Der Artikl is im Dialektvom niederbayerischen Donautal gschriem worn. |
Fraestaat is a Begrief aus da Najern daetschn Gschicht und bedaet an Staat, in dem s Voek derSouverän is, in dem also koa(n)Monarch ned regiat.
Es is im 18. Joahundat aufkemma und im 19. Joahundat a Synonym fiaRepublik worn, had si awa da no ned recht duachgsetzt. So gibt z. B. da GRIMM[1] no im Joa 1878 untaFraestaat nuabloß a(n „respublica". Und ned amoe des stimmt ganz, wae des aa bloßStaat hoaßn ka(n. Ma siehgt des schee(n in der Schriftde re publica (Vom Staat) vomCicero, wo s hoaßt[2]: „Wenn awa allszsamm mitanand bo am Oanzign is, dann hoaßn ma denselbm Oanzign anKine und Kineraech den Status vo dera respublica."Freistaat is in Wirklekaet de Iwasetzung vo dem Wort, des wo in daAntike de Rema fia eahna Republik hergnumma habnd:libera res publica (freia Staat).
(Dass de Bedeitung vo dem Wort nix, awar aa garnix, mid der richte oda falsch vostandnaliberalitas Bavariae z tuan had, is ee klar.)
S Wort Fraestaat is aegndle eascht mid m End vo de daetschn Monarchien im November 1918 aktuej wordn, speziej in Bayern. Da had z Minga daEisner am 7. Novemba im Landdogsbau im Groußn Sitzungssaaj den "Freien Volksstaat Bayern" proklamiat, und oan Dog drauf gibt a in da "ProklamationAn de Bevölkerung Münchens" bekannt: „Bayern ist fortan ein Freistaat."[3] Inwiawaet da Eisna dadamit s parlamentarische System gmoant hat, is ned recht klar. Er hat si auf deRäte gstützt, gegen de Mehrheits-SPD (MSPD), awa es war ned sicha, ob de revolutionärn Massn wirkli auf saena Saetn blaebm. Ma muaß awa vor dem Missvaständnis auf da Huat sae(n, da Eisner häd deRäterepublik ausgruaffa. - Haet vosteht ma unta r am Fraestaat aparlamentarische Demokratie.
Warum si in da fraglichn Zaet s WortFraestaat stattRepublik duachgsetzt had, da drüwa kann ma bloß spekalian. Es kunnt sae(n, dass in da Zaet vo daAufklärung da Begrief Republik ned daetli gnua vo daMonarchie absetzt wordn is. Jednfajs is s WortFreistaat üwa Bayern ausse in Schwang kemma: A ganze Rae vo daetsche Staatn hat si nach m End vo ihrane Monarchien aso gnennt. Mit Recht! Wae des is direkt offiziej also gwesn: In daWeimarer Reichsverfassung vo 1919 fias Daetsch Raech had s im Artikl 17 ausdrickli ghoaßn: „Jedes Land muß eine freistaatliche Verfassung haben." Aa haetzags in da[BundesrepublikDeitschland gibt s newa Bayern aa no anderne Länder, di wia siFreistaat nennan.