Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Məzmuna keç
Vikipediya
Axtar

Basklar ölkəsi

42°50′00″ şm. e. 2°41′00″ q. u.HGYO
Vikipediya, azad ensiklopediya
Muxtar icma
Basklar ölkəsi
baskEuskal Autonomia Erkidegoa
isp.Comunidad Autónoma del País Vasco
Bayraq[d]Gerb[d]
Bayraq[d]Gerb[d]
baskEuskadi
isp.País Vasco

42°50′00″ şm. e. 2°41′00″ q. u.HGYO


Ölkəİspaniya
İnzibati mərkəzVitoriya-Qasteys
PrezidentbaskIñigo Urkullu
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi7,234 km²(14-cü yer)
Hündürlük
876 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 2.230.452 nəf.(2024)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO koduES-PV
Telefon kodu+34 94
Rəsmi sayt
Basklar ölkəsi xəritədə
Basklar ölkəsi xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Basklar ölkəsi (baskEuskal Autonomia Erkidegoa;isp.Comunidad Autónoma del País Vasco) —İspaniyada yerləşənmuxtar region. Basklar ölkəsiİspaniyanın şimalında vəFransanın cənub-qərbində yerləşir. Əraziyə muxtariyyət statusu 25iyul1979-cu ildəİspaniya tərəfindən verilmişdir. Basklar bir çox məsələlərdəİspaniyaya tabe deyildirlər. Ərazini basklara məxsusErtzaintza adlı polis təşkilatı qoruyur. Bundan başqa, turizm, maliyyə, vergilərdən əldə olunan gəlirlərin böyük bir qismiİspaniyanın deyil Bask Muxtariyyətinin büdcəsinə gedir.

İspaniyanın şimalında avtonom regiondur. Sahəsi 7,234 km² əhalisi isə 2,125,000 nəfərdir. Muxtar Ölkənin paytaxtıVitoria - Gasteiz şəhəridir. Regiona muxtariyyət 25 İyul 1979 tarixində verilmişdir. Region öz daxilində təhlükəsizliyiniErtzaintza deyilən polis təşkilatı ilə təmin etməkdədir.

Hökumət

[redaktə |vikimətni redaktə et]

Regiondakı qanunlar Muxtar ölkəni üç vilayətdən ibarət olan bir federasiya olaraq idarə edir. Bu sistem1200-cü ildən bəri regionda fasilələrlə istifadə edilənForal Sistemi'dir.Fransisko Frankonun1978-ci ildə tərtib etdiyi Konstitusiya regiona tarixi bir haqq olaraq geniş səlahiyyətlərlə bir muxtariyyət statusu vermişdir.Bask Parlamenti və hökumətiVitoria - Gasteiz də yerləşir. Parlamentdə 25 nümayəndə iştirak edir və bu nümayəndələrin səsləriylə Regionun Baş naziri (Lehendakari) seçilir.1937-ci ildən bəri baş nazirlərBask Milliyyətçi Partiyasından seçilir. Bask Ölkəsi öz polis təşkilatına (Ertzaintza) və öz radio/televiziyasına (Euskal Irrati Telebista) malikdir və digər güclərGernika Aktı ilə zəmanət altındadır.

Gündəlik həyat

[redaktə |vikimətni redaktə et]

Aparılan son tədqiqatlar zamanı məlum olmuşdur ki, baskların 28.2% muxtariyyətin sərhədlərindən kənarda dünyaya gəlirlər.[2]

Dillər

[redaktə |vikimətni redaktə et]

Bask diliispan dili bölgədə rəsmi dillərdir.1984 cü ildə edilən bir dil ilə əlaqədar siyahıya almada xalqın 23%-ininBask dilini başa düşdüyü, 21%-inin danışa bildiyi, 13%-inin oxuya bildiyi və 10%-inin isə yaza bildiyi ortaya çıxmışdır.

Torpaq problemləri

[redaktə |vikimətni redaktə et]

RegiondakıBask millətçiləriNavarra torpaqlarının tarixi Bask ölkəsinin olduğunu və paytaxtlarının daPamplonaya köçürülməsi iddiasındadırlar . Bask Hökuməti,Navarranın simvolu olanLaura Bat gerbini illərdir ki, istifadə edir.

İqtisadiyyat

[redaktə |vikimətni redaktə et]

Bask ölkəsi adam başına düşən 30,680ABŞ dolları gəlir ilə İspaniyanın ən zəngin regionlarından biridir.

Siyasi problemlər

[redaktə |vikimətni redaktə et]

İspaniyada bəzi digər ərazilərdə olduğu kimi Basklar ölkəsi də siyasi müstəqillik tələb edir.İspaniya rəsmiləri isəİspaniyanın heç vaxt parçalanmayacağını,basklara ən yaxşı halda Ali Muxtariyyət hüququnun verilə biləcəyni bildirirlər. Hal-hazırda Basklar ölkəsi Ali Muxtariyyətə sahibdir. Lakin ərazidə yaşayan əhalinin 65%-i tam müstəqil olmağın tərafdarıdır. Baskların siyasi yöndə iki tələbləri var. Bunlardan birincisiNavarranın basklarla sərhəd olan ərazilərinin onlara verilməsidir. Digər tələb isə müstəqil respublikanın yaradılmasıdır. Baskların müstəqilliyi naminə mübarizə apardığını bildirənETA təşkilatı 52 ildir ki, bu hədəflərin heç birinə nail ola bilməmişdir. Baskların çox az bir qismiETA-nın tərəfini tutur. Bunun əsas səbəbi kimi, onlar müstəqilliyə gedən yolun terrorla yox, düzgün siyasi addımlarla mümkün olacağını düşünürlər. Baskların siyasi təşkilatlarından ən radikalıBatasunadır.İspaniyada çoxlarıETA-nıBatasunanın hərbi qanadı hesab edirlər.Batasuna açıq formada ən qısa zamanda müstəqil dövlətin yaradılmalı olduğunu bildirirdi.2003-cü ildəİspaniya dövlətiBatasunanı separatçılıq fəaliyyətinə görə bağlamışdır. Ona tabe olan digər partiya isə2008-ci ildə bağlanmışdır.[3]

Siyasi partiyalar

[redaktə |vikimətni redaktə et]

Bask avtonom regionu daxilində bir çox siyasi partiya mövcuddur. Bunlar;

ETA

[redaktə |vikimətni redaktə et]
Əsas məqalə:ETA

ETA — Basklar ölkəsinin müstəqilliyi naminə silahlı mübarizə aparanbask radikal-solçu, milliyyətçi və separatçı təşkilatdır.1959-cu ildəFrankodiktaturasına qarşı mübarizə məqsədilə yaranmışdır.1962-ci ildə təşkil olunan bask solçu-milliyyətçilərinin plenumunda təşkilatlanma prosesini başa çatdıranETA, özünün əsas məqsədi kimi müstəqil bask dövlətinin (Euskadi) yaradılmasını qarşıya qoymuşdur.[4][5]ETA-nın emblemi baltaya sarılmış ilandır. Bununla Bask xalqının sonsuz azadlıq arzusu ifadə edilir.[6][7][8]

1968-ci ildə silahlı mübarizəyə başlayanETA 829 nəfərin ölümünə, minlərlə insanın yaralanmasına və onlarla insanın qaçırılmasına görə məsuliyyət daşıyır.[9][10][11][12]ETAİspaniyaFransa tərəfindən rəsmi olaraq terror təşkilatı kimi tanınmışdır.[13] Bu ölkələrdən başqaAvropa İttifaqı[14]Amerika Birləşmiş Ştatları[15] tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınmışdır.

Qalereya

[redaktə |vikimətni redaktə et]
  • Bask şəhərləri
  • Bilbao şəhəri
    Bilbao şəhəri
  • Donostia/San Sebastian şəhəri
    Donostia/San Sebastian şəhəri
  • Hondarribia şəhəri
    Hondarribia şəhəri
  • Vitoria-Qasteys paytaxt şəhəri
    Vitoria-Qasteys paytaxt şəhəri
  • Barakaldo şəhəri
    Barakaldo şəhəri
  • Getxo şəhəri
    Getxo şəhəri
  • İrun şəhəri
    İrun şəhəri
  • Portuqalete şəhəri
    Portuqalete şəhəri
  • Santurtzi şəhəri
    Santurtzi şəhəri
  • Basaour şəhəri
    Basaour şəhəri
  • Errenteria şəhəri
    Errenteria şəhəri

İstinadlar

[redaktə |vikimətni redaktə et]
  1. https://www.ine.es/dynt3/inebase/index.htm?padre=525.
  2. "El 28,2% de la población que vive en el País Vasco ha nacido fuera | País Vasco". elmundo.es.2022-07-13 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:2010-04-26.
  3. "Arxivlənmiş surət".2011-01-12 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:2011-08-21.
  4.  (isp.)Goiz ArgiArxivləşdirilib 2019-01-15 at theWayback Machine. Goiz Argi. Retrieved on 30 January 2011.
  5.  (isp.)Goiz ArgiArxivləşdirilib 2016-03-03 at theWayback Machine. Goiz Argi (27 January 2002). Retrieved on 2011-01-30.
  6. Quiosco | El Mundo en ORBYTArxivləşdirilib 2009-07-30 at theWayback Machine. Elmundo.es. Retrieved on 30 January 2011.
  7. ETA, una serpiente vacilanteArxivləşdirilib 2021-05-09 at theWayback Machine. elmundo.es. Retrieved on 30 January 2011.
  8. De patrulla por VitoriaArxivləşdirilib 2021-05-09 at theWayback Machine. elmundo.es (24 March 2006). Retrieved on 30 January 2011.
  9. "Lista de víctimas mortales". Ministerio del Interior(Spanish).15 September 2010 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:19 September 2010.
  10. "Datos significativos del conflicto vasco, 1968–2003". Eusko News(Spanish). 2003.24 July 2020 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:19 January 2011.
  11. ETA has killed 829 people as of 19 January 2011Arxivləşdirilib 15 sentyabr 2010 at theWayback Machine, SpanishMinisterio del Interior
  12. Peace at Last? | People & Places | Smithsonian MagazineArxivləşdirilib 2013-04-19 atArchive-It. Smithsonianmag.com. Retrieved on 30 January 2011.
  13.  (fr.)French list of terrorist organizations, in the annex of Chapter XIVArxivləşdirilib 2011-07-25 at theWayback Machine
  14. EU list of terrorist organizationsArxivləşdirilib 2013-12-08 at theWayback Machine|43.6 KB}}29 May 2006
  15. Foreign Terrorist Organizations (FTOs). Web.archive.org (9 July 2008). Retrieved on 30 January 2011.

Xarici keçidlər

[redaktə |vikimətni redaktə et]

Həmçinin bax

[redaktə |vikimətni redaktə et]
⛭
İspaniyaİspaniya: muxtar ərazilər
Muxtar əyalətlər
Muxtar şəhərlər
 Bu şablona bax 
  Tematik saytlar
Lüğətlər və ensiklopediyalar
 İspaniya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləniredaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Basklar_ölkəsi&oldid=7632246"
Kateqoriyalar:
Gizli kateqoriyalar:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp