Куа́ла-Лу́мпур[1] (мал.Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, тәржемәһе: «бысраҡ тамаҡ»;джавиكوالا لومڤور) —Малайзияның баш ҡалаһы.
2009 йылға ҡарата халҡы 1 809 699 кеше тәшкил итә.
Куала-Лумпур ҡалаһыМалакка ярымутрауының көньяҡ-көнбайышында Кланг һәм Гомбак йылғалары араһындағы түбән таулы үҙәндә урынлашҡан.
Куала-Лумпур экваториаль климат бүлкәтендә ята. Күп миҡдарҙа яуым-төшөм (йылына уртаса 2627 мм) күҙәтелә. Йыл әйләнәһенә эҫе һәм дымлы була. Ҡойма ямғырҙар тигеҙ дәүмәлдә йыл дауамында тиерлек яуа, июнь-август айҙарында уның күләме аҙыраҡ кәмей.
Ҡалала температура бер ваҡытта ла 38,5 °C-тан юғары күтәрелмәй һәм 17,8 °C-тан төшмәй. Уртаса тәүлек максимумдары 30—33 °C кимәлендә, минимумдары — 23—25 °C.
| Ҡала климаты |
|---|
| Күрһәткес | Ғин | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Йыл |
|---|
| Абсолют максимум, °C | 38,0 | 36,2 | 36,7 | 37,2 | 38,5 | 36,3 | 36,3 | 38,0 | 35,8 | 37,0 | 36,0 | 35,5 | 38,5 |
|---|
| Уртаса максимум, °C | 32,0 | 32,8 | 33,1 | 33,1 | 33,0 | 32,8 | 32,3 | 32,3 | 32,1 | 32,0 | 31,7 | 31,5 | 32,4 |
|---|
| Уртаса температура, °C | 26,9 | 27,3 | 27,6 | 27,7 | 28,0 | 27,9 | 27,4 | 27,5 | 27,2 | 27,1 | 26,8 | 26,7 | 27,3 |
|---|
| Уртаса минимум, °C | 23,6 | 24,0 | 24,3 | 24,6 | 24,3 | 23,8 | 23,9 | 23,8 | 24,0 | 23,8 | 23,6 | 23,9 |
|---|
| Абсолют минимум, °C | 18,0 | 18,9 | 20,6 | 20,5 | 19,1 | 20,1 | 20,0 | 21,0 | 20,0 | 20,7 | 19,0 | 17,8 |
|---|
| Яуым-төшөм нормаһы,мм | 198 | 257 | 290 | 197 | 131 | 148 | 162 | 214 | 265 | 321 | 252 | 2627 |
|---|
| Сығанаҡ:Погода и Климат |
Куала-Лумпурға 1857 йылда нигеҙ һалына. 1880 йылдан алып 1978 йылға тиклем — Селангор провинцияһы (штаты) үҙәге. 1946—1957 йылдарҙа шул уҡ ваҡыттабритания колонияһы үҙәге, 1957—1963 бойондороҡһоҙ Малайя Федерацияһының баш ҡалаһы[2].
- Петронас башнялары (452 метр, 88 ҡат — донъялағы иң бейек ҡоролмаларҙың береһе)
- 5 ҙур парктар (иң әһәмиәтлеһе — «Үҙәк күлле парк» (мал.Taman Tasik Perdana): орхидеялар паркы, күбәләктәр паркы,ҡоштар паркы, Милли мәсет, Ислам сәнғәте музейы, Милли монумент, кәмә станциялары, спорт һәм балалар майҙансыҡтары, асыҡ эстрада менән) һәм бихисап скверҙар.
- ҡала янында «Zoo Negara» гигант зоопаркы.
- ҡайһы бер битләүҙәрҙә кеше аяғы баҫмаған һаҡланған урман участкалары (Bukit Nanas).
- ҡытай кварталы.
- музей менән һөнәрселек комплексы (Kompleks Kraf).
- Royal Selangor фабрикаһының туристик үҙәге.
- ҡала үҙәгендә Kampung Bahru малай ауылы.
- П. Рамли мемориаль музейы.
Куала-Лумпурҙың төнгө панорамаһы - ↑Ф. Л. Агеенко. Словарь собственных имён русского языка (билдәһеҙ). Издательство «Мир и Образование» (2010). Дата обращения: 9 март 2014.
- ↑Погадаев, В. А. Куала-Лумпур. — в Малайзия. Карманная энциклопедия. М.: Муравей-Гайд, 2000, с. 31
- ↑3,003,013,023,033,043,053,063,073,083,093,103,11KL’s Город-побратим (билдәһеҙ). Poskod Malaysia. Дата обращения: 20 май 2013.
- ↑US twin city for Subang Jaya? (билдәһеҙ) The Star. Дата обращения: 20 май 2013. 2009 йыл 22 февральархивланған.
- ↑Chennai, Kuala Lumpur sign Город-побратим pact,The Hindu (26 November 2010). 26 ноябрь 2010 тикшерелгән. 2010 йыл 29 ноябрьархивланған.
- ↑Kumar Das, Arun. Delhi to London, it's a sister act,The Times of India (7 July 2002). 30 август 2008 тикшерелгән.
- ↑Sister Cities of Shiraz
- ↑Sisterhoods (билдәһеҙ). Isfahan Islamic Council (2005). Дата обращения: 4 декабрь 2007. Архивировано 12 октябрь 2007 года.
- ↑9,09,19,29,39,4About Members: Kuala Lumpur (билдәһеҙ). Asian-Pacific City Summit. Дата обращения: 3 ноябрь 2007. 2011 йыл 25 апрельархивланған.
- ↑Mashad-Kuala Lumpur Become Sister cities,FARS News Agency (14 October 2006). 4 декабрь 2007 тикшерелгән. 2011 йыл 14 июльархивланған.
- ↑ビジネスパートナー都市 (BPC) (билдәһеҙ). Osaka City Government (28 декабрь 2009). Дата обращения: 23 сентябрь 2010. 2013 йыл 20 ғинуарархивланған.
- ↑12,012,1Eight Pakistani cities have 47 sister cities around the world (билдәһеҙ). Associated Press of Pakistan. Дата обращения: 8 июль 2013. 2015 йыл 20 декабрьархивланған.
- ↑Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması[via WaybackMachine.com] (билдәһеҙ). Ankara Büyükşehir Belediyesi — Tüm Hakları Saklıdır. Дата обращения: 21 июль 2013. Архивировано 14 ғинуар 2009 года. 2009 йыл 14 ғинуарархивланған.
- Я познаю мир: Детская энциклопедия: Города мира. Автор Е. Чекулаева; — М.: ООО «Фирма „Издательство АСТ“»; ООО «Издательство „Апрель“», 1999—480 с.: ил.
- Pogadaev, Victor. Dari Kuala Lumpur ke Moscow //Dewan Bahasa. Mac 2004, 24—29.
 |
|---|
Бойондороҡло биләмәләр һәм өлөшләтә танылған дәүләттәрҡыя яҙылыш менән билдәләнгән |
| Төньяҡ һәм Үҙәк Азия | Көньяҡ Азия | Көньяҡ-Көнсығыш Азия | Көнбайыш һәм Көньяҡ-Көнбайыш Азия | | | | - Бандар-Сери-Бегаван,Бруней
- Бангкок,Таиланд
- Вьентьян,Лаос
- Джакарта,Индонезия*
- Дили,Көнсығыш Тимор
- Куала-Лумпур,Малайзия
- Манила,Филиппин
- Нейпьидо,Мьянма
- Пномпень,Камбоджа
- Порт-Морсби,Папуа — Яңы Гвинея
- Сингапур
- Уэст-Айленд,Кокос (Килинг) утрауҙары (Австрал.)
- Флайинг-Фиш-Коув,Раштыуа утрауы (Австрал.)
- Ханой,Вьетнам
| - Амман,Иордания
- Анкара,Төркиә*
- Бағдад,Ираҡ
- Баҡы,Әзербайжан*
- Бәйрүт,Ливан
- Дамаск,Сүриә
- Доһа,Катар
- Ереван,Әрмәнстан*
- Иерусалим,Израиль(де-факто)†
- Ҡаһирә,Мысыр*
- Манама,Бахрейн
- Маскат,Оман
| - Никосия,Кипр*
- Рамаллаһ,Фәләстин(де-факто)†
- Сана,Йәмән
- Төньяҡ Никосия,Төньяҡ Кипр*
- Степанакерт,Таулы Ҡарабах*
- Сухум,Абхазия*
- Тбилиси,Грузия*
- Тәһран,Иран
- Цхинвал,Көньяҡ Осетия*
- Эпископи,Акротири һәм Декелия (Брит.)
- Әбү-Дәби,Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре
- Әл-Күвәйт,Күвейт
- Әр-Рияд,Сәғүд Ғәрәбстаны
|
|
* Трансконтиненталь ил. †Израиль һәм Фәләстин үҙҙәренең баш ҡалаһы тип Иерусалимды иҫәпләй. Иерусалимда Израиль парламенты һәм барлыҡ тиерлек министрлыҡтар урынлашҡан, ә Израилдәге сит ил илселектәренең күп өлөшө Тель-Авивта урынлашҡан; Рамаллаһ ҡалаһы Фәләстин автономияһының административ резиденцияһы булып тора. + 1947 йылғы Ҡытай Республикаһы Конституцияһына ярашлы, Нанкин Ҡытай Республикаһының рәсми баш ҡалаһы, ә Тайбэй — хөкүмәттең резиденцияһы. |
.svg)
.svg)
