| Xoy | |
|---|---|
| خوی | |
 | |
| 38°33′01″ şm. e. 44°57′08″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 1.143 m[2] |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +98 461 |
| Digər | |
| khoy.ir | |
Xəritəni göstər/gizlə   Xoy | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xoy (azərb.Xoy;fars.خوی) — İran İslam RespublikasınınQərbi Azərbaycan ostanındakıXoy şəhristanının inzibati mərkəzi. Şəhər ərazisi 30 km².-dir.[4]
2012-ci ildə aparılmış siyahıya almanın yekunlarına əsasən əhalisi 200,985 & 354,309 nəfərdir.[5][6]
Xoy şəhərinin tarixi e.ə. 3000–4000-ci illərdən başlayır. Şumer mənbələrində adı çəkilən Arrata adlı bölgənin bugünkü Urmiya ilə Van şəhərləri arasındakı bölgə olduğu tarixçilər tərəfindən təsdiqlənmişdir. O illərdə bu bölgədə məskunlaşmanın olması da öz təsdiqi tapmışdır. Əvvəlcə Xoy şəhəri Azərbaycan ərazisində qurulanManna dövlətinin sərhədləri içində olmuş, sonra Van və onun ətrafını özündə birləşdirənUrartu dövlətinin ərazisinə qatılmışdır.İslam dininin yayılması və xilafətin bu bölgəni ələ keçirməsi ilə şəhər müsəlmanların idarəsi altına keçmiş və uzun illər müxtəlif bəyliklərin tərkibində olmuşdur. Böyük Səlcuqlu hakimiyyəti zamanı Alparslanın Rum ordusunun gəlişini Xoyda xəbər aldığı tarixi mənbələrdən məlumdur. Anadolunun alınmasında da Xoydan bir istehkam kimi istifadə olunmuşdur.Şah İsmayıl iləYavuz Sultan Səlim arasındakıÇaldıran döyüşü Xoy yaxınlığında baş vermişdir (1514). İran-Osmanlı müharibələri zamanı şəhər bir neçə dəfəOsmanlı İmperiyasının əlinə keçmişdir. Sonda yenə də İran sərhədləri içinə qatılmışdır. Xoyun adı müxtəlif xalq dastanlarında və rəvayətlərində də çəkilir.
Xoy adına ilk dəfə 844-cü ildə İbn Xordadbehin "Məsalik və məmaliki" adlı əsərində rast gəlinir. O vaxtdan şəhərin adı heç bir dəyişikliyə məruz qalmamışdır.
Adın mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər mövcuddur. Ərəb mənbələrinə görə "Hovayy" adı "geniş vadi" mənasını verən "Havv" adıyla eyni kökdəndir və şəhərin adının kökü bu sözdəndir.
İranlıtarixçi Məhəmməd Əmin Riyahi isə Xoy adının 2700 il əvvəl Xoy yaxınlarında qurulanUrartu şəhəri Ulhu və ona bağlı Sardorihort (Sardorixort) qalasının adından alındığı ehtimalını irəli sürür.
Xoy erməni qaynaqlarında "səs", Pəhləvi dilində "duz" və "tər" mənasını verən Xoy və Hey sözləri ilə qeyd olunur.
Azərbaycan mənbələrində şəhərin adının "qoyun" sözünün transformasiya olunmuş variantı olduğu bildirilir.
1724-cü ildə Xoy şəhəri,Heşd,Rabat,Şivane,Gülli,Dere,Bayındır Beg,Sekudlı,Kadı,Timargân-Çukur-Nohud,Kabad,Avehce,Kilise veArami-i Kebirli isimli 13 məhəlləyə ayrılmışdır.[7]
.jpg)
 | |
|---|---|
| Şəhərlər | |
| Dehistanlar (qəsəbələr) | MƏRKƏZİ BƏXŞİ: Dizac • Firurəq • Gövhəran • Qarasu • Rahal EVOĞLU BƏXŞİ: Evoğlu • Vəldiyan QOTUR BƏXŞİ: Qotur • Zeri SƏFAYYƏ BƏXŞİ: Ələnd • Sökmənabad |
| Kəndlər | Abati • Ağasıkəndi •Ağbaş •Ağbulaq • Ağbulaq-i Süfla • Ağbulaq-i Ülya •Ağcaqışlaq •Ağdaş •Ağdərə •Ağışlı •Ağtopraq (Ağtorpaq) •Alquyruq •Almalı • Alsürmə • Arıqlı • Azab • Babəkan •Badalan / Bədalan • Bağ-i Rəcəb • Bağdərə •Balaban •Balacıq • Barjuk / Barıcıq • Batçı •Bayramkəndi •Bədəlabad • Bəxtiyaran • Bələsur-i Süfla • Bələsur-i Ülya • Bərdərəş-i Süfla • Bərdərəş-i Ülya • Biləvar •Biyanlı • Bizac-i Cəmşidxan • Bizandeh •Bozquş •Bulamac • Buylapuş •Cəfərabad • Cəng-i Sər •Çaxmaq • Çaxməzər •Çavuşqulu • Çaylan •Çeşmə • Dalcılı • Daşpəsək • Dəmdəm • Dibək • Dizac-i Batçı • Dizac-i Herik • Dizac-i Murtuzakəndi • Dizac-i Ələnd •Dizacdiz / Dizədiz • Dünbəki • Ersi •Əhmədabad (Dizac dehistanı) • Əhmədabad (Firurəq dehistanı)/Xarababədlan •Əkbərabad • Əlişeyx • Əminədeh • Əmirbəy •Əsgərabad •Əyribucaq • Fənayi • Gəlləpiran • Gərmdərə • Gərnəvik • Giləhlik • Givəran •Görükkəndi / Cahangirabad • Gövhəran • Gügərd • Gülədur • Günbəd • Gürpiran • Hacətkədəh •Haşiyərud •Heydərabad • Həbəş-i Süfla • Həbəş-i Ülya • Hədər • Həndivan • Həndovan •Həstəcik • Hisar • Hisar-i Qaratəpə • Hisar-i Süfla • Hüseynabad-i Mərəkan • Xandizac •Xanəgah • Xəkmərdan • Xəncərxan • Xoyaman-i Cədid •İmamkəndi •İsmayılkəndi • İstiran • İtizadiyə •İzzətabad • Kalus •Kam •Kaput • Karxana Əcurmaşini-i Qüds və Şəhrək-i Şan [Qüds kərpic fabrikası] (Qods Brick Factory) • Katınlı-i Süfla • Katınlı-i Ülya • Kəfəçerin • Kəlt-i Süfla • Kəlt-i Ülya • Kəlvanis • Kərküş • Kilsə • Kiçik • Kotanabad •Köşkzar (Adıyaman) • Kurti • Kürdnişin • Qaraağac • Qaracalı •Qaradaş •Qaragöl • Qaranca • Qaraquş-i Süfla • Qaraquş-i Ülya •Qaraşaban •Qaşqabulaq •Qaratəpə • Qaynar-i Süfla • Qaynar-i Ülya • Qeris •Qırxyaşar •Qışlaq • Qızılağıl • Qızılca • Qızıldaş-i Ülya •Qızqala • Qızölən •Qozluca • Qurdərik-i Süfla • Qurdərik-i Ülya • Qurqan •Qurşaqlı • Quruq • Maxin •Mamışxan / Məmişxan • Mamədəh • Meydan-i Süfla • Meydan-i Ülya • Məhlizan • Məhəmmədşəli • Mərəkan • Məzrayə-i Kiçikməşək •Mirömər • Mollacünud •Mollaismayıl •Mustafaabad •Müzəffərabad •Nəcibabad • Nəvai • Ortakənd • Parçı • Pəkəcik • Pəsək-i Süfla •Pirkəndi •Pirmusa • Rahal • Ravyan • Razi •Rəvənd / Ravand •Salehabad • Salkədəh • Seyid Tac-ül Din(Seyid Tacəddin) •Səidabad •Sərab •Sərabdal / Təzəkənd • Sinur • Sivan • Siyahbaz •Söyüdlü •Sufikəndi • Sünnət-i Süfla • Sünnət-i Ülya • Şabanlı-i Süfla • Şabanlı-i Ülya • Şegüfti •Şərifabad •Şirinkəndi •Şivankəndi • Şorab •Şorbulaq • Şurik • Tarımış • Təglək •Təpəbaşı •Tərsabad • Təvarə • Tudan • Vəldiyan •Vər / Var • Vişləq-i Süfla • Vişləq-i Ülya •Yarımqaya •Yarpaqlı • Yəzdikan •Yusifabad • Zağa • Zariyan • Zeri • Zəviyə • Zəviyə-i Həsənxan • Zəviyə-i Şeyxlər |
| |
|---|---|
| Mərkəzi | |
| Şəhristanlar | |
| Şəhərlər | Avacıq / Ərəbdizac/Ərəbdizə/Ərəbdizəsi •Barıq •Bazərgan •Bükan (Bəykəndi) •Çaharbürc •Evoğlu •Firurəq / Perə / Pirfiruzan •Gərdəkşanə •Göytəpə •Xəlifan •Xoy •Keşavərz •Qaraziyaəddin •Qotur •Quşçu •Mahmudabad / Mahmudabadcıq •Maku / Makı / Daşmakı •Məhabad (Soyuqbulaq) •Məhəmmədyar •Mərgənlər •Mirabad •Miyandoab (Qoşaçay) •Nalus •Nəqədə (Sulduz) •Nuşinşəhr / Nuşin / Karxana-i Qənd •Piranşəhr (Xana) •Puldəşt (Ərəblər) •Rabat •Salmas / Səlmas / Dilməqan •Sərdəşt (Sarıdaş) •Silvanə •Siminə (Qaramusalı) •Sirov •Siyahçeşmə (Qaraeyni / Qarabulaq) •Şahindej (Sayınqala) •Şot •Təkab (Tikantəpə) •Təzəşəhr (Köhnəşəhr) •Urmiya (Urmu) •Üşnəviyyə (Üşnü) •Yolagəldi •Zöhrabad |
İran ostanları •Qeyd: Bəzi şəhərlərinadlarının altından xətt çəkilməsi onların müvafiq olduqları şəhristanın inzibati mərkəzi olmalarını əks edir;adı qalın yazılan şəhər isə bütün ostanın inzibati mərkəzidir | |
 | İran haqqında olan bu məqalə bu məqaləqaralama halındadır. Məqaləniredaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
.svg){kind=icon} | Şəhər haqqında olan bu məqalə bu məqaləqaralama halındadır. Məqaləniredaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
