Шри-Ла́нка́ [ 6] синг. ශ්රී ලංකා ,там. இலங்கை ), рәсми исемеДемократи́ческая Социалисти́ческая Респу́блика Шри-Ла́нка́ Социалистик Демократик Республикаһы (синг. ශ්රී ලංකා ප්රජාතාන්ත්රික සමාජවාදී ජනරජය ,там. இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசு ) — көньяҡ АзиялаҺиндостан ярымутрауынан көньяҡ-көнсығышта шул исемдәге утрауҙа урынлашҡан дәүләт.Португалия баҫып алған көндән азатлыҡ алғанға тиклемЕвропа телдәрендә илЦейлон (порт. Ceilão
Рәсми баш ҡалаһы Шри-Джаяварденепура-Котте (парламент һәм юғары суд урынлашҡан урын),Ғәмәлдәге баш ҡалаһы: Коломбо (хөкүмәт, президент резеденцияһы урынлашҡан ҡала).
Шри-Ланка утрауы Һиндостандың көньяғында урынлашҡан,Һинд океаны һәмБенгал ҡултығы һыуҙары менән йыуыла. Һиндостандан Манар ҡултығы менәнПолк боғаҙы айырып тора. Полк боғаҙындағы Әҙәм күпере тип аталған һай урын утрауҙы материк менән тоташтырып торған булған, йылъяҙмаларҙа 1481 йылда ер тетрәүҙән һуң һыу аҫтында ҡалыуы тураһында яҙма һаҡланған. Утрауҙың көньяҡ һәм көнбайыш мороно бар: Дондра һәм Датч-Бей.
Утрауҙың ҙур өлөшөн яр буйы уйһыулыҡтары тәшкил итә. Тауҙар үҙәк өлөшөндә урынлашҡан; иң бейек тау —Пидуруталагала (2524 м) тауы, икенсе иң бейек түбә —Шри Пада .
Субэкваториаль муссонлы: төньяҡ-көнсығышмуссоны октябрҙән мартҡа тиклем, көньяҡ-көнбайыш муссоны июндән октябргә тиклем.
Күпселек йылғалар йылы һыулы. Иң эре йылғалары: Махавели-Ганга, Келани, Калу, Аруви-Ару.
Шри-Ланкахайуандар һәмүҫемлектәр донъяһы күп төрлө. Утрауҙа 450 төрҡош осратырға мөмкин. Шуларҙың 251 төрө утрауҙа даими йәшәй. 24 төрөн тик Шри-Ланкала ғына осратырға мөмкин. Күсмә ҡоштар Шри-Ланкаға Себерҙән, Европанан, Скандинавиянан килә.
Сарт-апрель айҙарында миграция осоронда күбәләктәрҙең 240 төрөн күҙәтергә була.
Утрауҙа 86 төр хайуан терклек итә, улар араһында ҡырығай ҡабан, шаҡал, ҡырағай буйвол, боландарҙың, крокодилдәрҙең, дикобраз, төлкө, маймыл, филдәрҙең бер нисә төрө бар. 19 быуат башында Шри-Ланкала 30 000 фил иҫәпләнгән. 2010 йылда ни бары 6 000 фил ҡалған.
Һыулыҡтарҙа 50 төр сөсө һыу балығы тереклек итә, шуларҙың 17-һен 19 быуатта инглиздәр килтереп ебәргән. 38 төр ер-һыу хайуанының 16-һы утрауҙа ғына йәшәй. Һөйрәлеүсәләр (75 төр) араһында һаҙлыҡ крокодилы, кикерекле крокодил. Йондоҙло ташбаҡа — ҡоро ерҙә йәшәүсе берҙән бер ташбаҡа. Ташбаҡаларҙың биш төрө закон тарафынан һаҡлана. 83 төр йыландың 5-һе ағыулы.
Үҫемлектәрҙең 3 000 төрө бар, шуларҙың 25 % сәскә атыусы; 750 төр дарыу үләндәре, 150 төр архидея һәм абағалар.
Утрауҙа халыҡ тығыҙ булыуға ҡарамаҫтан, 14 % территорияны биләп торған, 15 милли парк, 3 ҡурсаулыҡ ҙәм 51 резервация бар.
Шри-Ланка халҡынын тел һәм дин буйынса бүленеше, 1981 йылғы иҫәп алыу Халыҡ һаны — 21,3 млн кеше (июль 2009).
Сингалдар 74,88 % тәшкил итә[ 7]
Халыҡтың 70,19 % (башлыса сингалдар)буддизм динен тота[ 8] Тхеравада [ 9] индуизм (тамилдар), 9,71 % —ислам , 7,45 % —христиандар [ 10]
Христиандарҙың 82 % —католиктар , ҡалғандары — англикандар һәмпротестанттар [ 11]
Сингал һәм тамил телдәре Шри-Ланканың рәсми һәм милли телдәре булып иҫәпләнәләр. Шри-Ланка конституцияһына ярашлыинглиз теле милләт ара аралашыу теле статусында[ 12]
Азия илдәре
.svg)
