Музалар саркофагы (б. э. II быуаты)Лувр , Париж). Һулдан уңға: Каллиопа (төргәк менән), Талия (ҡулына битлек тотҡан), Эрато, Эвтерпа (тынлы музыка ҡоралы менән), Полигимния,Клио , Терпсихора (кифара менән), Урания (таяҡ һәм глобус менән), Мельпомена (битенә театр битлеге кейгән) Музалар (бор. грек μοῦσα, күплектә — μοῦσαι; «аҡыллы, дөрөҫ фекерләүсе») боронғо грек мифологияһындағы алиһәләр[ 1] Зевс менән титанида Мнемосинаның[ 2] Гармонияның [ 3] Парнаста йәшәгәндәр. Бынан тыш, музаларҙың йәшәү урыны тип Беотиялағы Геликон тауы һаналған, унда изге шишмәләр, илһам сығанаҡтары — Аганиппа һәм Гиппокрен урғылып сығып ятҡан. Музаларҙан, башта хәҙерге мәғәнәлә музыканы ғына түгел, ә музалар эшмәкәрлеге менән бәйле һәр сәнғәтте йәки фәнде аңлатҡан (грек. сифатыμουσική , күҙ уңында тотолаτέχνη йәкиἐπιστήμη ), хәҙерге «музыка» һүҙе килеп сыҡҡан. Музаларға ғибәҙәтханалар бағышланған, улармусейондар тип аталған (был һүҙҙән «музей» һүҙе килеп сыҡҡан).
Ҙур әҙәбиәттә музалар «Илиада» һәм «Одиссея » (XXIV: 60) әҫәрҙәрендә тәүләп телгә алына.
Аонидтар [ 4] Аэда — вокал музыкаһы музаһы,Мелета — мәғариф һәм уҡытыу музаһы һәмМнема — хәтирәләр музаһы; йәиһә дүртеһенең:Аэда ,Мелета ,Телксиноя һәмАрхе ).Пиеридалар [ 5] Пиерия биҫтәһе топонимы. Икенсе фараз буйынса, эпитет Беотияға килеп урынлашҡан һәм хәҙерге көнгә тиклем һаҡланмаған Феспии торағында музалар культына нигеҙ һалған легендар батша фракийлыПиер исеменән алынған.Эагри́дтар (юнан. Οιαγρίδες Каллиопаның ире һәмОрфей менәнЛиндың атаһы булған. Латин шағирҙарының исеменә ҡушылған «эагрийский» (Oeāgrius) сифаты — ул орфический һәм фракийский тигәнде лә аңлата. УларДионис менән сәйәхәт иткән[ 6] Пермес апалы-һеңлеләре [ 7] Илисиадтар . Илиса йылғаһы буйындағы ҡорбан салыу урыны атамаһынан[ 8] Пимплеидтар [ 9] Мнемонидтар [ 10] [ 11] Мнемосина исеме менән бәйле музалар.Ҡайһы берҙә өс муза хаҡында һүҙ алып баралар[ 12] [ 13] Уран менәнГеяның ҡыҙҙары тигән[ 14] [ 15] [ 16] [ 13]
Марк Туллий Цицеронға ярашлы[ 17] Юпитер — Һауа улы һәмМинерваның атаһы. Цицеронға ярашлы, туғыҙ музанан торған икенсе быуынЮпитер һәмМнемосинанан , ә өсөнсө быуыны (пиеридалар һәм пиериялар) — шул уҡ исемле туғыҙ муза — Пиерон һәм Зеф һәм Амфиондың әсәһеАнтиопанан тыуған.
Марк Теренций Варронға[ 18] [ 19] Киферон халҡы өс музаның баҡыр статуяларын эшләтеү өсөн өс оҫтаны яллаған. Шулар араһынан иң яҡшыларын һайлап алыпАполлон ғибәҙәтханаһына ҡуйырға ниәтләгәндәр. Әммә һындарҙың бөтәһе лә иҫ киткес матур булғанлыҡтан, халыҡ иң-иңен һайлап ала алмаған. Ахырҙа туғыҙ статуяның барыһын да һатып алғандар һәм, изгеләндереп, ҡорамға урынлаштырғандар, ә һуңғараҡ шағирГесиод уларға яңы исемдәр биргән.
Географ Павсанийға ярашлы[ 20]
Аэда («Песнь»). Өлкән музаларҙың береһе[ 17] Мелета («Опытность»). Өлкән муза[ 17] Мнема («Память»). Өлкән муза[ 20] [ 21] Плутарх яҙып ҡалдырған Дельфа халҡының күҙаллауҙары буйынса[ 22]
Гипата (Hypate) («Үрге», йәғнм тауышы иң түбән булған өҫкө ҡыл, йондоҙло күктең хәрәкәтләнмәгән йондоҙҙарын ҡурсалай.Викиһүҙлек логотипы Викиһүҙлектә
«гипата» мәҡәләһе бар
Меса (Mese (mythology)) («Урта»), планеталар сфераһын (өлкә) ҡурсалай.Нета , йәкиНэта (Nete (mythology)) («Сикке», иң юғары тауыш), Ай аҫты донъяһын ҡурсалай.Евмел Коринфский буйынса, Аполлондың ҡыҙҙары:Кефисо ,Аполлонида һәмБорисфенида [ 23]
Йәки өлкән музалар — Икенсе Зевстың ҡыҙҙары:Телксиопа ,Аэда ,Арха ,Мелета [ 17] Мусей Крондан тыуған өлкән музалар хаҡында һөйләй[ 24] Кратет буйынса, һигеҙ муза булған[ 13] Мифы островов Эгейского моря#Лесбос , Мегакло тураһында).
