Movatterモバイル変換

Эстәлеккә күсергә

1 март

Һылтанмаларҙы төҙәтергә

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте

1 март
Алдағы	28 февраль, 30 февраля^[d], 29 февраль һәм последний день февраля^[d]
Тәртип буйынса һуңыраҡ килеүсе	2 март
Аҙна көнө	Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе
Категория для рождений в этот период времени	Категория:1 мартта тыуғандар
Категория смертей за этот период времени	Категория:1 мартта вафат булғандар
1 март Викимилектә

1 март —григориан стиле буйынса йылдың 60-сы (кәбисә йылында 61-се) көнө. Йыл аҙағына тиклем 305 көн ҡала.

←март→
Дш	Шш	Шр	Кс	Йм	Шб	Йш
					1	2
3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28	29	30
31
2025 йыл

Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар

Халыҡ-ара

БМО: Наркомания һәм наркобизнесҡа ҡаршы көрәш көнө.
Ер: Бөтә донъя граждандар оборонаһы көнө.
- Егеттәр көнө.
- Маҡтау һүҙе көнө.
- Ҡоймаҡ көнө.

Милли

АҠШ: Спорт оҫталығы көнө.
Босния һәм Герцеговина: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Ҡаҙағстан: Рәхмәт көнө.
Монголия: Патриоттар көнө.
Парагвай: Геройҙар көнө.
Рәсәй Федерацияһы:Бесәй көнө.
Япония: Тыныслыҡ өсөн көрәш көнө.

Төбәк байрамдары

Башҡортостан: Башҡорт ғаиләһе көнө.

Һөнәри

Рәсәй Федерацияһы: Эске эштәр министрлығының эксперт-криминалист хеҙмәте көнө.

Тарихи ваҡиғалар

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

1325 йыл:Мәскәү Рус дәүләтенең сиркәү үҙәгенә әүерелә: Мәскәү кенәзе Иван Калита митрополит ПетрҙыВладимирҙан Мәскәүгә күсергә күндерә.
1498 йыл:Васко да Гама Мозамбикҡа аяҡ баҫа.
1555 йыл:Нострадамус үҙенең фал китабын баҫтыра.

