Karsinogen (/kɑːrˈsɪnədʒən/ ) inggih punika agen napi manten sane ngawinang panglimbakkanker .[1] Karsinogen prasida rumasukbahan kimia sintetis, zat alami, agen fisik sekadiradiasi pengion miwah non-pengion, miwahagen biologis sekadi virus miwahbakteri .[2] Akéhan karsinogen mamargi antuk makarya mutasi ringDNA sané ngusak proses normal sel mangda prasida ngatur pertumbuhan, sané ngawinang proliferasi seluler nénten prasida kakendaliang.[1] Puniki kapanggihang rikalaning prosesmecikang DNA sel nenten prasida ngidentifikasi karusakan DNA sane ngawinang cacat punika katedunang ringsel pianak . Kerusakan punika mapupul saking galah ka galah. Puniki katahnyané wantah proses multi-undagan rikala mekanisme pengaturan ring tengahing sel saka kidik kabongkar sané ngawinangpembelahan seluler sané nénten prasida kaselehin.[2]
Mekanisme spesifik anggen aktivitas karsinogenik unik majeng ring soang-soang agen miwah soroh sel. Sakéwanten, karsinogen prasida kakategoriang antuk jimbar, pinaka gumantung ring aktivasi miwah independen saking aktivasi sané mapaiketan sareng kawagedan agen mangda prasida mapaiketan langsung sareng DNA.[3] Agen sané gumantung ring aktivasi relatif inert ring wentuk aslinyané, sakéwanten bioaktif ring angga dadosmetabolit utawi perantara sané prasida ngrusak DNA manusa.[4] Puniki taler kaloktah pinaka karsinogen sane "malaksana nenten langsung". Conto karsinogen sané gumantung ring aktivasi minakadihidrokarbon aromatik polisiklik (PAH),amina aromatik heterosiklik, miwahmikotoksin . Karsinogen independen saking aktivasi, utawi karsinogen sane "malaksana langsung", inggih punika sane prasida langsung ngrusak DNA nenten wenten modifikasi ring struktur molekulernyane. Agen puniki katahan ngranjing guguselektrofilik sané dangan mareaksi sareng muatan negatif bersih molekul DNA.[3] Conto karsinogen sane nenten mapaiketan sareng aktivasi rumasuksinar ultraviolet,radiasi pengion miwahagen alkilasi.[4]
Galah saking paparan karsinogen kantos panglimbak kanker kauningin pinakaperiode latensi . Antuk akehan tumor padat ring manusa periode latensi inggih punika pantaraning 10 lan 40 warsa manut saking jenis kanker.[5] Antuk kanker getih, masa latensi minab cendetnyane kalih.[5] Sangkaning galah latensi sane suwe identifikasi karsinogen prasida nantangin.
Makudang organisasi nitenin taler nitenin bukti ilmiah kumulatif ngenenin indik potensi karsinogenitas zat tertentu. Sane pinih utama inggih punikaBadan Penelitian Kanker Internasional (IARC). IARC setata ngamedalang monografi ring dija zat-zat tertentu kaevaluasi antuk potensi karsinogenitasnyane majeng ring manusa lan salanturnyane kakategoriang dados silih sinunggil saking petang kelompok: Kelompok 1: Karsinogenik majeng ring manusa, Kelompok 2A: Minab karsinogenik majeng ring manusa, Kelompok 2B: Kemungkinan Karsinogenik majeng ring manusa: indik karsinogenitasnyane majeng ring manusa.[6] Organisasi sane tiosan sane ngevaluasi karsinogenitas zat minakadiProgram Toksikologi NasionalLayanan Kesehatan Masyarakat AS,NIOSH,Konferensi Amerika Ahli Higiene Industri Pemerintah miwah sane tiosan.[7]
↑5,05,1Ladou; Harrison (2014).Current Diagnosis and Treatment Occupational and Environmental Medicine (édisi ka-6th). McGraw Hill Lange. pp. 389–418.ISBN978-1-260-14343-0.
↑Ladou; Harrison (2014).Current Diagnosis and Treatment Occupational and Environmental Medicine (édisi ka-6th). McGraw Hill Lange. pp. 389–418.ISBN978-1-260-14343-0.