Гнастыцы́зм (адгрэц.γνώσις — «спазнаньне», «веды») —філязофска-рэлігійная плынь, асноўнай тэзай якой ёсьць думка, што ўсё ў сьвеце спазнавальнае, уключна зБогам. Для гностыкаў асабісты досьвед у стасунках з Богам важнейшы за цьверджаньні царкоўных інстытутаў ідогмы веры.
Гнастыцызм узьнік на памежжы эраў наБлізкім Усходзе ў выніку ўзаемадзеяньня самых розных рэлігійных і філязофскіх плыняў. Найбольш распаўсюджаны быў уМіжземнамор’і ў першых стагодзьдзях новай эры. Першым настаўнікам і прапаведнікам гнастыцызму лічацьІсуса Хрыста. З часоў Ісусавых вучняў паходзяць і асноўныя гнастычныя тэксты:Эвангельле ад Тамаша,Эвангельле ад Яна,Эвангельле ад Філіпа і яшчэ некалькі меншых тэкстаў.
У II стагодзьдзі гнастыцызм распаўсюджваўся адначасова зь дзейнасьцю аднага з асноўных Хрыстовыхапосталаў — сьвятогаПаўла. У гэты час плынь распадаецца на некалькі школаў.
Ядром гнастыцызму зьяўляецца ўяўленьне пра вызваленьне ці ўратаваньне чалавечай душы зь вязьніцы матэрыяльнага шляхам спазнаньня адносінаў паміж людзкім і боскім. Існаваньне Бога ў гнастыцызьме не зьяўляецца несумнеўным. Гнастыцызм абапіраецца не на гатовыяаксіёмы, а на асабісты пазытыўны досьвед пра Божае існаваньне.
- Wolfgang Kosack:Geschichte der Gnosis in Antike, Urchristentum und Islam. Texte, Bilder, Dokumente. 525 Seiten. Verlag Christoph Brunner, Basel 2014.ISBN978-3-906206-06-6[1](недаступная спасылка)
Гнастыцызм —сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
