аднаго з военачальнікаўхаліфатаАбасідаў,намесніка Іфрыкіі ў785—787 гадах.
Абапіраючыся наарабскую ваеннуюарыстакратыю і вярхі гарадскога насельніцтва, Аглабіды стварылі ў рамкахАбасідскага халіфата незалежнысуніцкіэмірат састаліцай уКайруане, але падсюзерэнітэтамАбасідаў. У сістэме кіравання яны прытрымліваліся іх палітыкі; быў створаны цэнтралізаваны адміністрацыйны апарат на чале звізірам,кяцібамі (сакратарамі), якія загадвалі асобнымі галінамі кіравання, і вярхоўнымкадзі (суддзёй), які сачыў за захаваннем прынцыпаўшарыяту. Разумнае кіраванне, шырокаеірыгацыйнаебудаўніцтва, укараненне новых прыёмаўземляробства прывялі да ўздымусельскай гаспадаркі і рамёстваў (суднабудаванне,выплаўка металаў, вырабзброі і асаднай тэхнікі,шаўковых, парчовых тканін, вырабаў са шкла,паласаў і інш.).
Уэміраце са змяшаным араба-раманскім, частковаберберскім насельніцтвам хутка ішоў працэс арабізацыі. Да гэтага ў значнай ступені прыводзілі шырокія сувязі з Усходам, заснаванне ўКайруанеакадэміі «Дом мудрасці» (Байт аль-хікма), грамадскіхбібліятэк, пераклады наарабскую мовулацінскіх твораў па прыродазнаўчым навукам і г.д. Хоць большасць насельніцтва пры Аглабідах складаліхрысціяне, вядучая роля ўрэлігійна-палітычным жыцці належала мусульманам-сунітам.
УVIII стагоддзі прадстаўнікіарабскай арыстакратыі Аглабідаў змагаліся зберберскіміхарыджыцкімі паўстанняміібадзітаў, якія ахапілі ўсюПаўночную Афрыку. У849 годзе вярхоўныкадзіСахнун ібн Саід здзейсніўрэлігійную рэформу, зацвердзіўмалікізм у якасці галоўнай рэлігійнай дактрыны. У галіне знешняй палітыкі Аглабіды выступалі як саюзнікіАбасідаў, супрацьстаяліАмеядскім кіраўнікамІспаніі,Рустамідам,Ідрысідам і іншымалідскім кіраўнікамМагрыба, у1180 годзе адбілі нападегіпецкіх войскаўТулунідаў. У827—902 гадах падчас доўгай вайны, у перыяд кіраванняЗіядэт-Алаха I, яны выгналівізантыйцаў зСіцыліі, у840 годзе высадзіліся напоўдніАпенінскага паўвострава (уКалабрыі), у846 годзе здзейснілі напад наРым. Аднак паўстаннеарабскай арыстакратыі і апазіцыяфакіхаў (правазнаўцаў), якія абвінавачвалі Аглабідаў у пагардзе асноўнымі прынцыпаміісламу, прымусіліэміраў аддаліцца ад арабскага войска (джунда) і мяшчан, усё больш абапіраючыся на асабістых кліентаў (мавалі) саславян (сакаліба) ілангабардаў, а таксама на чорную гвардыюабідаў (рабоў).
З прычыны падатковага ціску, эксплуатацыі чыноўнікаў і суперніцтва плямёнаў улада Аглабідаў аслабла і ў рэшце рэшт пала пад націскамшыіцкіх рухаў. Шыіты, якія абапіраліся на плямёныкетама, разбілі Аглабідаў. Апошніэмір,Зіядэт-Алах ІІІ, у909 годзе бег з рэзідэнцыіэміраўРакады, якая стала цэнтрам новаўтворанагахаліфатаФацімідаў.
НаВікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэмеАглабіды | |
|---|---|
| Нарматыўны кантроль |