тулы исемлек

1565 йыл:Бразилияла Португалия колонияһы булараҡРио-де-Жанейроға нигеҙ һалына. 20 йылдан ҡалала 4 мең кеше була.
1638 йыл:Төньяҡ Америкаға Швециянан тәүге күскенселәр килә.
1700:Пётр I Провиант приказын булдыра, былРәсәй империяһы армияһының тыл хеҙмәтенә нигеҙ һала.
1711:Бөйөк Британия журналы «Спектейтор»ҙың беренсе һаны сыға.
1762: Петр III дворяндарҙы мәжбүри дәүләт хеҙмәтенән азат иткән «Дворян иреклеге хаҡында ҡарар» сығара.
1767: Король Карл IIIИспаниянан иезуиттар орденын ҡыуа.
1780:Пенсильвания штатыАҠШ-та беренсе булыпҡоллоҡто тыя.
1781: АҠШ-та Конфедерация статьялары — илдең тәүге конституцион документы үҙ көсөнә инә.
1790: АҠШ-та тәүге халыҡ иҫәбен алыу үтә.Индейҙар халыҡ иҫәбен алыуҙа ҡатнашмай.
1803:Огайо АҠШ-тың 17-се штаты итеп иғлан ителә.
1810: ИмператорАлександр I манифесы менәнАбхазия Рәсәй империяһына ҡушыла.
1845: АҠШ президенты Джон ТайлерТехастың АҠШ юрисдикцияһы аҫтына ҡабул ителеүе тураһында законға ҡул ҡуя.
1861: Көньяҡ Каролина, Миссисипи, Флорида, Алабама, Джорджия һәм Луизиана артынса Техас АҠШ составынан сыға.
1867:Небраска АҠШ-тың 37-се штаты итеп иғлан ителә.
1869:Дмитрий Менделеев химик элементтарҙың периодик системаһын төҙөй.
1872: Йеллоустоунда АҠШ-тың беренсе милли паркы асыла.
1912: Альберт Берри осоп барғансамолёттан тәүге тапҡырпарашют менән һикерә.
1918: Башҡортостан ваҡытлы революцион советының органы —«Башҡурдистан» гәзите сыға башлай.
1918:Стәрлетамаҡта тарих-тыуған яҡты өйрәнеү музейы асыла.
1919: Совет милицияһы органдарында суд экспертизаһы булдырыла.
1920:Бүрәт АССР-ы ойошторола.
1927:Италия банкы национализациялана.
1928: АҠШ-та Герберт Эванс алтынсывитаминды аса, ул Ғ витамины исемен ала.
1930: Мәскәү авиация институты ойошторола.
1938: Табиптарҙың 1-се Бөтә Башҡортостан съезы асыла.
1947:Халыҡ-ара валюта фонды үҙ эшен башлай.
1953:«Азатлыҡ» радиоһы тәүге тапҡыр эфирға сыға.
1959:Башҡортостан телевидениеһының даими тапшырыуҙары башлана.
1960:Гвинея франктан баш тарта һәм үҙ аҡсаһын индерә.
1960: «Известия» гәзитенең йәкшәмбе ҡушымтаһы «Неделя» сыға башлай.
1961: АҠШ президенты Джон Кеннеди Тыныслыҡ корпусы федераль агентлығын булдырыу тураһында белдерә.
1962: Гарден-ситиҙа (Мичиган) «Кей-Март» сауҙа селтәренең беренсе магазины асыла, әле АҠШ-та иң эреләрҙең береһе.
1966: Совет автоматик планета-ара «Венера-3» станцияһы донъяла тәүге булыпВенера планетаһының өҫтөнә төшә.
1969: «Мелеузгоргаз» (хәҙер «Мелеузгаз») тресы ойошторола.
1970:Родезия Бөйөк Британиянан бойондороҡһоҙлоғо тураһында иғлан итә.
1976: Бөйөк Британия парламенты яңы юл ҡағиҙәләрен хуплай, улар буйынса хәүефһеҙлек ҡайыштарын ҡулланыу мотлаҡ була башлай.
1977:Киевта Украина философы Григорий Сковородаға һәйкәл асыла.
1978:Швейцариялағы ҡәберенәнЧарли Чаплиндың мәйетен урлайҙар.
1980:Пентагон бойороғо буйынса «тиҙ йәйелдереү көстәре»н ойоштороу башлана.
1984:Ленинград һәмМәскәү араһында «ЭР200» тиҙ йөрөшлө электропоезының даими хәрәкәте башлана.
1990:СССР һәмВатикан араһында даими вәкиллектәр кимәлендә дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырыла.
1994:Гатчинала (Ленинград өлкәһе) «Әҙәбиәт һәм кино» тәүге Рәсәй кинофестивале башлана.
1996: Оборона министрлығының «Свободный» космодромы сафҡа инә.
1998:Европа берләшмәһе һәмУкраина араһында партнерлыҡ һәм хеҙмәттәшлек тураһында килешеү үҙ көсөнә инә.
2001:Рәсәй һәмГрузия араһында виза режимы индерелә.
2011: Рәсәйҙә «Полиция тураһында» закон үҙ көсөнә инә.

Был көндө тыуғандар

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

Башҡортостан менән бәйле шәхестәр

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

Елисеев Федот Васильевич (1915—21.05.2004), хәрби хеҙмәткәр, гвардия полковнигы. 1952—1963 йылдарҙаҠурған ҡалаһы хәрби комиссары.Бөйөк Ватан һәм совет-япон һуғышында ҡатнашыусы.Советтар Союзы Геройы (1943).
Әбдүшев Хәбибулла Бәхтигәрәй улы (1920—23.12.1998),ауыл хужалығы алдынғыһы. 1953 йылданБашҡорт АССР-ының Фёдоровка районы М. В. Фрунзе исемендәге колхозда трактор бригадаһы бригадиры, 1966 йылдан — агроном, 1969—1980 йылдарҙа машина-трактор оҫтаханаһы мөдире.Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966). Сығышы менән хәҙергеБашҡортостан Республикаһының Фёдоровка районыДенис ауылынан.

