Порт-Ви́ла (ингл. Ҡалып:Lang-bi ,франц. Port-Vila Тымыҡ океандың көньяҡ-көнбайыш өлөшөндә урынлашҡанВануату республикаһының иң ҙур ҡалаһы һәм баш ҡалаһы. Эфате утрауының көньяҡ-көнбайыш ярында Меле пляжында урынлашҡан.
Порт-Вила урынлашҡан территорияны колонизациялау порт территорияһына күсеп ултырыуҙан башлана. 1882 йылда, оҙайлы ҡоролоҡ һәм малярия таралыуына ҡарамаҫтан, Вила — Эфате утрауының коммерция үҙәгенә әүрелә.
1906 йылда Вила колонияның баш ҡалаһы тип иғлан ителә, унда хөкүмәт урынлаша. Уның төп урамы ул ваҡыттаBurns Philp компанияһы келәттәрен Һәм Француз Яңы Гебридтар Нәшриәте бинаһын (франц. Société Française des Nouvelles-Hébrides) бәйләгән тар һуҡмаҡ булған. Был ярлы ҡала, башлыса берәҙәктәр һәмЯңы Каледония төрмәһенән азат ителгән енәйәтселәр йәшәй.
1930-сы йылдарҙа европалар һаны бик тиҙ кәмей башлай, хәҙер ҡалала уларҙың һаны 1 000 кешенән саҡ ҡына кәмерәк[ 3]
Европаларҙан тыш Вилала йәшәргә рөхсәт ителгән берҙән-бер кешеләр — унда эшкә ялланған ни-вануату халҡы вәкилдәре; башҡа ни-вануатулар 15 көн эсендә ҡаланан китергә тейеш була. Комендант сәғәте булған: әгәр кеше киске сәғәт 9-ҙан һуң урамға сыҡһа, ул төндө төрмә камераһында үткәргән.
Икенсе донъя һуғышы ваҡытында Порт-Вила союздаштар ғәскәрҙәре базаһы була. 1970 йылда түбән һалымдар индерелгәндән һуң, ҡалала йәнле төҙөлөш башлана: иҫке иҫкергән колониаль ҡоролмалар һүтелә, уларҙың урынында бетон биналар төҙөлә, урамдар түшәлә, 1972 йылда төп пристань төҙөлә, ул йыл һайын круиз судноларын ҡабул итә, Вила туристарҙың популяр ял итеү урынына әйләнә.
2002 йылдың ғинуарында ярҙан бер нисә километр алыҫлыҡта ер тетрәү була, ул ҡалаға һәм яҡын-тирәләге ерҙәргә ҙур зыян килтерә[ 4]
2009 йылда,Рәсәй менән Вануату араһында дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырыуҙың ике йөҙ йыллығы хөрмәтенә, ҡала үҙәгендә рус диңгеҙсеһе Василий Михайлович Головнинға һәйкәл ҡуйыла[ 5]
Порт-Вила ҡоро һәм эҫе, шулай уҡ ямғырҙар миҙгеле булған тропик климат зонаһында урынлашҡан.
Порт-Вила климаты Күрһәткес Ғин. Фев. Март Апр. Май Июнь Июль Авг. Сен. Окт. Нояб. Дек. Йыл Уртаса максимум, °C 28 29 29 27 26 25 24 24 24 26 27 28 26,4 Уртаса минимум, °C 23 23 23 22 21 19 19 18 19 20 21 22 20,8 Яуым-төшөм нормаһы,мм 257 272 282 338 244 127 158 125 99 137 165 201 2405 Сығанаҡ:BBC Weather: Port-Vila (ингл.) . Bbc.co.uk. Дата обращения: 3 май 2013. Архивировано 11 май 2013 года.
Вануату парламенты бинаһы.Ҡала баҙары. Ҡала утрау төркөмөнөң коммерция үҙәге булып тора. Тәү ҡарашҡа халыҡ тулыһынса француздарҙан тора кеүек, әммә ҡала күп милләтле, унда ни-вануатулар, инглиздәр, француздар, ҡытайҙар һәм вьетнамдар йәшәй. Сауҙа порты, ҡалала дауаханалар, ҡунаҡханалар, казинолар, бер нисә баҙар, сауҙа урындары, спорт стадионы, мәҙәниәт йорто, педагогия институты, Көньяҡ Тымыҡ Океан университеты кампусы, бер нисә ит һәм балыҡ эшкәртеү заводы урынлашҡан.
Ҡала янында Вануатуның төп халыҡ-ара аэропорты — «Бауэрфилд» урынлашҡан.
Ҡаланың иң күренекле биналарының береһе — Сакре-Кёр (Изге Йөрәк;франц. Sacre Coeur [ 6]
«Port-Vila.» Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.Бойондороҡһоҙ дәүләттәр баш ҡалалары Бойондороҡло территорияларҙың баш ҡалалары
