Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Məzmuna keç
Vikipediya
Axtar

Keniçi Fukui

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Keniti Fukui səhifəsindən yönləndirilmişdir)
Keniçi Fukui
福井 謙
Doğum tarixi4 oktyabr1918(1918-10-04)[1][2][…]
Vəfat tarixi9 yanvar1998(1998-01-09)[1][2][…](79 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbixərçəng xəstəliyi
VətəndaşlığıYaponiyaYaponiya
Elm sahələriFiziki kimya
Üzvi kimya
Elmi dərəcəsi
İş yerləri
Təhsili
TanınırKimyəvi reaksiya nəzəriyyəsi,Stereokimya
Üzvlüyü
MükafatlarıNobel mükafatıKimya üzrə Nobel mükafatı (1981)
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Keniçi Fukui (福井 謙一;4 oktyabr1918[1][2][…] –9 yanvar1998[1][2][…],Kioto[3]) —Yapon kimyaçısı,Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1981).[5]

Həyatı

[redaktə |vikimətni redaktə et]

Yaponiya kimyaçısı Keniçi Fukui4 oktyabr,1918-ci ildəYaponiyanınNara prefekturasında anadan olmuşdu.Kioto imperator universitetində sənaye kimyası kafedrasında oxumuş və 1941-ci ildə bitirmişdir. Əvvəlcə Yaponiya imperator ordusu üçün yanacaq istehsal edən zavodda işləmişdir. Onun akademik karyerası 1943-cü ildə Kioto imperator universitetində yanacaq kimyası kafedrasında başlamışdır və 1952-ci ildə həmin universitetin professoru olmuşdur.[6]

Keniçi Fukui 1982-ci ildə Kioto universitetinin əməkdar professoru olmuşdur. 1982-1988-ci illərdə Kioto texnaloji institutunun rektoru olmuşdur.

1988-ci ildən ölümünə qədər Fundamental kimya institutunun (institut yarandığı gündən) direktoru olmuşdur.

Onun tədqiqatları kvant kimyasına həsr olunub. 1952-ci ildə sərhəd orbitalları nəzəriyyəsinin əsasını qoyub. Benzol və naftalində karbon atomlarının sərhəd π-elektronlarının sıxlığını hesablayıb və göstərib ki, onların qiyməti və paylanması molekulun reaksiya qabiliyyətini müəyyən edir. 1954-1957-vi illərdə aralıq vəziyyətin formalaşması haqqında təsəvvürləri inkişaf etdirib.[7]

1960-1962-ci illərdə sərhəd orbitalları nəzəriyyəsini alifatik karbohidrogenlərin σ-elektronlarının sıxlığını, onların dissosiasiyası enerjisini, alifatik ionların və radikalların davamlılığının miqdarı xarakteristikasını hesablamaq üçün istifadə etmişdir. 1970-ci ildə çoxmərkəzli aktivləşdirilmiş komplekslərlə reaksiyalara tətbiqdə sərhəd molekulyar orbitallar nəzəriyyəsini inkişaf etdirmişdir.

1981-ci ildə “Kimyəvi reaksiyaların getməsi nəzəriyyəsini işləyib hazırladığına görə” kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.[8] Fukuini Yaponiyada təhsilin keyfiyyəti çox narahat edirdi.

Kimya üzrə Yaponiyada Nobel mükafatı lauretı olan Fukui belə növ məsələlərdə çox böyük məsuliyyət hiss edirdi. Fukui vəfat edərkən 1973-cü ildə fizika üzrə Nobel mükafatı almış Leo Esaki (hazırda Sukub universitetinin rektoru) demişdi: “Yaponiya yaxşı keyfiyyətli alim tədqiqatçılar yetişdirməlidir ki, onlar çoxlu Nobel mükafatları alsınlar və onda Fukuinin ruhu dünyada rahat olacaq” (Ashah Evenning News, January 10, 1998).

Keniçi Fukui1983-cü ildən Yaponiya EA-nın üzvü idi.

