York hersoqu (ing.Duke of York) —Birləşmiş Krallığın monarxial strukturunda olan əsilzadə ünvanlarından biri.XV əsrdən etibarən bu ünvan ənənəvi olaraq,İngiltərə (daha sonraBritaniya)monarxlarının ikinci oğul övladına verilir. Bu ünvanŞotlandiya krallığının monarxial strukturundakıAlbani hersoqu ünvanı ilə ekvivalentlik təşkil edir.İngiltərə vəŞotlandiya krallıqlarının1707-ci ildə birləşməsinin ardından bu 2 ünvan bir müddət birlikdə verilsə də,York və Albani hersoqu ünvanı yalnız 3 dəfə yaradıldı.
Ünvanİngiltərə tarixində ümumilikdə 8 dəfə yaradıldı. Hal-hazırda ünvanın sahibiBirləşmiş Krallığın kraliçasıII Elizabetin ikinci oğluŞahzadə Endryudur. Ancaq hersoqun hal-hazırda yalnız 2 qız övladı var və evliliyi1996-cı ildə xanımından boşanması ilə baş çatmışdır. Bu səbəblə, hersoqun yenidən evlənib oğul övladının dünyaya gəlməməsi halında, York hersoqu ünvanı onun vəfatının ardından yenidən ləğv ediləcək.
İlk verildiyiEdmond Lanqli istisna olmaqla, York hersoqu olan şəxslər ya taxta çıxaraq bu ünvanı səltənətlə birləşdirmiş, ya da oğul varisi olmadan vəfat etmişdir.
Orta əsrlərdə York şimaliİngiltərənin əsas şəhəri və735-ci ildən etibarən York başyepiskopluğunun mərkəzi idi. Yorkşir isəİngiltərənin bölgədəki ən böyük əyaləti idi. York adı isə orta əsrlər dönəmində buradavikinqlər tərəfindən yaradılan kiçik Jorvik krallığının adından qaynaqlanır.
York hersoqu ünvanı ilk dəfə1385-ci ildəİngiltərə kralıIII Eduardın dördüncü oğluEdmond Lanqliyə verildi. Onun ardından ünvanı alan oğluEduard isə1415-ci ildəAzenkur döyüşündəki ölümünədək ünvanı daşıdı. Onun ölümünün ardından ünvanV Henri tərəfindən edam olunan qardaşıKonisburqlu Riçardın oğluYorklu Riçarda verildi.Yorklu RiçardınGül müharibəsi illərində Veykfild döyüşündə ölümündən sonra ünvan onun böyük oğluEduarda keçdi ancaq Eduardın1461-ci ildəIV Eduard adıyla İngiltərə taxtına keçməsi nəticəsində ünvan səltənətlə birləşdi.
Ünvan ikinci dəfəIV Eduardın ikinci oğlu olan Şahzadə Riçard üçün təsis edilsə də, o, qardaşının taxtdan endirilməsinin ardındanLondon qalasına həbs olundu və əmisiIII Riçard tərəfindən 10 yaşında ikən müəmmalı şəkildə qətlə yetirildi.
Ünvan üçüncü dəfəVII Henrinin ikinci oğluHenri Tüdor üçün təsis edildi. Onun böyük qardaşıArtur Tüdorun1502-ci ildə ölümü ilə Henri taxtın varisi oldu və1509-cu ildəVIII Henri adıyla taxta çıxdıqdan sonra York hersoqu ünvanı yenidən səltənətlə birləşdi.
Ünvan dördüncü dəfəI Ceymsin ikinci oğluKarl Stüart üçün təsis edildi. Onun böyük qardaşıHenri Frederikin1612-ci ildə ölümü ilə Karl taxtın varisi oldu və1625-ci ildəI Karl adıyla taxta çıxdıqdan sonra York hersoqu ünvanı yenidən səltənətlə birləşdi.
Ünvan beşinci dəfəI Karlın ikinci oğluCeyms Stüart üçün təsis edildi. Hal-hazırdaABŞ-də yeləşənNyu-York şəhəri də məhz onun şərəfinə adlandırılmışdır. Böyük qardaşıII Karlın geridə varis buraxmadan vəfatının ardındanII Ceyms adıyla taxta çıxdıqdan sonra York hersoqu ünvanı yenidən səltənətlə birləşdi.
XVIII əsr ərzindəİngiltərə vəŞotlandiya krallıqlarının birləşməsinin ardından York vəAlbani hersoqu ünvanları birləşdirildi və bu ünvanlar cüt halında 3 dəfə təsis edildi. Bu ünvanların cüt halındakı ilk sahibiI Corcun kiçik qardaşı Ernest Avqust oldu. Ancaq o, yepiskop olaraq fəaliyyət göstərirdi və övladı yox idi. Onun vəfatının ardından qoşa ünvanlarIII Corcun kiçik qardaşı Şahzadə Eduarda təsis edildi. Ancaq o da heç vaxt evlənmədi və geridə varis buraxmadan vəfat etdi. Bu ünvanların qoşa halında üçüncü və son sahibi isəIII Corcun ikinci oğlu Frederik Avqust oldu. O, Britaniya ordusunda komandir olaraq xidmət göstərdi və bir çox mənbədə "Yorkun Böyük Hersoqu" olaraq anılır. Buna baxmayaraq o da geridə varis buraxmadan vəfat etdi.
Bundan sonrakı illərdə ünvan yenidən tək halda təsis edildi. York hersoqu ünvanının yeddinci sahibi gələcəkdəVII Eduard adıyla taxta çıxan şahzadə Eduardın ikinci oğluCorc oldu. Ancaq o daV Corc adıyla taxta çıxdı və beləcə ünvan yenidən səltənətlə birləşmiş oldu.
