| İsgəndəriyyə Kitabxanası | |
|---|---|
.svg) | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | |
| Tipi | Milli kitabxana |
| Yaradılıb | 2002-ci il 16 oktyabr |
| Oxucu sayı | 16,322 (2012)[1] |
| Ünvan | İsgəndəriyyə |
| Digər məlumatlar | |
| Direktor | Mustafa əl-Fəki |
| Sayt | www.bibalex.org |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İsgəndəriyyə Kitabxanası (lat.Bibliotheca Alexandrina[3],ərəb.مكتبة الإسكندرية,Maktabat al-Iskandarīyah) və yaYeni İsgəndəriyyə KitabxanasıMisirinİsgəndəriyyə şəhərindəAralıq dənizi sahilində yerləşən kitabxana və mədəniyyət mərkəzidir. Kitabxana antik dövrdə dağıdılmışİsgəndəriyyə kitabxanasının yerində tikilmişdir.
İsgəndəriyyənin qədim kitabxanasının vaxtilə dayandığı yerin yaxınlığında kitabxana tikmək ideyası 1974-cü ildə yaranıb vəİsgəndəriyyə Universitetinin bir qrup professoruna məxsus olub. Qədim kitabxananın yenidən qurulması təkcə digər şəxslər və qurumlar tərəfindən qəbul edilmədi, həm də Misir siyasətçilərinin dəstəyini aldı. Bu layihənin aparıcı tərəfdarlarından biri Misirin keçmiş prezidentiHüsnü Mübarək olub və layihəYUNESKO tərəfindən də dəstəklənib. Misir hökuməti,YUNESKO və İsgəndəriyyə Universitetinin bu təşəbbüsünü “İsgəndəriyyəni XXI əsrin böyük intellektual və mədəniyyət mərkəzlərindən biri kimi bərpa etmək” məqsədilə həyata keçirilib. 1986-cı ildə başlayan bu layihəyə YUNESKO-nun cəlb olunması həqiqətən də beynəlxalq miqyasın da diqqət mərkəzində olmasına gözəl fürsət yaratdı.
Kitabxana tikintisi üçün torpaq sahəsi alınır və 1988-ci ildə YUNESKO-nun o vaxtkı prezidenti tərəfindən yeni kitabxananın təməl daşı qoyulur. Kitabxananın dizaynı üçün memarlıq müsabiqəsindəNorveç memarlıq firmasıSnøhetta və avstriyalı memar Kristof Kapelle və misirli memar İhab El-Habbak qalib gəlib. Onlar 1400-dən çox müraciət edən arasından seçilib. Bu memarlıq komandası altı ölkəni təmsil edən on üzvdən ibarət idi. Tikinti üçün Snohetta, Britaniya vəİtaliya tikinti şirkətlərinin rəhbərlik etdiyi konsorsium yaradılmışdır. Bundan əlavə, UNESCO İsgəndəriyyə Kitabxanası üzrə Beynəlxalq Komissiya yaratmışdır ki, bu komissiyaya 18 müxtəlif ölkə və təşkilatın yüksək səviyyəli nümayəndələri daxildir.
Kitabxananın maliyyələşdirilməsi məsələsiƏsvanda keçirilən konfransda qərara alınıb:İraq,Səudiyyə Ərəbistanı vəBirləşmiş Ərəb Əmirlikləri hökumətləri 65 milyonABŞ dolları,[4][5] 27 milyon ABŞ dolları daha 26 ölkə, Misir hökuməti 120 milyon və YUNESKO da maliyyələşmədə iştirak etmişdir.
1992-ci ildə kitabxananın tikintisi ilə bağlı ilkin işlərə başlanılmış, 1995-ci ildə işin çox hissəsi, 2001-ci ildə isə tamamilə başa çatdırılmışdır. 2002-ci il oktyabrın 16-da bir çox xarici dövlət rəhbərlərinin iştirakı ilə kitabxananın təntənəli açılışı oldu.
Kitablar ingilis, ərəb, fransız dillərindədir. 2010-cu ildəFransa Milli Kitabxanası buraya 500 min kitab bağışladı ki, bu da İsgəndəriyyə kitabxanasını frankofon kitabxanaları arasında 6-cı yerə, ərəb dünyası və Afrikada isə fransız dilində bu qədər kitabla liderliyə qaldırdı.[6]
Kitabxana 8 milyon kitab saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdur,[7] əsas oxu zalının sahəsi 11 kaskad səviyyəsində 70.000 m²-dir.[7] Kompleksə həmçinin konfrans mərkəzi, korlar, yeniyetmələr və uşaqlar üçün ixtisaslaşdırılmış kitabxanalar, üç muzey (qədim, əlyazmalar və Sadat muzeyləri), dörd rəsm qalereyası, planetarium,əlyazmaların bərpası laboratoriyası daxildir.
Kompleks möhtəşəm memarlığı ilə seçilir.Kitabxana binasının konsepsiyası cənub simvolizminə əsaslanır. Bina günəş diskinə bənzəyir, cənuba doğru qalxmış, şimala doğru əyilmişdir. Şimala meylli damın şüşə səthləri şimal işığını kitabxanaya ötürür.[8]
Əsas oxu zalı 32 metrlik şüşəli damın altında yerləşir,günəş saatı kimi dənizə tərəf əyilmiş və diametri 160 metrdir. Divarlar 120 müxtəlif insan yazı sistemindən qrafemlərlə oyulmuş Asvan qranitlə örtülmüşdür.[7]
Kitab anbarları yerin altında yerləşir, kitabların havadakı dəniz duzunun zərərli təsirindən qorunması üçün tədbirlər görülüb. Bina dənizdən gələn küləkdən köməkçi divarlar vasitəsilə qorunur.[9]
İsgəəndəriyyə kitabxanasındakı əsər kolleksiyaları dünyanın hər yerindən hədiyyə edilib. Köçürülmüş İspan sənədləriƏməvilərinİspaniyanı fəthi dövrünə aiddir.Fransa dövlətiSüveyş kanalının tikintisi ilə bağlı sənədləri təhvil verib. Kitabxanada İnternet Arxivinin güzgüsü var.
İsgəndəriyyə Kitabxanası vəİnternet arxivi tərəfdaşlığı gələcək nəsillər üçün irsin qorunması və insan biliyinə universal çıxışın təmin edilməsi məqsədilə qurulur. Kitabxana İnternet Arxivinin ilk güzgü və xarici ehtiyat nüsxəsinin saytı idi.[10] İnternet arxivi kitabxanaya 5 milyon dollar, həmçinin:
Milyonlarla kitab saxlanılır.[12]
Kitabxana xüsusi texnologiyadan istifadə etməklə sifariş əsasında kitab və ya sənədləri çap edə bilər.[14]
Taha Hüseyn kitabxanasında oxuculara kitab və jurnal oxumaq imkanı verən xüsusi proqram təminatı vasitəsilə kor və zəif görənlər üçün materiallar toplanıb. O, Misirli ərəb professoru və ədəbiyyatşünas,ərəb maarifçiliyinin (ərəb.النهضة العربية) ədəbiyyatda aparıcı simalarından biri olan, özü üç yaşında kor olan Taha Hüseynin şərəfinə adlandırılıb.
1901-ci ildən bu günə qədərədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatlarının kitab kolleksiyaları bu bölmədə saxlanılır.[15] Nobel bölməsi 24 aprel 2002-ci ildəİsveç kraliçası Silviya və Norveç kraliçası Sonja tərəfindən açılmışdır.[16].
2001-ci ildə əsası qoyulan İsgəndəriyyə Kitabxanası Antik Əsərlər Muzeyi kitabxanada yer alan ilk arxeoloji muzeydir.[17] Muzeyin əsas məqsədləri elmi tədqiqatları, yaradıcılığı və mədəni maarifləndirməni inkişaf etməkdir. Təxminən 1316 eksponatdan ibarət Antik Əsərlər muzeyinin kolleksiyası Fironlar dövründənMakedoniyalı İsgəndərin fəthinə, Roma dövründən İslamın Misirə gəlişinə qədər Misir tarixini əhatə edir. Kolleksiyaya şərq limanı və Əbukir körfəzi yaxınlığında Aralıq dənizinin dibindən tapılan sualtı qədim əşyalar da daxildir.[18]
Muzeydə eksponatların təsviri üç: ingilis, ərəb və fransız dillərində verilir.
Əlyazmalar Muzeyi ziyarətçilərə və tədqiqatçılara nadir əlyazmalar və kitablar təqdim edir.[19] 2001-ci ildə yaradılan Əlyazmalar Muzeyində dünyanın ən böyük rəqəmsal əlyazma kolleksiyası var. Bu, İsgəndəriyyə Kitabxanası ilə əlaqəli bir akademik qurumdur. Muzeyin elan edilmiş məqsədləri irsin qorunub saxlanılması, əlyazmaların mühafizəsi və bərpasında insan kadrlarının yetişdirilməsi, yeni bərpaçılar nəslinin formalaşdırılmasıdır.
Əlyazmalar Muzeyi Əlyazma Mərkəzi ilə paralel fəaliyyət göstərir, muzey kolleksiyasından olan 6000-dən çox nadir kitab, xəritə və sənədlərə rəqəmsal girişi təmin edir.[20] Muzey üç bölmədən ibarətdir:
Bu muzeydə Misir prezidentiƏnvər Sadatın bir çox şəxsi əşyaları saxlanılır. Kolleksiyaya onun forması, Nobel mükafatı, Quran nüsxəsi, bir neçə məktubları, onun və ailəsinin fotoşəkilləri, öldürüldüyü gün geyindiyi qanlı forması daxildir. Muzeydə Sadatın Qurandan bir parça oxuması və onun haqqında yazılmış müxtəlif qəzet məqalələrinin qeydləri də saxlanılır.
“Kulturama” zalı yarımdairə şəklində düzülmüş doqquz ayrı düz ekrandan və bir kompüter tərəfindən idarə olunan doqquz videoproyektordan ibarət diametri 10 metr olan nəhəng 180 dərəcə panoramik interaktiv kompüter ekranından ibarətdir. Kulturama adi kompüter displey sistemindən istifadə etməklə heç vaxt aydın şəkildə göstərilə bilməyən məlumatların ekranını özündə birləşdirmişdir.[24]
O,Misir Mədəni və Təbii İrs Sənədləri Mərkəzi tərəfindən hazırlanıb və patentini 2007-ci ildə alıb.
O, Misir tarixindən 3 dövrü əks etdirir:
Virtual immersiv elm və texnologiya tətbiqləridir. Onlar mağara texnologiyasından istifadə edirlər. VISTA bir neçə layihəni əhatə edir, o cümlədən:
Rəqəmsal Aktiv Deposu rəqəmsal kitabxana kolleksiyalarını yaratmaq[25] və saxlamaq və gələcək nəsillər üçün qorumaq üçün Beynəlxalq İnformasiya Elmləri Məktəbi tərəfindən İsgəndəriyyə kitabxanasında hazırlanmış sistemdir.[25][26][27]
Qurucu direktoru 2017-ci ilin may ayına qədər bu vəzifəni icra edənİsmayıl Seragəldin olub. O, həmçinin İsgəndəriyyə kitabxanasının hər bir törəmə elmi-tədqiqat institutlarının və muzeylərinin direktorlar şurasının sədri vəzifəsində çalışıb. Onu indiki idarəedici direktor Mustafa əl-Fəki əvəzləyib.[28][29]
2011-ci ildə İsgəndəriyyə kitabxanası 2011-ci ilMisir inqilabına, Misir konstitusiyası və ərəb ölkələrində demokratik hökumətə diqqət yetirməklə, Misir cəmiyyətinə dəstək üçün bir sıra simpoziumlara ev sahibliyi etdi. Kitabxana həmçinin 25 yanvar 2011-ci il inqilabının foto qalereyasını nümayiş etdirir və onun müxtəlif formatlarda sənədləşdirilməsi üzərində işləyir.[30] Şəhərdəki iğtişaşlar zamanı, inqilab zamanı İsgəndəriyyə sakinləri kitabxananı yollarına çıxan hər şeyi yandıran və məhv edən talançıların izdihamından qorumaq üçün kitabxananın ətrafına insan zəncirində düzüldülər.[31]
Kitabxana əsasən 2 istiqamətdə tənqid olunur. Çoxları kitabxananın müasir Misirin dayana bilməyəcəyi ağ fil olduğunu və Misir hökuməti üçün boş layihədən başqa bir şey olmadığını iddia edir. Bundan əlavə, uzun müddət Misir elminin lənətinə çevrilmiş senzuranın kitabxananın kolleksiyasına təsir edəcəyi ilə bağlı qorxular var. Bundan əlavə, binanın mürəkkəb və özünəməxsus arxitekturası (doğan günəşi təqlid etməli idi) kitabxanaya kitab almaqdansa, çoxlu pulların qaranlıq memarlığa xərcləndiyinə inananları narahat edirdi. 2002-ci ildə pulsuz vəsait olmadığından kitabxanada cəmi 500 min kitab var idi ki, bu da digər milli kitabxanalarla müqayisədə aşağı idi (Lakin 2010-cu ildə kitabxanaya Fransa Milli Kitabxanasından daha 500 min kitab daxil olmuşdur). Hesablamalara görə, hazırkı maliyyə səviyyəsində kitabxananı tam təmin etmək üçün 80 il lazım olacaq. Kitabxana öz kolleksiyası üçün kitab almaq məsələsində verilən ianələrə güvənir.[32]
_of_Aba_600BCE.jpg)
| Foto, video və audio | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