Keniçi Fukui9 yanvar1998-ci ildə vəfat edib.

Biblioqrafiya

[redaktə |vikimətni redaktə et]
  • K., Fukui.Theor. Chem. Accts.Cornell University Press. 1999.
  • R. B., Woodward.The conservation of orbital symmetry. New York: Academic Press. 1969.
  • H., Yukawa.Introduction to particle physics. Tokyo: Iwanami. 1948.
  • H., Yukawa.Introduction to quantum mechanics. Tokyo: Khobundo. 1946.
  • R. S., Mulliken.J. Am. Chem. Soc. , 74. 1952.
  • R. G., Parr.J. Am. Chem. Soc. , 106. 1984.
  • I., Fleming.Frontier orbitals and organic chemical reactions. Chichester: Wiley. 1976.
  • R. H., Fowler.Statistical mechanics.Cambridge University Press. 1936.
  • L. P., Hammlet.Physical organic chemistry. New-York: McGraw-Hill. 1940.
  • K. N., Houk.J. Am. Chem. Soc., 95. 1973.

İstinadlar

[redaktə |vikimətni redaktə et]
  1. ↑1234Fukui Kenichi //Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑1234Kenichi Fukui //Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  3. ↑12Deutsche Nationalbibliothek Record #172090369 //Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  4. ↑www.pas.va (ing.).
  5. ↑Buckingham, A. D.; Nakatsuji, H."Kenichi Fukui. 4 October 1918 -- 9 January 1998: Elected F.R.S. 1989".Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 47. 2001: 223.doi:10.1098/rsbm.2001.0013.
  6. ↑T. Yonezawa. A molecular orbital theory of reactivity in aromatic hydrocarbons. — 1952.
  7. ↑K. Fukui. Recognition of stereochemical paths by orbital interaction. — Accts Chem., 1971.
  8. ↑"Arxivlənmiş surət".2011-12-12 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:2015-11-20.