Ardından York hersoqu ünvanıV Corcun ikinci oğlu və gələcəkdəki kralVIII Eduardın kiçik qardaşıŞahzadə Albert üçün təsis edildi. Ancaq qardaşının taxtdan anidən çəkilməsi ilə AlbertVI Corc adıyla taxta çıxdı və beləcə ünvan yenidən səltənətlə birləşmiş oldu.
Ünvan səkkizinci və hələ ki, sonuncu dəfəII Elizabetin ikinci oğluŞahzadə Endryu üçün təsis edildi. Hal-hazırda hersoqun yalnız 2 qızı var və yenidən evlənib oğul övladının dünyaya gəlməməsi halında, York hersoqu ünvanı onun vəfatının ardından yenidən ləğv ediləcək.
| Hersoq | Şəkil | Doğum-ölüm tarixi | Evlilik | Valideynləri |
|---|---|---|---|---|
| Edmond Lanqli (York ailəsinin banisi) 1385–1402 | ![142x142px[ölü keçid]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2faz.wikipedia.org%2fwiki%2f%25C5%259E%25C9%2599kil%3aEdmund_of_Langley_2C_Duke_of_York.jpg) | 5 iyun 1341 - 1 avqust 1402 | ||
| Yorklu Eduard (2. York hersoqu) 1402–1415 | ![162x162px[ölü keçid]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2faz.wikipedia.org%2fwiki%2f%25C5%259E%25C9%2599kil%3aEdward_of_Norwich_Duke_of_York.jpg) | 1373 - 25 oktyabr 1415 | ||
| Yorklu Eduardın vəfatı və qardaşıKonisburqlu Riçardın edamından sonra hersoqluq bir müddət boş qaldı. AncaqYorklu RiçardınVI Henri tərəfindən bağışlanmasınınardından ünvan yenidən təsis olundu. | ||||
| Yorklu Riçard (3. York hersoqu) 1415–1460 | ![205x205px[ölü keçid]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2faz.wikipedia.org%2fwiki%2f%25C5%259E%25C9%2599kil%3aRichard_of_York_Talbot_Shrewsbury_Book.jpeg) | 21 sentyabr 1411 - 30 dekabr 1460 | ||
| Eduard Plantagenet (4. York hersoqu) 1460–1461 | ![139x139px[ölü keçid]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2faz.wikipedia.org%2fwiki%2f%25C5%259E%25C9%2599kil%3aEdwardIVofEngland-Yorkist.jpg) | 28 aprel 1442 - 9 aprel 1483 | ||
| Eduard Plantagenet1461-ci ildəIV Eduard adıyla taxta çıxdı və bütün ünvanları səltənətlə birləşdi. | ||||
| Hersoq | Şəkil | Doğum-ölüm tarixi | Evlilik | Valideynləri |
|---|---|---|---|---|
| Şrusberili Riçard (5. York hersoqu) 1474–1483 |  | 17 avqust1473 -1483 |
|
| Hersoq | Şəkil | Doğum-ölüm tarixi | Evlilik | Valideynləri |
|---|---|---|---|---|
| Henri Tüdor (6. York hersoqu) 1494-1509 |  | 28 iyun1491 -28 yanvar1547 | ||
| Henri Tüdor1509-cu ildəVIII Henri adıyla taxta çıxdı və bütün ünvanları səltənətlə birləşdi. | ||||
| Hersoq | Şəkil | Doğum-ölüm tarixi | Evlilik | Valideynləri |
|---|---|---|---|---|
| Karl Stüart (7. York hersoqu) 1605-1625 | .jpg) | 19 noyabr 1600 - 30 yanvar 1649 | ||
| Karl Stüart1625-ci ildəI Karl adıyla taxta çıxdı və bütün ünvanları səltənətlə birləşdi. | ||||
| Hersoq | Şəkil | Doğum-ölüm tarixi | Evlilik | Valideynləri |
|---|---|---|---|---|
| Ceyms Stüart (8. York hersoqu) 1633/1644-1685 |  | 14 oktyabr1633 -16 sentyabr1701 | ||
| Ceyms Stüart doğuşdan York hersoqu idi ancaq bu ünvan rəsmi olaraq1644-cü ildə ona təsis edildi.1685-ci ildəII Ceyms adıyla taxta çıxdı və bütün ünvanları səltənətlə birləşdi. | ||||
| Hersoq | Şəkil | Doğum-ölüm tarixi | Evlilik | Valideynləri |
|---|---|---|---|---|
| Şahzadə Corc (9. York hersoqu) 1892-1910 |  | 3 iyun1865 -20 yanvar1936 | ||
| Şahzadə Corc1910-cu ildəV Corc adıyla taxta çıxdı və bütün ünvanları səltənətlə birləşdi. | ||||
| Hersoq | Şəkil | Doğum-ölüm tarixi | Evlilik | Valideynləri |
|---|---|---|---|---|
| Şahzadə Albert (10. York hersoqu) 1920-1936 |  | 14 dekabr1895 -6 fevral1952 | ||
| Şahzadə Albert1936-cı ildəVI Corc adıyla taxta çıxdı və bütün ünvanları səltənətlə birləşdi. | ||||
| Hersoq | Şəkil | Doğum-ölüm tarixi | Evlilik | Valideynləri |
|---|---|---|---|---|
| Şahzadə Endryu (11. York hersoqu) 1986-davam edir | .jpg) | 19 fevral1960 |
