| Кобальт |
 |
| Кем хөрмәтенә аталған | кобольд[d] |
|---|
| Грозящая опасность | отравление кобальтом[d] |
|---|
| Барлыҡҡа килгән, эшләнгән | кобальтин[d], safflorite[d], Глаукодот[d], скуттерудит[d], cattierite[d], эритрин[d] һәм Сферокобальтит[d] |
|---|
| Асыусы йәки уйлап табыусы | Георг Брандт[d] |
|---|
| Асыу датаһы | 1735 |
|---|
| Элемент символы | Co[1] |
|---|
| Атом һаны | 27 |
|---|
| Электронная конфигурация | [Ar] 3d⁷ 4s² |
|---|
| Электр кирелеге | 1,88 |
|---|
| Ионный радиус | 0,56 ангстрем[2], 0,65 ангстрем[2], 0,9 ангстрем[2] һәм 0,55 ангстрем[2] |
|---|
| Әселәнеү дәрәжәһе | 2 |
|---|
| Тығыҙлыҡ | 8,92 ± 0,01 грамм на кубический сантиметр |
|---|
| Иреү температураһы | 2719 ± 0 ℉, 1768 K[3] һәм 1495 °C[3] |
|---|
| Ҡайнау нөктәһе | 5612 ± 1 ℉, 3200 K[3] һәм 2927 °C[3] |
|---|
| Давление пара | 0 ± 1 mm Hg |
|---|
| PGCH коды | 0146 |
|---|
| Временное среднее значение предела допустимого воздействия | 0,05 ± 0,01 mg/m³ һәм 0,1 ± 0,1 mg/m³ |
|---|
| IDLH | 20 ± 10 mg/m³ |
|---|
| Масса | 58,933194 ± 3,0E−6 массаның атом берәмеге[4] |
|---|
 |
| WordLift URL | data.thenextweb.com/tnw/…[5] |
|---|
| Код NCI Thesaurus | C382[6] |
|---|
 Кобальт Викимилектә |
Кобальт (лат. Cobaltum, Co) —Менделеевтың периодик таблицаһының 4-се осор, 9-сы төркөм элементы. Тәртип номеры — 27.
Элементтың атом массаһы 58,933194(4)[7]. Ябай матдәкобальт — көмөшһыу-аҡ, бер аҙ һарғылтметалл, зәңгәрһыу йәки алһыуыраҡ төҫмөрө бар. Ике кристаллы модификацияға эйә.
Кобальт элементының символы — Co (Кобальт тип уҡыла).
«Кобальт» атамаһынем. Kobold— тау эйәһе, гном тигәндән килеп сыҡҡан.
Кобальт минералдарын яндырғанда уларҙың составындағы мышаяҡтың оксиды бүленеп сығып, кешеләр ағыуланған. Бының сәбәбен таусылар тау эйәһеКобольдтан күргәндәр һәм элементҡа ла шул исемде биргәндәр.
1735 йылда швед минералогыГеорг Брандт элек билдәһеҙ металл тапҡан һәм уны кобальт тип атаған. Ул шулай уҡ тап ошо элементтың берләшмәләребыяланы күк төҫкә буяуын асыҡлаған — уның был үҙенсәлеге менән боронғоАссирияла һәмВавилонда файҙаланған булғандар әле.
Кобальт ҡушылмалары кешегә боронғо замандан уҡ билдәле. Боронғо Мысыр ҡәберҙәрендә күк кобальт стакандар, эмалдәр, буяуҙар осрай. Мәҫәлән, Тутанхамон каберендә күк кобальт быяла киҫәктәре табылған; быяла һәм буяуҙарҙы белә тороп әҙерләгәндәрме, әллә осраҡлы килеп сыҡҡанмы — билдәле түгел.
Беренсе күк буяу1800 йылда әҙерләнгән.
Ер ҡабығында кобальттың масса өлөшө 4·10−3%.
Кобальт запастарының 60 % —Конгола (6 млн т)[8]. Бынан тышАвстралия (1 млн т),Куба (500 мең т),Филиппин (290 мең т),Канада (270 мең т),Замбия (270 мең т),Рәсәй (250 мең т.), шулай уҡАҠШ,Франция дәүләттәрендә һәмҠаҙағстанда[9]. ятҡылыҡтары билдәле.
2018 йылдың 15 ғинуарынан донъя баҙарында кобальт хаҡы,London Metal Exchange мәғлүмәттәре буйынса, 75 000 долл./т[10]тәшкил итә.
- ↑Wieser M. E.,Coplen T. B.,Wieser M.Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) //Pure and Applied Chemistry —IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN0033-4545;1365-3075;0074-3925 —doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
- ↑2,02,12,22,3(unspecified title) —ISBN 0-8493-0485-7
- ↑3,03,13,23,3https://webelements.com/cobalt/
- ↑Standard Atomic Weights of 14 Chemical Elements Revised (ингл.) —IUPAC, 1997. — ISSN1365-2192;0193-6484 —doi:10.1515/CI-2018-0409
- ↑https://thenextweb.com/vocabulary/cobalt/
- ↑https://gsrs.ncats.nih.gov/ginas/app/beta/substances/3G0H8C9362
- ↑Химическая энциклопедия: в 5 т / Кнунянц И. Л.. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — С. 414. — 671 с. — 100 000 экз.
- ↑tech firms sued over DR Congo cobalt mining deaths(недоступная ссылка), BBC, 17.12.2019
- ↑Предсказан стремительный рост цен на смартфоны
- ↑London Metal Exchange: Home (ингл.). www.lme.com. Дата обращения: 15 ғинуар 2018.
- Кобальт// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 12-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