Həmçinin bax

[redaktə |vikimətni redaktə et]
⛭
Kimya sahəsindəNobel mükafatı laureatları
1901 -Yakob Vant-Hoff  • 1902 -Emil Fişer  • 1903 -Svante Arrenius  • 1904 -Uilyam Ramzay  • 1905 -Adolf fon Bayer  • 1906 -Anri Muassan  • 1907 -Eduard Buxner  • 1908 -Ernest Rezerford  • 1909 -Vilhelm Ostvald  • 1910 -Otto Vallax  • 1911 -Mariya Küri  • 1912 -Viktor Qrinyar,Pol Sabatye  • 1913 -Alfred Verner  • 1914 -Teodor Riçards  • 1915 -Rixard Vilştetter  • 1916-17 verilməmişdir  • 1918 -Fris Haber  • 1919 verilməmişdir  • 1920 -Valter Nernst  • 1921 -Frederik Soddi  • 1922 -Frensis Aston  • 1923 -Frits Preql  • 1924 verilməmişdir  • 1925 -Rixard Ziqmondi  • 1926 -Teodor Svedberq  • 1927 -Henrix Viland  • 1928 -Adolf Vindaus  • 1929 -Artur Qarden,Hans fon Eyler-Helpin  • 1930 -Hans Fişer  • 1931 -Karl Boş,Fridrix Bergius  • 1932 -İrvinq Lenqmür  • 1933 verilməmişdir  • 1934 -Harold Yuri  • 1935 -Frederik Jolio-Küri,İren Jolio-Küri  • 1936 -Peter Debay  • 1937 -Volter Xouors,Paul Karrer  • 1938 -Rixard Kun  • 1939 -Adolf Butenandt,Leopold Rujiçka  • 1940-42 verilməmişdir  • 1943 -Georq de Heveşi  • 1944 -Otto Qan  • 1945 -Artturi Virtanen  • 1946 -Ceyms Samner,Con Nortrop,Uendell Stenli  • 1947 -Robert Robinson  • 1948 -Arne Tiselius  • 1949 -Uilyam Ciok  • 1950 -Otto Dils,Kurt Alder  • 1951 -Edvin Makmillan,Qlenn Siborq  • 1952 -Arçer Martin,Riçard Sinq  • 1953 -German Ştaudinger  • 1954 -Laynus Polinq  • 1955 -Vinsent dü Vinyo  • 1956 -Siril Hinşelvud,Nikolay Semyonov  • 1957 -Aleksander Todd  • 1958 -Frederik Senger  • 1959 -Yaroslav Geyrovski  • 1960 -Uillard Libbi  • 1961 -Melvin Kalvin  • 1962 -Maks Peruts,Con Kendrü  • 1963 -Karl Tsiqler,Culio Natta  • 1964 -Doroti Kroufut-Hojkin  • 1965 -Robert Vudvord  • 1966 -Robert Malliken  • 1967 -Manfred Eygen,Ronald Norriş,Corc Porter  • 1968 -Lars Onsager  • 1969 -Derek Barton,Odd Hassel  • 1970 -Luis Leluar  • 1971 -Gerxard Hertsberq  • 1972 -Kristian Anfinsen,Stanford Mur,Uilyam Stayn  • 1973 -Ernst Fişer,Cefri Uilkinson  • 1974 -Pol Flori  • 1975 -Con Kornfort,Vladimir Preloq  • 1976 -Uilyam Lipskomb  • 1977 -İlya Priqojin  • 1978 -Piter Mitçell  • 1979 -Herbert Braun,Georq Vittiq  • 1980 -Pol Berq,Volter Gilbert,Frederik Senger  • 1981 -Keniti Fukui,Roald Hofman  • 1982 -Aaron Kluq  • 1983 -Henri Taube  • 1984 -Robert Merrifild  • 1985 -Herbert Hauptman,Cerom Karle  • 1986 -Dadli Herşbax,Yan Li,Con Polani  • 1987 -Donald Kram,Jan Len,Çarlz Pedersen  • 1988 -Yohann Dayzenhofer,Robert Huber,Xartmut Mixel  • 1989 -Sidni Oltmen,Tomas Çek  • 1990 -Elays Kori  • 1991 -Riçard Ernst  • 1992 -Rudolf Markus  • 1993 -Keri Mullis,Maykl Smit  • 1994 -Corc Olax  • 1995 -Paul Krutsen,Mario Molina,Şervud Rouland  • 1996 -Robert Kerl,Harold Kroto,Riçard Smell  • 1997 -Pol Boyer,Con Uoker,Yens Skou  • 1998 -Volter Kon,Con Popl  • 1999 -Əhməd Zevail  • 2000 -Alan Higer,Alan Makdayarmid,Xideki Şırakava  • 2001 -Uilyam Nouls,Ryori Noyori,Karl Şarpless  • 2002 -Con Fenn,Koiçi Tanaka,Kurt Vütrix  • 2003 -Piter Eyqr,Roderik Makkinnon  • 2004 -Aaron Sixanover,Avram Herşko,İrvin Roz  • 2005 -Robert Qrubbs,Riçard Şrok,İv Şoven  • 2006 -Rocer Kornberq  • 2007 -Gerxard Ertl  • 2008 -Osama Simomura,Martin Çalfi,Rocer Tsien  • 2009 -Venkatraman Ramakrişnan,Tomas Steys,Ada Yonat 2015-Əziz Sancar  • 2016-Jan-Pyer Savaj,Frezer Stoddart,Bernard Feringa  • 2017-Jak Düboşe,Yoahim Frank,Riçard Henderson  • 2018-Frensis Arnold,Corc Smit,Qreq Uinter  • 2019-Con Qudenaf,Stenli Uittingem ,Akira Yosino • 2020-Emmanüel Şarpantye,Cennifer Dudna
⛭
Yaponiya Yaponiyalı Nobel mükafatı laureatları
Kimya
Ədəbiyyat
Sülh
Fizika
Fiziologiya və ya tibb
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Keniçi_Fukui&oldid=7661859"
Kateqoriyalar:
Gizli kateqoriya:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp