AnCheamsee odaChiemsee hoasst ma aa „s Boarische Meer”. Er ligd so um de 25 Kilometa estlich voRousnam, oiso im Sidosten voObabayern. Er is da gressde See inBayern, und aa in ganzDeitschland san grod daBodensee und d'Müritz no gressa. Es is obar aso, dass vaglicha mim Cheamsee daStarnberger See des meara Wossa hod, wei dea vui tiafa is.
Da Cheamsee hod an Rauminhoit vo 2.047.840.000 Kubikmeta. Sei Ufa is 63,96 Kilometa lang, und boi ma de Insln aa mit dazuarechnad sans 83 Kilometa. SEinzugsgebiet is 1.398,56 Quadratkilometa groß. An da tiafstn Stej is da Cheamsee 72,7 Meta tiaf (gmessn im Mai 2005).
Dea Nama vom See gehd zruck af an Odlign im Mittloita, dea wo Chiemo ghoassn hod. Und do davo kemman aa de Nama vo da Gmoa Cheaming und vom ganzn Cheamgau. Des „Ch“ in de Nama is aa friahas scho oiwei wiar a „K“ ausgsprocha worn. Und deszweng is aa heit no de Aussproch [Keamsee] oda [Kiemsee] – oba af koan Foi [Schimsee] oda [Chimsee].
Da Cheamsee is - wia vui andane Voroipnseen - am End vo da letztnEiszeit entstandn, des wor vor eppa 10.000 Joar. AGletscha hod im Zug vo da Glazialerosion des Beckn vom See aussagschom. Nachm Obschmelzn vom Cheamseegletscha hod se des Stammbeckn mit an Eissee gfuit. Am Ofang wor da See um de 200 Quadratkilometa gross, oiso eppa dreimoi so gross wiara heint is. De urspringliche Gress losst se no aufgrund vo Restseen und Nasszona a weng erahna.[1]
Ned nur de Gress vom See aa de Diafn varringat se Joar fia Joar. Da Grund fia de Valandung liegt in da stendign Zuafua vo Sand undGrej duach de Zuafliss. De letztn 100 Joar hod af de Weis de Wossaflächn so um de 200 Hektar obgnumma. Vor 100 Joar is da Wossaschpiagl um guad oan Meta obgsengt worn, durch dees hodma wieda vui Land gwonna.
Neadlich vom See is meglichaweis in vorchristlicha Zeit (uma500 v. Kr.) a Komet oda a Meteorit niadaganga, a Ereignis des woCheamgau-Impakt gnennd wead. Unta Wissnschoftan is de Thesn owa no sea umstrittn.[2]
Kennzeichnend fian See san de drei Haptinsln (Herrninsl, Frauninsl, Krautinsl) und durch sei heterogene Ufagstoit mit vui Buchtn. Untaseeisch hod da See zoireiche Beckn und Gräbm.[1]
Bekannt is da See vor oim durch zwoa vo seine Insln. Af da Frauninsl is a berihmds Nonnenklosta und a oids Fischadorf, des wo heint a Oziahungspunkt fian Fremdnvakeah is. Af da Herrninsl san zwoa Schlässa. S "Oide Schloss" wor a ehemoligs Klosta (Augustiner Chorherrenstift) und s neie Schloss "Herrenchiemsee" is des Schloss vom "Märchnkini" Ludwig II., des wo heint ois oanzigortige Sengaswiadigkeit guit. Dazua gibts no de unbewohnte Krautinsl sowia drei kloanare Insln: An Schalch westli vo da Fraueninsl sowia zwoa namenlose Zwerginsln 54 bzw. 80 Meta sidlich vo da Krautinsl, mit nur a por Quadratmetan Flächn.
Im Westn, nerdlich vo da Herreninsl, is da Cheamsee durch Buchten tiaf gliedat, vo West nach Ost:
Schafwaschna/Aitabacha Winkl (do drin im Siden Greanmanndl Winkl)
Kailbacha Winkl
Muilna Winkl
Zwischen dena Buchtn liegn Hoibinsln.
Da Cheamsee gliedat si in an grässan, offananWeitsee im Nordostn (mit daChieminga Bucht im Ostn) sowia in anInslsee im Sidwestn.
De drei großn Inseln san midnand de GmoaCheamsee, de kloanste Gmoa vo Obabayern. De Gmoa Cheamsee ghead zanLandkroas Rosnham. Zum Landkroas ghean aa de Gmoana am Westufa vom See:Bernau,Prean,Rimsting,Broadbrunn undGstadt. Ois andane, de ganze Wossaflächn und de Gmoana im Nordn, Sidn und Ostn, ghean zumLandkroas Traunstoa. De Kroasgrenz valaft genau am Westufa vom See. Nur a poar Seitnbuchtn in da Näh vo Rimsting zejn zan Landkroas Rosnham.
De gressan Insln san: De Herrninsl (amtli: Herrenchiemsee), de Frauninsl (amtli: Frauenwörth, "Frauenchiemsee") und deKrautinsl (amtli: Krautinsel). De liegt zwischn dene andan zwoa Insln. Dazua kema no a boa kloanare Insln.
De Herrninsl is mit 240 ha de gresste Insl im "Boarischn Meer". Se is zum gresstn Tei vo am Woid bedeckt. 1873 hod da KiniLudwig II voBayern de Herrninsl fir 350.000 Gulden vo Hoizhändlan kaft. Es soit da Standort fir sei neies SchlossHerrenchiemsee wern. Am 21. Mai 1878 is da Grundstoa firs neie Schloss glegt worn. S Vorbuid dazua wor s Schloss vo Versailles inFrankreich. Nachm Tod vom Kini, am 13. Juni 1886 san olle Orbatn am Schloss sofort eingstejt worn. Zum 100. Todestog vom Kini 1986 is s Kini-Ludwig II.-Museum in de unausbautn Raime vom Sidfligl vom Schloss wiedaeaeffnet worn. Ob 1979 san a Schritt fir Schritt de Gortnologn vom Schloss erneiat worn. De restliche Insl is a Naturpark mit Laubmischwoid und vuin Wandawegn. In guad zwoa Stundn ko ma de Insl afm offizielln Rundweg umwandan (7 km).[3]
De Frauninsl gehd bis zu 8 m iwan Seespiagl ausse. Se is uma 12 ha groß und in 20 Minutn ko ma am Ufaweg rundumadum gäh. Af da Frauninsl is a Dorf mit 50 Haisln und 222 Eihwohna und a uroids Inslklosta, des wo 782 baut worn is. Etwa a Drittl vo da Gsamtflächn vo da Insl mocht da Klostabereich aus. De Benediktinarinnenabtei Frauenwärth is 860 vom Kini Ludwig am Deitschn grindt worn. De easchte Äbtissin wor sei Tochta Irmingard, de wo 1929 seliggsprochn worn is und heint de Schutzpatronin vom Cheamgau is.[4]
De Krautinsl is mit ana Flächn von 3,5 ha de kloanste vo de drei Insln, de wo im Cheamsee liegn. De Krautinsl is unbewohnt. Im Summa weads ois Woad fir de Viecha vo Bauan gnutzt, de wo um an See umadum wohna. Im Hiabst weads Viech per Schiff wieda ans Festland vafrocht. Im Mittloita hom Nonna vom Benektinarinnenklosta vo da Fraueninsl Gmias und Kraita obaut, do draus is da Nama entstandn.
A Schduckara drei kleanane Sandbänk, de wo ma bei normaln Wossaschtand ned siegt, ko ma kaam Inseln hoassn. De grässte davo is no da Schalch zwischn da Fraun- und da Krautinsl, wo diam amoi a kloane Weidn drauf gwachsn is.
S Einzugsgebiet vom See is 1398,56 Quadratkilometa groß. Obgseng fo a por kloanare Bachal hod da See zwoa Zuafliss: DeTirola Achn (67,9% vo da Wossafracht) und dePrean.[1] Oi zwoa kemans ausm Sidn, aus de Berg – de Tirola Achn ausm Achntoi und de Prean ausm Sachranga Toi. Und oi zwoa schwoabms Joar fia Joar an Haffa Sand und Grej inan See eini, und zwengs dem wead dea oiwei kleana und flacha. De Tirola Achn hod af de Weis im Sidosten vom See a richtgs kloans Delta inan See eini aufgschitt, a vakloanate Ausgob vom Mississippidelta. Des is heint a schääns Natuaschutzgebiet, wo haptsächli Wossavägl eanane Bruad- und Rastplätz ham. De Prean fliassd af da Westseitn inan See eini, und zwor in de Schafwaschena Bucht im Norden vom Ort Prean, dea wo sein Nama vo dem kloana Fluss hod.
Da oanzige Abfluss is deOiz, de wo am närdlichstn End vom See, in Seebruck, aussakimmt. D Oiz fliaßd nach Norden und Nordosten. Se is a Nebmfluss vom Inn, den wos a Stickl obahoib vo Marktl erreichd.
De Landschaft um an Cheamsee hoasstCheamgau und is oans vo de beliabtastn Erholungsregiona voBayern. Da landschafdliche Reiz vom Cheamsee wead aa durch de Cheamgaua Berg prägt. Dazua ghean:Hochfejn,Hochgern,Hochplottn undKampnwand.
Am 24. November 1989 is de Ringkanalisation um an Cheamsee eräffnet worn. Voam Bau vom Ringkanal jährli rund 115 Tonna Phosphat in an See einegflossa. Da Knotnpunkt vo de boadn Rohrleitunga is Prean. Vo dortn wead s Obwossa zu oana Kläaolog gleit, de wo 4,5 Kilometa entfeant is. S greinigte Wossa rinnt dann in anInn eini.
Da Cheamsee hod oiwei wieda Künstla inspiriat. In daMolarei gibts an Haffa Werke iwan Cheamsee und anCheamgau. Um an Preana Mola Paul Paulus hod se a Kroas vo Mola buidt, de ma deCheamseemola nennt. Mehrare Künstlakolonien und Moasta wia Wopfner, Raupp, Maier-Erding, Exter, Haushofer hom se am Cheamsee eanare Inspirationa ghoid. Ständige Auställunga gibts dazua voa oim z Prean und imAugustiner-Chorherrenstift (oids Schloss) af da Herrninsl. In da "Galerie am Alten Rathaus" z Prean gibts nebman Schwaapunkt Cheamseemolarei aa no Gemejde und Plastikn ausm 19. und 20. Joahundat z segn. Im Augustiner-Chorherrenstift gibts a Dauaausställung vo daBayerischen Schlösserverwaltung iwa s Werk vo de Cheamseemola. Dazua gibts do drin aa a umfossende GemejdegalerieJulius Exter. Des Bauanhaus, des wo da Exter 1902 in Iwasee-Fejdwies (amtli: Übersee-Feldwies) kafft ghobt hod und des wo da Standort fir sei Moischui gwen is, is heint ois Musäum zuagängli.[5]
In vuin Ortn rund um an Cheamsee gibts eigane Hoamatmusään, wia zum Beispui z Prean, wo Traditiona und Gschicht vo da oidn boarischn Bauankuitua präsentiat wern. Im Hoamatmusäum Prean ko ma se oschaugn wia de Bauan friaha gwohnt hom; mit voiständig eingrichtn Zimman, wia Bauanstubm, Schlofkamma, Kuchl und Speis. Dazua wead zoagt, wia Handwerka friaha gorbat hom und de Gschicht vo da Cheamseefischarei; sogoa a uroida Oanbam is zum segn, dea wo am Cheamsee gfundn worn is.[6]
De "Herrenchiemsee Festspiele" prasentian unta da Leitung vo Enoch zu Guttenberg jährli im Summa klassische Musik, equisite Konzerte sowia internationale Künstla und Ensembles im bsundan Ambiente vom Märchnschloss vom Kini Ludwig II und da Naturlandschoft vom Cheamsee.[7]
Da See is a wichtigs Erholungsgebiet fia de umliegandn Regiona. Um an See gibts an Haffa Bäda und afm See an regn Seglbetrieb. Mitm Motorboot deaf ma nur mit Ausnahmegenehmigung und unta strengan Aflogn foarn. Elektroboote san dageng erlaubt.
Rund um an See fiaht a Ufaweg, wo vo Radla und Spaziagänga gnutzt wead und herrliche Ausblicke afn See eameglicht.
Seit 2005 entstengan rund um an Cheamsee a Reihn vo Naturbeobachtungsstationa zur Umwejdbuidung. Des san Aussichtsplattforma bzw. Hoiztiam, vo dena wo ma Vegl, Fisch und de ganze Landschaft guad beobochtn ko. Es gibt do aa reglmäßige Fiahrunga durch Ornithologn und Naturfiahra.[8] Wei s am Cheamsee aa sejtane Viecha und Pflanzn gibt, is des Gebiet aa durch vaschiedane Vaordnunga ois Schutzgebiet ausgwiesn.
A bsondas guade Aussicht hom Bergwandara vo da Kampnwand afn Cheamsee. Do fiaht aa a Seibohn affi. Bei guadn Wetta hod da Bsuacha von dera Bergstation a Sicht vo bis zu 50 Kilometan. De scheene Aussicht losst se bsondas guad bei anaBrotzeit mit Lebakaas und Weißwiaschtln geniaßn.[9]