«Минерва һәммузалар» Цец туғыҙ музаны атай: Терпсихора һәм Эвтерпа Гесиодҡа тап килә, һәм ҡалған етеһенең исемдәреГелика ,Дия ,Евника ,Каллихора ,Фелксиноя ,Энкелада ,Энопа булған[ 25]
Эпихармға ярашлы, улар етәү булған, һәм исемдәреНейло (Нило),Тритона ,Асопо ,Гептапора ,Ахелоида ,Типопло һәмРодия булған. Былар — Пиерҙың ҡыҙҙары[ 26]
Пиерҙың туғыҙ ҡыҙы музалар менән ярышта отолған һәм ҡоштарға әйләнгәндәр. Был миф объяснял происхождение синонима слова «Муза» атамаһының синонимы — Пиеридаларҙың килеп сығышын аңлатҡан.
Бик матур сәскә атҡан арсалылар (вересковые) ғаиләһенә ҡараған ҡыуаҡлыҡтар төрөнөң исеме лә шул һүҙҙән —Пиерис (Pieris
Парнас — обиталище муз.Рафаэль Санти станцтары) Гимно Вазаларҙа яҙылған атамалар буйынса[ 27] Каллихора Вазаларҙа яҙылған атамалар буйынса[ 27] Полиматия Сикионлылар өс музаның береһен шулай атайҙар[ 28] Стесихора Вазаларҙа яҙылған атамалар буйынса[ 27] Хоро (йәки Хороника). Вазаларҙа яҙылған атамалар буйынса[ 27] УларғаГомерҙың XXV гимны һәм LXXVI орфик гимн бағышланған. МузаларғаСофоклдың бер юлы ла хәҙерге көнгә тиклем килеп етмәгән «Музалар» пьесаһы арналған булған. Месомед Критский ноталары һаҡланып килеп еткән «Музаға» гимнын яҙған.
1906 йылда асылған астероид (600) Муза музалар хөрмәтенә аталған.
↑ Мифы народов мира . М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.177-179,Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей . М., 2001. В 3 т. Т.2. С.417-418↑ Евмел, фр.16 Кинкель = Климент. Строматы VI 11, 1; Климент. Протрептик 31, 1, из Алкмана; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 1 далее; Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 7, 1 ↑ Еврипид. Медея 832 ↑ Овидий. Метаморфозы V 333 ↑ Пиндар. Олимпийские песни X 96; Пиф. I 14; X 65; Еврипид. Медея 831 ↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 4, 3 ↑ Комментарий Н. Старостиной в кн. Вергилий. Собрание сочинений. СПб, 1994. С.423 ↑ Павсаний. Описание Эллады I 19, 5 ↑ Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.3. С.92 ↑ Овидий. Метаморфозы V 267, 280 2020 йыл 23 февральархивланған . ↑ Катул. Книга стихотворений. 64:287 2022 йыл 27 мартархивланған . ↑ Диодор Сицилийский Историческая библиотека , IV, 7 (2);↑13,0 13,1 13,2 Арнобий. Против язычников III 37 ↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 7, 1 ↑ Павсаний. Описание Эллады IX 29, 4 ↑ Схолии к Парфению Алкмана // Фрагменты ранних греческих философов. Ч.1. М., 1989. С.80 ↑17,0 17,1 17,2 17,3 Марк Туллий Цицерон ↑ Пересказ неизвестного произведения ВарронаАвгустином («О христианском учении». Кн. 2. XVII. 27 2020 йыл 4 февральархивланған . ↑ Авсоний. Гриф о числе три 2020 йыл 20 ғинуарархивланған . ↑20,0 20,1 Павсаний . Описание Эллады, IX, 29 (2).↑ Орфика, фр.203 Керн ↑ Плутарх. Застольные беседы IX 14, 4, см. также примечания И. И. Ковалёвой в книге: Плутарх. Застольные беседы. Л., 1990. С. 473 ↑ Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С.194 ↑ Мусей, фр.2 Керн = Схолии к Аполлонию Родосскому. Аргонавтика III 1 ↑ Цец. Комментарий к Гесиоду. Труды и дни 23 // Примечания И. И. Ковалевой в кн. Плутарх. Застольные беседы. М., 1990. С.472 ↑ MUSES : Greek goddesses of music poetry & the arts; mythology; pictures : MOUSAI, MUSAE, MUSE (билдәһеҙ) . Дата обращения: 15 май 2008. Архивировано 5 июль 2017 года.↑27,0 27,1 27,2 27,3 Примечания И. И. Ковалевой в кн. Плутарх. Застольные беседы. М., 1990. С.472 ↑ Плутарх. Застольные беседы IX 14, 7 Ҡалып:9 муз Ҡалып:Древнегреческая мифология
-Friedrich_Ochs-Sanssouci-Mittlerer_Lustgarten_Steffen_Heilfort.JPG)