тулы исемлек

Ғабдулла Байбурин (1925—19.04.1994), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан яҙыусы,тәржемәсе. 1963 йылданСССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1985). I дәрәжәВатан һуғышы ордены (1985) кавалеры.
Мамлиев Рәшит Фәрит улы (1945),төҙөүсе, хужалыҡ эшмәкәре, йәмәғәтсе, ғалим-инженер. 1992—2006 йылдарҙаӨфөләге «Эре панелле йорттар төҙөү» берекмәһенең генераль директоры. Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылышЮғары Советы депутаты. 2006 йылдан Башҡортостан Республикаһының Төҙөүселәр союзы рәйесе. Техник фәндәр кандидаты.Рәсәй Федерацияһының һәм Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған төҙөүсеһе,Рәсәйҙең почётлы төҙөүсеһе.«Башҡортостан Республикаһында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» ордены кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан РеспубликаһыныңШишмә районы Шишмә ауылынан.
Герасимов Николай Дмитриевич (1950—12.01.2012), хужалыҡ эшмәкәре. 1990—2012 йылдарҙаСтәрлетамаҡ икмәк комбинатының генераль директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған аҙыҡ-түлек индустрияһы хеҙмәткәре, Рәсәйҙең почётлыикмәк бешереүсеһе. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан РеспубликаһыныңСтәрлетамаҡ районы Владимировка ауылынан.
Гүзәл Ғәлиева (1955), шағир, журналист һәм тәржемәсе, 1987 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.

1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

Катаринский Василий Владимирович (1846—20.05.1902),Рәсәй империяһының тел белгесе,педагог, мәғрифәтсе. Рус графикаһы нигеҙендә төҙөлгән«Букварь для башкиръ» дәреслеге,русса-башҡортса һәм башҡортса-русса һүҙлектәр авторы.
Алексеева Людмила (Люция) Ивановна (1931—27.06.2008), пианист, педагог. 1956—1970 йылдарҙаӨфө сәнғәт училищеһы, 1970 йылдан хәҙергеЗаһир Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт институты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1993—2000 йылдарҙа махсус фортепьяно кафедраһы мөдире. Профессор (1994).Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы (1993). Сығышы менәнӨфө ҡалаһынан.

тулы исемлек

Арҙаширова (Рәхимова) Мәрйәм Бәҙғи ҡыҙы (1946), сәләмәтлек һаҡлау өлкәһе ветераны.Ауырғазы районы Ишле участка дауаханаһының табип-терапевы һәм элекке баш табибы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (1997), райондың почётлы гражданы (2012).
Ефимов Георгий Емельянович (1946—22.12.2014),ғалим-эпидемиолог. 1974 йылданБашҡорт дәүләт медицина институты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1979—1988 йылдарҙа лаборатория мөдире; 1988 йылдан Курортология һәм физиотерапия үҙәк ғилми-тикшеренеү институты Евпатория филиалының бүлек мөдире; 2005 йылдан —Башҡорт дәүләт медицина университетының эпидемиология кафедраһы мөдире. Медицина фәндәре докторы (2000), профессор (2001).Рәсәй Федерацияһының һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2002). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан РеспубликаһыныңШаран районы Яңы Георгиевка ауылынан.
Кетов Александр Иванович (1946),ауыл хужалығы ветераны. 1975 йылданБалаҡатай районы «Урал» колхозының баш инженеры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1996). Сығышы менән ошо райондыңЯмаш ауылынан.
Филлипов Пётр Николаевич (1946), махсус урта мәктәп ветераны. Өфө автотранспорт техникумының (хәҙер колледж) элекке уҡытыусыһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре.
Абдуллин Байрас Фоат улы (1951—8.05.2004), хәрби дирижёр, тромбонсы, композитор, педагог. Эске хеҙмәт подполковнигы.Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1994).
Хәсәнова Рәмилә Әхмәтхан ҡыҙы (1951), һаулыҡ һаҡлау өлкәһе ветераны. 1974 йылданБалаҡатай үҙәк район дауаханаһы фельдшеры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған медицина хеҙмәткәре (1995). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан РеспубликаһыныңМәсетле районы Йыланыш ауылынан.
Зифа Нагаева (1956),йырсы,шағир, композитор, 1996—2013 йылдарҙа радио тапшырыуҙар алып барыусы.Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (2020) һәм атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2003),Татарстан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2011) һәм халыҡ артисы (2022).Ауырғазы районының Ғәлимйән Ибраһимов исемендәге премияһы лауреаты (2006).

2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

Горин Анатолий Сергеевич (1922—14.11.1981),Бөйөк Ватан һуғышы яугире, штурм авиацияһы лётчигы, капитан (1957).Советтар Союзы Геройы (1946). Сығышы менән хәҙергеБашҡортостан Республикаһының Ғафури районы Красноусол ауылынан.
Мусин Вара Ҡәниф улы (1922—29.04.2001),ауыл хужалығы хеҙмәткәре, Бөйөк Ватан һуғышында һәм Еңеү Парадында ҡатнашыусы. 1974—1982 йылдарҙаМәсетле районы «Комсомолец» колхозы агрономы. 2-се дәрәжәВатан һуғышы ордены кавалеры (1985). Сығышы менән ошо райондыңДыуан-Мәсетле ауылынан.

тулы исемлек

Абыҙгилдин Абрек Әмир улы (1937—24.12.2013), рәссам, йәмәғәтсе. 1974 йылданСССР Рәссамдар союзы ағзаһы. 1993—2013 йылдарҙаТатарстан Рәссамдәр союзының идара рәйесе.Рәсәй Художество академияһының мөхбир ағзаһы (2008).Рәсәй Федерацияһының халыҡ рәссамы (2009).Татар АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1986).Татарстан Республикаһының Ғабдулла Туҡай исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1997). Сығышы менәнБаймаҡ ҡалаһынан.
Бабиков Геннадий Иванович (1937), һаулыҡ һаҡлау өлкәһе ветераны, табип. 1968—2000 йылдарҙа «Кумертау» станцияһы дауаханаһының баш табибы. Башҡортостан Республикаһының һәм Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған табибы.Күмертау ҡалаһының почётлы гражданы.
Хәрипов Фәтхелбаян Солтангәрәй улы (1942), ауыл хужалығы ветераны.Балтас районы «Рассвет» хужалығының элекке тракторсыһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (2001). Сығышы менән ошо райондан.
Әбдрәхимов Юнир Рәхим улы (1942), юғары мәктәп ветераны,ғалим-инженер-технолог. 1967 йылданӨфө нефть институты һәмӨфө дәүләт нефть техник университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2005—2015 йылдарҙа сәнәғәт именлеге һәм хеҙмәтте һаҡлау кафедраһы мөдире. Техник фәндәр докторы (1994), профессор (1996). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған химигы (1998), Рәсәйҙең почётлы юғары белем биреү хеҙмәткәре (2017). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан РеспубликаһыныңКүгәрсен районы Тәүәкән ауылынан.
Дауытов Салауат Әхәт улы (1947), хеҙмәт һәмпартия органдары ветераны, йәмәғәтсе. 1966 йылданСалауат нефть химияһы комбинатының, 1978 йылдан «Салауатнефтехимремстрой» тресының яуаплы хеҙмәткәре; 1983—1991 йылдарҙаКПСС-тыңСалауат ҡала комитетының икенсе секретары. Башҡортостан Республикаһының 1—3-сө саҡырылышДәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай, 14—16-сы саҡырылыш Салауат ҡала Советы депутаты.
Недорезков Владимир Дмитриевич (1947), ауыл хужалығы, партия органдары, юғары мәктәп һәм дәүләт хеҙмәте ветераны, ғалим-агроном. 1995 йылдан — Башҡортостан Республикаһының ауыл хужалығы һәм аҙыҡ-түлек министрының беренсе урынбаҫары; 1997 йылдан — Башҡортостан Республикаһы Премьер-Министры урынбаҫары; 1999—2007 йылдарҙаБашҡорт дәүләт аграр университеты ректоры. Башҡортостан Республикаһының 2-се (1999—2003) һәм 3-сө (2003—2008) саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Ауыл хужалығы фәндәре докторы (2003), профессор (2002). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1994) һәм физик культура отличнигы (2007),РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1985).
Хәйруллина Вәҡифә Ғилман ҡыҙы (1947),фән һәм юғары мәктәп ветераны, ғалим-философ. 1974 йылданСССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалы Иҡтисади тикшеренеүҙәр бүлегенең ғилми хеҙмәткәре, 1984 йылдан — өлкән ғилми хеҙмәткәр. 1989 йылдан (өҙөклөк менән)Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2008—2010 йылдариҡтисадта математик ысулдар кафедраһы мөдире вазифаһын башҡарыусы. Иҡтисад фәндәре кандидаты (1983), философия фәндәре докторы (2008). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған иҡтисадсыһы (2012) һәммәғариф отличнигы (2004).
Русаков Аркадий Никандрович (1952), һаулыҡ һаҡлау өлкәһе ветераны, табип,шағир һәмпрозаик. 1981 йылданФедоровка үҙәк район дауаханаһы неврологы. 2007 йылдан Рәсәй Яҙыусылар союзы ағзаһы.Фәтих Кәрим исемендәге премия (2004) һәмБәләбәй ҡалаһында үткән шиғриәт фестивале лауреаты (2004). Сығышы менән ошо райондыңВеселовка ауылынан.
Шалухин Станислав Петрович (1952—2.07.2002), шағир,музыкант,журналист,тәржемәсе һәм йәмәғәтсе. 1999—2002 йылдарҙа «Бельские просторы» әҙәби-нәфис журналының шиғриәт бүлеге мөдире. 1990—1995 йылдарҙаӨфө ҡала Советы депутаты. 2000 йылданБашҡортостан Республикаһы Яҙыусылар союзы ағзаһы.

3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

Хәким Ғиләжев (1923—14.11.1997),Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡаняҙыусы һәмжурналист. 1968—1973 йылдарҙаБашҡортостан Яҙыусылар союзының идара рәйесе. 1950 йылданСССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1983),Башҡорт АССР-ының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1973). 1-се дәрәжәВатан һуғышы (1944) һәмХеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1971) ордендары кавалеры.
Яруллин Барый Һәҙиулла улы (1923—25.12.2010),ауыл хужалығы,мәғариф,партия һәмсовет органдары хеҙмәткәре. Бөйөк Ватан һуғышында һәм Еңеү парадында ҡатнашыусы. 1965 йылданКПСС-тыңСалауат район комитетының икенсе секретары, 1969—1976 йылдарҙа район советы башҡарма комитеты рәйесе. 2-се дәрәжә Ватан һуғышы (1985), ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ һәмҠыҙыл Йондоҙ ордендары кавалеры. Сығышы менән ошо райондыңТаймый ауылынан.

тулы исемлек

Баҡыев Мөхәмәт Ғәбиҙулла улы (1928—9.02.1995),партия органдары хеҙмәткәре. 1962 йылдан КПСС-тыңБаймаҡ, 1965 йылданҠыйғы, 1975—1984 йылдарҙа —Ғафури район комитеттарының беренсе секретары. Башҡорт АССР-ының 6—8-се саҡырылышЮғары Советы депутаты. КПСС-тың 24-се съезы делегаты (1971).Ленин,Октябрь Революцияһы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ,Халыҡтар Дуҫлығы һәм«Почёт Билдәһе» ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙергеБашҡортостан Республикаһы Ғафури районының Ҡарлы ауылынан.
Йосопов Харрас Ғәлиәкбәр улы (1928—12.02.2006),ғалим-башҡорт теле белгесе,педагог. 1956—2003 йылдарҙаСтәрлетамаҡ дәүләт педагогия институтының өлкән уҡытыусыһы, кафедра мөдире, тел һәм әҙәбиәт факультеты деканы. Филология фәндәре кандидаты (1956). Башҡорт АССР-ы мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1988),СССР-ҙың мәғариф отличнигы (1980), РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1964).
Баҡтыбаев Дәмин Хәмит улы (1933—2016),малсы. 1946—1965 һәм 1977—1992 йылдарҙаХәйбулла районы Фрунзе исемендәге колхоздың мал ҡараусыһы, 1966—1977 йылдарҙа —һарыҡ көтөүсеһе. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1986). Сығышы менән ошо райондыңАҡъяр ауылынан.
Зайцев Михаил Алексеевич (1938—8.07.2010), комсомол, партия, хужалыҡ һәм дәүләт органдары хеҙмәткәре. 1995—1999 йылдарҙаБашҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай Рәйесе, Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советы һәм 1-се саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. 1997—1999 йылдарҙаРәсәй Федерацияһы Федераль Йыйылышының Федерация Советы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһы хеҙмәтләндереү тармағының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1998).Өфө ҡалаһының почётлы гражданы.
Мәхмүтйәнов Ринат Сәлих улы (1938),төҙөүсе. 1973—1992 йылдарҙа «Востокнефтезаводмонтаж» тресының идарасыһы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған төҙөүсеһе. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ,Халыҡтар Дуҫлығы һәмСалауат Юлаев ордендары кавалеры.Өфө ҡалаһыныңОрджоникидзе районының почётлы гражданы.
Аҡбарова Рәмилә Шәрифйән ҡыҙы (1943), малсы, йәмәғәтсе, күп балалы әсә. 1957—1993 йылдарҙаДүртөйлө районы «Восток» колхозы һауынсыһы. Башҡорт АССР-ының 11-се саҡырылыш (1985—1990) Юғары Советы депутаты. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған малсыһы (1984). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1982) һәм «Почёт Билдәһе» (1971) ордендары кавалеры. 2-се дәрәжә «Әсәлек миҙалы» менән бүләкләнеүсе (1982). Райондың почётлы гражданы (2011). Сығышы менәнМиңеште ауылынан.
Сөнәев Рәшит Әли улы (1943), ғалим-астрофизик. СССР Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы (1984), Рәсәй Фәндәр академияһы академигы (1992),Башҡортостан (1991) һәмТатарстан (1995) Республикалары Фәндәр академияларының почётлы академигы. Физика‑математика фәндәре докторы (1973), профессор (1987). Рәсәй Федерацияһының Дәүләт премиялары (2000, 2016) лауреаты. Сығышы менәнТашкент ҡалаһынан.
Аткин Юнир Тәжетдин улы (1948—23.07.2012),агроном, ауыл хужалығы, партия һәм профсоюз органдары хеҙмәткәре. 1975 йылданБаймаҡ районы «Алға» колхозының партком секретары, 1979 йылдан «Урал» колхозы рәйесе, 1989—1991 һәм 1995 йылдан «Баймаҡ» совхозының бүлексә идарасыһы, 1999—2001 йылдарҙа агросәнәғәт хеҙмәткәрҙәре һөнәри союзының район комитеты рәйесе. Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумының Почёт грамотаһы менән бүләкләнеүсе (1981). Сығышы менән ошо райондыңТүбәнге Мәмбәт ауылынан.
Толкачёв Константин Борисович (1953), ғалим-хоҡуҡ белгесе, эске эштәр һәм дәүләт органдары хеҙмәткәре. 1999 йылдан Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай Рәйесе. Юридик фәндәр докторы (1998), профессор (1998).Рәсәй Федерацияһының (2008) һәм Башҡортостан Республикаһының (1997) атҡаҙанған юрисы, Рәсәй Федерацияһы Эске эштәр министрлығының почётлы хеҙмәткәре (2000). Эске хеҙмәт генерал‑майоры (1998).
Вәлиева Зенфира Ғаяз ҡыҙы (1953), малсы.Балтас районы «Россия» хужалығының элекке машина менән һыйыр һауыу оҫтаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалағы хеҙмәткәре.
Сөләймәнов Айрат Мөҙәрис улы (1958), хужалыҡ органдары хеҙмәткәре, йәмәғәтсе. «Меркурий Инвест» идарасы компанияның генераль директоры. Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған сауҙа хеҙмәткәре. Сығышы менән хәҙергеҠырмыҫҡалы районының Ҡырмыҫҡалы ауылынан.
Сирбаев Иҙрис Зәкәрйән улы (1968),таусы.Афған һуғышында ҡатшашыусы. 1992—2007 йылдарҙа Хәйбулла районындағыБүребай тау-байыҡтырыу комбинаты эшсеһе. Почётлы таусы (2002). Сығышы менән ошо райондыңЯңы Украинка ауылынан.

4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

Мәһәҙиева Бибикамал Мәһәҙи ҡыҙы (1914—22.02.1990),театр актёры. 1939—1969 йылдарҙа хәҙергеАрыҫлан Мөбәрәков исемендәге Сибай башҡорт дәүләт драма театры актрисаһы. 1954 йылданСССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы.Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы (1964).
Рафиҡов Мәхмүт Мөхәмәтйән улы (1924—4.10.2018), кинооператор. «Центрнаучфильм» фәнни-поуляр һәм уҡыу фильмдары киностудияһының элекке операторы. СССР-ҙың беренсе лётчик-космонавтары, атом һәм водород бомбаларын, атом һыу аҫты кәмәләрен һынау тураһындағы документаль фильмдар авторы.Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1992).«Почёт Билдәһе» һәмСалауат Юлаев (2014) ордендары кавалеры. «Рәсәй кинематографына индергән юғары өлөшө өсөн» номинацияһында «Ника» кинопремияһы лауреаты (2011). Сығышы менәнӨфө ҡалаһынан.

тулы исемлек

Майский Әнүәр Әхкәм улы (1929—13.08.1989),инженер‑механик-ғалим. Техник фәндәр кандидаты (1973). 1960—1989 йылдарҙаӨфөләге Нефть һәм нефть продукттарын йыйыу, әҙерләү һәм ташыу буйынса Бөтә Союз ғилми-тикшеренеү институты хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1973—1987 йылдарҙа — лаборатория мөдире. СССР Министрҙар Советы премияһы лауреаты (1983). Сығышы менән хәҙергеСиләбе өлкәһенең Ҡуҫа районы Бөтөрөшкән ауылынан.
Фазалов Ғаҡый Таһир улы (1929—18.10.2018), шахтёр. 1975—1990 йылдарҙа «Кемеровоуголь» берекмәһенең Междуреченск разрезы директоры.РСФСР‑ҙың атҡаҙанған шахтёры (1984). СССР‑ҙың Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаты (1984).Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1981).Кемерово өлкәһе Междуреченск ҡалаһының почётлы гражданы. Сығышы менән хәҙергеБашҡортостан Республикаһының Мәсетле районы Яңы Мөслим ауылынан.
Күсемова Азалия Хөсәйен ҡыҙы (1939—18.12.2015),опера йырсыһы. 1974—2004 йылдарҙа хәҙергеБашҡорт дәүләт академия опера һәм балет театры солисы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы, Башҡортостан Республикаһының Почёт грамотаһы менән бүләкләнеүсе (2000). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
Лозовая Галина Фёдоровна (1939), провизор-ғалим, йәмәғәтсе. 1985 йылданБашҡорт дәүләт медицина институты һәмБашҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1991 йылданмедицина һәмфармакология тауарҙарын өйрәнеү курсын алып барыу менән бергә фармацияға идара итеү һәм иҡтисад кафедраһы мөдире. 1996—2007 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының Фармакология ассоциацияһы президенты. Фармакология фәндәре докторы (1994), профессор (1995). Сығышы менән хәҙергеКраснодар крайының Приморско‑Ахтарск ҡалаһынан.
Афзалова Римма Шәриф ҡыҙы (1949—11.02.2020), табип. 1974 йылданСибай ҡалаһы үҙәк дауаханаһы офтальмологы, 1986—2007 йылдарҙа күҙ микрохирургияһы бүлеге мөдире. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған табибы (1989), СССР-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1984), ҡаланың почётлы гражданы (2005), Иң яҡшы йыл табибы республика конкурсы еңеүсеһе (2003). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Әбйәлил районы Иҙәш Ҡусҡары ауылынан.
Исламов Рафаэль Ғәле улы (1954—12.10.1998), фоторәссам, инженер,педагог. 1976 йылдан «Башфото “Нур"» берекмәһе инженеры, 1978 йылдан Өфө ҡалаһындағы 1-се, 1981 йылдан — 70-се урта һөнәри техник училище уҡытыусыһы. 1991 йылдан СССР Фоторәссамдар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1992). Төрлө кимәл һөнәри күргәҙмә һәм конкурстар лауреаты. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.

Дөйөм исемлек

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

1 мартта тыуғандар

1845: Фёдор Пироцкий,Рәсәй империяһы инженер-электротехнигы.
1890: Лев Гумилевский,СССР яҙыусыһы.
1900: Николай Супруненко, СССР тарихсы-ғалимы.
1900: Усман Йосопов, СССР-ҙыңпартия һәм дәүләт эшмәкәре, 1937—1950 йылдарҙа Үзбәкстан Коммунистар партияһы Үҙәк Комитетының беренсе секретары.
1957:Миңлеханов Рөстәм Нурғәли улы,Татарстан Республикаһының икенсе Президенты (2010 йылдан).

Был көндө вафат булғандар

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

1 мартта вафат булғандар

2016:Роберт Заһретдинов,СССР һәм Рәсәйҙең донъяға танылғанҡумыҙсыһы,Башҡортостандың һәм Рәсәйҙең атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре,Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты.

Йыл көндәре

[үҙгәртергә |сығанаҡты үҙгәртеү]

Ай һәм көндәр
Ғинуар	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Февраль	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
Март	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Апрель	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Май	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Июнь	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Июль	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Август	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Сентябрь	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Октябрь	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Ноябрь	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Декабрь	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Ай исемдәре
Һыуығай (ғинуар) Шаҡай (февраль) Буранай (март) Алағарай (апрель) Һабанай (май) Һөтай (июнь) Майай (июль) Урағай (август) Һарысай (сентябрь) Ҡарасай (октябрь) Ҡырпағай (ноябрь) Аҡъюлай (декабрь)

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=1_март&oldid=1269616» битенән алынған

Категориялар:

Йәшерелгән категориялар:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp