 | Bu məqalənivikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləniümumvikipediya vəredaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin. |
| Levon Turyan | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1879[1][2] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 24 dekabr1933(1933-12-24)[1][2] |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | xristian din xadimi[d], Arxiyepiskop |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
ArxiyepiskopLeon Turyan (ing.Leon Tourian;1879[1][2],Konstantinopol[2] –24 dekabr1933[1][2],Nyu-York,Nyu-York ştatı[1][2]) ABŞ-dəkiErməni Apostol kilsəsinin Şərgi Yeparxiyasının Priması (Primate (bishop) olub, 24 dekabr 1933-cü ildə Nyu-Yorkda siyasi rəqibləri tərəfindən qətlə yetirilib.
Qevont Turyan 1879-cu il yanvarın 1-iİstanbulda anadan olub. 1931-ci ildə Nyu-Yorka təyinat almamışdan əvvəl Turyanİzmirin arxiyepiskopu olub, həmçinin İstanbulda,Yunanıstanda,Bolqarıstanda vəBritaniyada erməni kilsələrində çalışıb. Arxiyepiskopun öldürülməsinə səbəb olan insident iyulun 1-i 1933-cü ildəÇikaqoda (ABŞ) keçirilən "Təkamül əsri" sərgisində erməni pavilyonunda baş verib. Belə ki, səhnədə duaya başlamamışdan əvvəl Turyan səhnədə olanErmənistan Demokratik Respublikasının üç rəngli bayrağının yığışdırılmasına göstəriş verib. Arxiyepiskopun fikrincə onun bu bayrağın yanında durması Sovet Ermənistanının hakimiyyəti ilə erməni kilsəsinin münasibətlərini korlaya bilərdi. Çünki erməni kilsəsinin mənəvi mərkəzi olanEçmiadzin (Üç Kilsə) məhz Sovet Ermənistanında yerləşir və qərbdəki erməni kilsəsi Sovet hakimiyyəti ilə dostluq münasibətlərini qoruyub saxlamalıdır. Lakin Daşnaksütunun aktiv üzvləri arxiyepiskopun bu hərəkətini satqınlıq kimi gəbul ediblər. Bir müddət sonra Turyan Vuster şəhərində (Massaçusets ştatı) 5 nəfər daşnakın hücumuna məruz qalır. Hücum edənlərdən ikisi tapılıb məhkum edilir, bu hadisədən sonra Turyan özünə cangüdən tutur[3].
Daşnaklarla arxiyepiskopun konflikti 24 dekabr 1933-cü ildə baş verən insident nəticəsində daha da kəskinləşir. Belə ki, Manhattandakı "Müqəddəs Xaç" kilsəsində ibadət zamanı Daşnaksütunun üzvləri Turyana hücum edir, onun cangüdəni olan Kossof Qarqodian bu zaman kilsənin arxa tərəfində əyləşibmiş o, Turyana hucumun müqəddəs yerdə ola biləcəyinə inanmayıb. İbadət zamanı Turyan kilsədəki adamların yanından keçərkən bir qrup insan onu əhatə edir, bu zaman onlardan ikisi əllərində olan iri qəssab bıçaqları ilə arxiyepiskopa zərbələr endirir Turyan yerə yıxılandan sonra qatillər kütləyə qarışaraq aradan çıxmağa cəhd göstərirlər lakin, onlardan iki nəfəri kilsədəki adamlar tərəfindən saxlanılır və döyülür daha sonra onları polisə təhvil verirlər[4]. Bir qədər sonra polis sui qəsddə iştirak edən digər 7 nəfəri də həbs edir, onların hamısı Daşnaksütunun aktiv üzvləri idi. 5 həftə davam edən məhkəmə prosesindən sonra məhkəmənin hökmü oxunur, məhkəmə müttəhimlərdən iki nəfərini Madteos Leyleqyan və Nişan Sarkisyanı arxiyepiskopun qətlində təqsirli bilərək ölüm hökmünə məhkum edir. Lakin Nyu-York ştatının qubernatoru Herbert Leman ölüm hökmünü ömürlük həbslə əvəz edir. Sui qəsdin digər iştirakçıları 10 ildən 20 ilə kimi müxtəlif həbs cəzaları alırlar[5][6].
Bu qətldən sonra erməni kilsəsində parçalanma baş verdi, dindarların bir hissəi ibadətlərini Eçmiadzinə bağlı olan kilsələrdə bir hissəsi isə Kilikiya Katalikosatlığına (Livan) bağlı kilsələrdə edirdi. Həmçinin erməni dindarları arasında siyasi baxışlarına görə də parçalanma baş verdi. Bir qrup dindar daşnak tərəfdarı olduğu halda digərləri Daşnaksütunun əleyhdarı idilər. Kilikiya katolikosatlığı demək olar ki, daşnakların tam təsiri altında idi. Bir çox erməni Turyanı qətlə yetirmiş şəxsləri qəhrəman, Turyanın özünü isə satqın hesab edirdi.Hal-hazırda ABŞ-də erməni kilsəsinin iki qolu fəaliyyət göstərir.Eçmiadzindəki erməni katalikosuna tabe olan kilsələr və Kilikiyadakı katalikosatlığa tabe olan kilsələr.
BNF: 15598692n ·GND: 1160511101 ·ISNI: 0000000002021025 ·LCCN: n99015573 ·VIAF: 70718322 ·WorldCat VIAF: 70718322 |
 | |
|---|---|
| Dünya erməniləri | Azərbaycan erməniləri (Bakı erməniləri) •Livan erməniləri •ABŞ erməniləri •Rusiya erməniləri •Kanada erməniləri •Fransa erməniləri •Uruqvay erməniləri •Argentina erməniləri •Türkiyə erməniləri •Suriya erməniləri •İran erməniləri •Hindistan erməniləri •Misir erməniləri •Efiopiya erməniləri •Gürcüstan erməniləri •Meksika erməniləri |
| Yaşayış mərkəzləri | |
| Erməni abidələri | |
| Erməni kilsələri | |
| Şəxslər | |
| Qəzetlər | |
