1507-ci ildə alman kartoqrafMartin Valdzmyuller qərb yarımkürəsi torpaqlarını italiyalı səyyah və kartoqrafAmeriqo Vespuççinin (lat.Americus Vespucius) şərəfinəAmerika adlandırdığı dünya xəritəsi hazırladı.[34] "Amerika Birləşmiş Ştatları" ifadəsinin ilk sənədli sübutuVaşinqtonunadyutantı vəKontinental Ordunun şəxsi heyət generalı polkovnik-leytenantCozef Ridə eskvayrStiven Moylan tərəfindən yazılmış 2 yanvar 1776-cı il tarixli məktubdur. Moylan istiqlal müharibəsi səylərinə kömək istəmək məqsədilə "Amerika Birləşmiş Ştatlarından İspaniyaya tam və geniş səlahiyyətlər ilə" getmək istədiyini ifadə edirdi.[35][36][37] "Amerika Birləşmiş Ştatlarının" ifadəsinin ilk məlum nəşri Virciniya ştatının Vilyamsberq şəhərindəkiThe Virginia Gazette qəzetində 6 aprel 1776-cı ildə yazılmış anonim bir esse idi.[38]
Con Dikinson tərəfindən hazırlanan və 17 iyun 1776-cı ilə qədər tamamlananKonfederasiya Maddələrinin ikinci layihəsi "Konfederasiyanın adı 'Amerika Birləşmiş Ştatları' olacağını" elan etdi.[39] 1777-ci ilin sonunda ratifikasiyası üçün ştatlara göndərilən Maddələrin yekun variantı "Konfederasiyanın müraciət forması 'Amerika Birləşmiş Ştatları' olacaq" cümləsini ehtiva edir.[40] 1776-cı il iyun ayındaTomas Cefferson özünün hazırladığıistiqlal bəyannaməsinin "orijinal kobud layihəsinin" sərlövhəsində "AMERİKA BİRLƏŞMİŞ ŞTATLARI" ifadəsini böyük hərflərlə yazmışdı.[39] Sənədin bu layihəsi 21 iyun 1776-cı ilə qədər üzə çıxmayıb və ifadəni Dikinsonun 17 iyun tarixli Konfederasiya Maddələri layihəsində istifadə etdikdən əvvəl və ya sonra yazıldığı naməlumdur.[39]
Qısa formada "Birləşmiş Ştatlar" da standartdır. Digər ümumi formalar "B. Ş.", "ABŞ" və "Amerika"dır. Danışıq adları "A-nın B. Ş.-ı" və beynəlxalq səviyyədə "Ştatlar"dır. XVIII əsrin sonlarında şeir və mahnılarda məşhur olan "Kolumbiya" adı öz mənşəyiniXristofor Kolumbdan götürür; bu Kölumbiya ölkəsi daxil olmaqla "Kolumbiya dairəsi", Qərb yarımkürəsinin bir çox yeri və quruluşunun adında özünü büruzə verir.[41]
"Birləşmiş Ştatlar" ifadəsi müstəqil ştatlar toplusunun təsviri olaraq orijinal formasında cəm halında idi, məsələn "Birləşmiş Ştatlardır" (ing."the United States are") ifadəsini ehtiva edənABŞ Konstitusiyasına on üçüncü dəyişiklik 1865-ci ildə ratifikasiya edilmişdi.[42] Tək forması, məsələn "Birləşmiş Ştatlardır" (ing."the United States is") Amerika Vətəndaş müharibəsi başa çatdıqdan sonra məşhur oldu. İndi tək halı standart formadır; cəm halı "bu Birləşmiş Ştatlar" (ing."these United States") deyimində saxlanılır. Fərq istifadədən daha əhəmiyyətlidir; bu ştatların toplusu və bir vahid arasındakı fərqdir.[43]
ABŞ vətəndaşı "Amerikalıdır". "Birləşmiş Ştatlar", "Amerika" və "B. Ş." ölkəyə sifət olaraq istinad edilir ("Amerika dəyərləri", "ABŞ qüvvələri"). İngilis dilində "Amerikan" sözü nadir hallarda Amerika Birləşmiş Ştatları ilə bir-başa bağlı olmayan mövzulara aiddir.[44]
Ümumi olaraq qəbul olunmuşdur ki,Şimali Amerikanın ilk sakinləriBerinq torpaq körpüsü vasitəsiləSibirdən köçmüş və ən azı 12 min il əvvəl gəlib çatmışdılar, baxmayaraq ki, artan sübutlar daha əvvəl gəlmələrini göstərir.[15][45][46] Torpaq körpüsündən keçdikdən sonra ilk amerikalılarSakit Okean sahili boyunca[47] vəKordilyer vəLavrentid buz örtükləri arasında daxili buzsuz dəhliz vasitəsilə cənuba hərəkət etdilər.[48]Klovis mədəniyyəti e.ə. 11,000-də meydana çıxdı və bu, Amerikanın sonrakı yerli mədəniyyətlərinin əksəriyyətinin əcdadı hesab olunur.[49] Klovis mədəniyyətinin Amerikanın ilk insan məskənini təmsil etdiyinə inanılırdı.[50] İllər keçdikcə 15.550 il bundan əvvələ aid alətlərin də daxil olduğu daha çox sübutlar "pre-Klovis" mədəniyyətləri ideyasını inkişaf etdirmişdi. Bu, ehtimal ki, Şimali Amerikaya immiqrasiyanın üç böyük dalğasının ilkini təmsil edir.[51]
Vaxt keçdikcə Şimali Amerikadakı yerli mədəniyyətlər getdikcə daha mürəkkəbləşdi, cənub-şərqdə mövcud olmuşKolumba qədərki dövrMissisipi mədəniyyəti kimi bəziləri qabaqcıl kənd təsərrüfatı, möhtəşəm memarlıq və dövlət səviyyəsində cəmiyyətlər inkişaf etdirdi.[52] Cənubda Missisipi mədəniyyəti eramızın 800–1600-cü illər arasındaMeksika sərhədindənFloridaya qədər genişlənərək çiçəkləndi.[53] Şəhər dövlətiKahokiya müasir ABŞ-nin ən böyük, ən mürəkkəb Kolumba qədərki dövrarxeoloji sahəsi sayılır.[54]Dörd Künc bölgəsində isəAnasazilər mədəniyyəti əkinçilikdən daha çox asılılıq yaradan yüzilərlə davam edən kənd təsərrüfatı təcrübəsinin ən yüksək nöqtəsi kimi inkişaf etdi.[55] ABŞ-də mövcud olanUNESCO-nun ümumdünya irsinin üçü Pueblosa aid edilir:Mesa-Verde Milli Parkı,Çako Mədəniyyəti Milli Tarix Parkı vəTaos-Pueblo.[56][57] HəmçininLuiziananın şimal-şərqindəkiPoverti-Poynt mədəniyyətinə aid yerli amerikalılar tərəfindən inşa edilən torpaq işləri də UNESCO-nun ümumdünya irsinə daxil edilib.Böyük Göllər bölgəsinin cənubundaİrokezlər İttifaqı (Haudenosuni) XII və XV əsrlər arasında bir vaxtda yaradılmışdı.[58]
Havay adalarının ilk yaşayış məntəqələri tarixi müzakirə mövzusu olmağa davam edir.[59]Arxeoloji dəlillər eramızın 124-cü ilində yaşayış məntəqəsinin mövcudluğunu göstərir.[60]
Yerli xalqlar üstündə təsirləri və qarşılıqlı əlaqə
Avropa ilə təmas zamanı Şimali Amerikanın orijinal əhalisinin sayını təxmin etmək çətin olsa da, XX əsrin əvvəllərindəCeyms Muni tərəfindən tarixi qeydlərdən istifadə edərək 1600-cü ildəMeksikanın şimalındakı yerli əhalinin sayını təxmin etmək üçün cəhd edildi.[64][65] Daha sonrakı illərdəSmitsonian İnstitutundanDuqlas Yubleykr bu rəqəmləri yeniləyib.[66] Yubleykr cənub Atlantik ştatlarında əhalinin sayını 92.916 və Körfəz ştatlarında əhalinin sayını 473.616 olduğunu təxmin etsə də, alimlərin əksəriyyəti rəqəmi çox aşağı hesab edir.[64]AntropoloqHenri Dobins əhalinin çox daha yüksək, Meksika körfəzinin sahillərində 1.100.000,Florida vəMassaçusets arasında yaşayan 2.211.000 adam,Mississipi vadisində və qollarında 5.250.000 vəFlorida yarımadasında 697.000 nəfər olduğuna inanırdı.[64][65]
Avropalılar və yerli amerikalılar arasında ilk qarşılıqlı əlaqəskandinavlar tərəfindən edilmişdir. İndiyədək qalan bir sıra skandinavsaqasıDənizkənarı əyalətlər və onun yerli əhalisi ilə əlaqəli məlumatlar verir. Skandinavlar Kolumbdan təxminən 500 il əvvəl Şimali Amerikada məskunlaşmağa cəhd etdilər.[67][68][69]
Kolonizasiyanın ilk günlərində bir çox avropalı qida çatışmazlığına, xəstəliklərə və yerli amerikalıların hücumlarına məruz qalmışdılar. Yerli amerikalılar tez-tez qonşu tayfalarla müharibə etmiş və Avropalılarla onlarınkoloniya müharibələrində müttəfiq olmuşdular. Ancaq eyni zamanda bir çox yerli və kolonist bir-birindən asılı hala gəldi. Kolonistlər qida və heyvan dərisi, yerlilər isə silah, sursat və digər Avropa malları üçün ticarət edirdi.[70] Yerlilər bir çox kolonistə qarğıdalı, paxla və balqabağın harada, nə vaxt və necə becərilməli olduğunu öyrətdi. Avropalı misyonerlər və digərləri yerli amerikalıların "mədəniləşdirilməsinin" əhəmiyyətli olduğuna hiss edir və onları Avropa kənd təsərrüfatı metodlarına və həyat tərzinə uyğunlaşmağa çağırırdılar.[71][72]
Hər koloniydakı mühacirlərin böyük hissəsi kiçik fermerlər idi, ancaq bir neçə on il ərzində koloniyaların müxtəlifliyi kimi digər sənaye sahələri də inkişaf etdi.Əmtəə bitkilərinə tütün, düyü və buğda daxil idi. Hasilat sənayesində xəz, balıqçılıq və taxta-şalban üstünlük təşkil edirdi. İstehsalçılar rom və gəmi hazırlayırdılar və kolonizasiya dövrününü sonunda amerikalılar dünyanın dəmir təchizatının yeddidə birini istehsal edirdilər.[77] Nəticədə şəhərlər yerli iqtisadiyyatları dəstəkləmək və ticarət mərkəzləri kimi xidmət etmək üçün sahillərə səpələndilər. İngilis kolonistlərŞotland-İrland və digər qrupların dalğaları ilə tamamlandı. Sahilyanı torpaqlar daha da bahalaşdıqca azad edilmişmuzdlu nökərlər daha qərbə sıxışdırıldılar.[78]
İngilis kaperləri ilə genişmiqyaslı bir kölə ticarətinə başlanıldı.[79] Xəstəliklərin az olması və daha yaxşı qida və müalicə səbəbi ilə Şimali Amerikada kölələrin orta ömür uzunluğu cənuba nisbətən daha çox olması kölə sayının sürətlə artmasına səbəb oldu.[80][81] Kolonist cəmiyyət əsasən köləliyin dini və mənəvi yönü baxımından bölünmüşdü və koloniyalar bu praktikanın lehinə və əleyhinə qanun aktları qəbul etdilər.[82][83] Amma XVIII əsrin başlaması ilə xüsusilə cənub bölgələrində əmtəə bitkilərinin əkilməsində afrikalı kölələrin yerini muzdlu nökərlər aldı.[84]
1732-ci ildəCorciyanın Britaniyalılar tərəfindən kolonizasiyası ilə ABŞ-ni əmələ gətirəcəkon üç koloniyanın əsası qoyuldu.[85] Hamısındaİngilislərin qədim hüquqlarına və respublikaçılığa dəstək verən, özünüidarə hissinə sadiqliyi artan azad kişilərin bir çoxuna açıq seçkilərlə müəyyənləşdirilmiş yerli hökumətləri vardı.[86] Son dərəcə yüksək doğum göstəriciləri, aşağı ölüm göstəriciləri və sabit məskunlaşma ilə koloniya əhalisi sürətlə böyüdü. Nisbətən daha az yerli amerikalı əhalisi tutulurdu.[87]Böyük Oyanış kimi tanınan 1730-cu və 1740-cı illərinXristian dirçəliş hərəkatı həm dinə, həm də dini azadlığa marağı artırdı.[88]
Yeddiillik müharibə (ABŞ-dəFransız-Hindi müharibəsi kimi tanınır) dövründə ingilis orduları Kanadanı fransızlardan aldılar, ancaqfrankofon əhali cənub koloniyalarından siyasi cəhətdən təcrid olunmuş vəziyyətdə qaldı. Zəbt edilmiş və sürgün edilmiş yerli amerikalıları nəzərə almasaq, 1770-ci ildə 13 Britaniya koloniyasının 2,1 milyondan çox əhaliyəsi var idi, bu təxminən Britaniyanın üçdə birinə bərabərdi. Yeni gələnlərin davam etməsinə baxmayaraq, 1770-ci illərdə təbii artım tempi xaricdə anadan olan amerikalıların az olduğu vəziyyətdə idi.[89] Koloniyaların İngiltərədən olan məsafəsi özünüidarəetmənin inkişafına imkan verdi, lakin müvəffəqiyyətlərimonarxları mütəmadi olaraq krallıq hakimiyyətini yenidən təsdiq etdirməyə sövq etdi.[90]
ABŞ İstiqlal müharibəsi Avropa hakimiyyətinə qarşı müstəqillik uğrunda ilk uğurlu koloniya mübarizəsi idi. Amerikalılar hökumətin xalqın yerli qanunvericilikdə ifadə edilən iradəsinə uyğun olan bir "respublikaçılıq" ideologiyası hazırladılar. Onlar ingilis olmaq və "təmsilçiliyi olmayanlardan vergitutmama" hüquqlarını tələb etdilər. İngilislər imperiyanı parlament vasitəsilə idarə etməkdə təkid edirdilər vəmünaqişə müharibəyə çevrildi.[96]
İkinci Kontinental konqres 4 iyuldaİstiqlal bəyannaməsini yekdilliklə qəbul etdi, uzun preambulada bütünü kişilərin bərabər və Yaradıcıları tərəfindən onların ayrılmaz hüquqları ilə birlikdə yaradıldığı və bu hüququların Böyük Britaniya tərəfindən mühafizə edilmədiyini tanındı və qətnamənin sözlərinə görəon üç birləşmiş Koloniya müstəqil bir dövlət meydana gətirdi və daha Britaniya tacına sadiq qalmağa ehtiyac qalmadı. Hər il iyul ayının dördüncü günüMüstəqillik günü kimi qeyd olunur.[97] 9 sentyabrda İkinci Kontinental konqres bəyan etdi ki, "burada bu vaxta qədər 'Birləşmiş Koloniyalar' sözləri istifadə edilir, bu müraciət forması gələcəkdə 'Birləşmiş Ştatlar' kimi dəyişdirilə bilər".[98] 1777-ci ildəKonfederasiyanın Maddələri 1789-cu ilə qədər fəaliyyət göstərən zəif bir hökumət qurdu.[97]
1808-ci ildə federal hökumət beynəlxalq qul ticarətinin cinayət olduğunu qəbul etməsinə baxmayaraq, 1820-ci ildən sonraDərin Cənubda yüksək gəlirli pambıq əkini və buna bağlı olaraq qul sayı kəskin artdı.[101][102][103]İkinci Böyük Oyanış, xüsusən 1800–1840-cı illər milyonlarıyevangel protestantına çevrildi. Bu, şimaldaabolisionizm daxil olmaqla bir çox ictimai islahat hərəkatlarını gücləndirdi;[104] cənubda metodistlər və baptistlər qul əhalisi arasında yayılırdı.[105]
ABŞ-nin ştat və ərazilərinin xəritəsi, təx. 1834-cü il
Amerikalılarınqərbə genişlənmək istəyi uzun müddət davam edənHindi müharibələrinə səbəb oldu.[106] 1803-cü ildə Fransanın torpaq iddiasında olduğuLuiziananın satın alınması demək olar ki ölkə ərazisini iki dəfə artırdı.[107] Müxtəlif narazılıqlara görə İngiltərəyə qarşı1812-ci il müharibəsi elan edildi və birlikdə mübarizə edildi, ABŞ millətçiliyi gücləndi.[108] Floridaya bir sıra hərbi müdaxilələr 1819-cu ildə İspaniyanın burdan və digər Körfəz sahili əraziləridənimtina etməsinə səbəb oldu.[109] GenişlənməparaxodlarınEri vəI&M kimi yenikanallar ilə bağlanan böyük su nəqliyyatı vasitəsilə Amerika boyunca hərəkət etməyə, daha sonra sürətli dəmiryollarının ölkə ərazisi boyunca yayılmasına başlamasından sonrabuxar gücündən asılı oldu.[110]
1848–1849-cu illərKaliforniya qızıl hərisliyi qərbə miqrasiyaya,Kaliforniya soyqırımına[114][115][116][117] və əlavə qərb ştatlarının yaranmasına sövq verdi.[118]ABŞ-də vətəndaş müharibəsindən sonra yeni transkontinentaldəmiryolları məskunların yerdəyişməsini asanlaşdırdı, daxili ticarət genişləndi və yerli amerikalılarla qarşıdurmalar artdı.[119] Yarım əsr ərzindəAmerika bizonunun (bəzən "bufallo" adlanır) məhvi bir çoxdüzənlik hindilərinin mədəniyyətlərinə ekzistensial zərbə vurdu.[120] 1869-cu ildə yenisülh siyasəti yerli amerikalıları sui-istifadədən qorumaq, daha çox müharibədən yayınmaq və onların sonrakı ABŞ vətəndaşlığını təmin etmək üçün çalışırdı. Bununla belə, genişmiqyaslı münaqişələr Qərbdə 1900-cü illərə qədər davam etdi.
Afrikalıların vəafroamerikalılarınköləliyinə dair fikir ayrılığı nəticədəABŞ-də vətəndaş müharibəsinə gətirib çıxardı.[121] Əvvəlcə, İttifaqa daxil olan ştatlarkölə və azad ştatlar olmaqla dəyişiliyə yol açaraq, Senatda balans saxlanılmışdılar, amma əhali arasında və Nümayəndələr Palatasında azad ştatlar kölə ştatlara nəzərən üstünlük təşkil edirdilər, amma əlavə qərb ərazisi və daha çox boş torpaqlar ilə kölə və azad ştatlar arasındakı gərginlik köləliyi genişləndirmək və ya məhdudlaşdırmaq üçün federalizm və ərazilərin yerləşdirilməsinə dair müzakirələrə səbəb oldu.[122]
1860-cı ildə köləliyə qarşıRespublika Partiyasından olan ilk prezidentAvraam Linkolnun seçilməsi ilə on üç kölə ştatı qurultay nəticəsində ayrıldığını elan etdi vəAmerika Konfederativ Ştatlarını ("Cənub"u) qurdu, baxmayaraq ki federal hökumət ("İttifaq") ayrılmanın qanunsuz olduğunu müdafiə etdi.[122] Bu ayrılmanı təmin etmək üçün separatçılar hərbi əməliyyatlara başladı və İttifaq da eyni cavabı verdi. Bunun nəticəsi olan müharibə təxminən 618.000 əsgərin və bir çox vətəndaşın ölümünə səbəb oldu. Bu münaqişə Amerika tarixində ən ölümcül hərbi münaqişə oldu.[123] Cənub qulların azadlığına qarşı mübarizə aparırdı, İttifaq isə ilk növbədə ölkəni bir bütün halda saxlamaq üçün mübarizə aparırdı. Bunula belə 1863-cü ildən sonra meydana gələn itkilər və Linkolnun özAzadlıq Bəyannaməsini elan etməsi İttifaq baxımından müharibənin əsas məqsədini köləliyin ləğvinə çevirdi. Həqiqətən də İttifaq 1865-ci il aprel ayında müharibəni tamamilə qazandıqda məğlub olan Cənubdakı ştatların hər birini köləliyi qadağan edənon üçüncu dəyişikliyi ratifikasiya etməyə məcbur etdi.
Müharibədən sonrakı illərdə ABŞ Konstitusiyasınaüç dəyişiklik əlavə edildi: yuxarıda adı çəkilən on üçüncü dəyişiklik ilə yanaşı kölə olmuş təxminən dörd milyonafroamerikalıya vətəndaşlığı təmin edənon dördüncü dəyişiklik[124] və afroamerikalıların nəzəriyyədə səs vermə hüququnu təmin edənon beşinci dəyişiklik. Müharibə və onun nəticəsi reinteqrasiya və yeni azad olunan qulların hüquqlarını təmin etməklə Cənubun yenidən bərpası məqsədi daşıyanfederal gücün[125] əhəmiyyətli dərəcədə artımına səbəb oldu.
Müharibədən sonra ciddi şəkildəyenidənqurma başladı. Prezident Linkoln İttifaq və keçmiş Konfedarasiya arasında dostluq və əfvi təşviq etməyə təşəbbüs göstərərkən, 14 aprel 1865-ci ildəbir sui-qəsdçi gülləsi Şimal ilə Cənub arasında təkrar bir sərhəd çəkdi. Federal hökumətdə Respublikaçılar Cənubun yenidən qurulmasını və afroamerikalıların hüquqlarının təmin edilməsini öz amallarına çevirdilər. Onlar Demokratların1876-cı prezident seçkilərini güzəştə getmək müqabilində Respublikaçıların afroamerikalıların hüquqlarının qorunması barədə razılaşdığı1877-ci il Kompromisinə qədər israr etdilər.
Özlərini "Xilaskarlar" adlandıran Cənublu ağ Demokratlar Yenidənqurmadan sonra Cənubu öz nəzarətlərinə aldılar. 1890-cı ildən 1910-cu illərə qədər qondarmaJim Krou qanunları bölgənin bir çox qara və bəzi kasıb ağlarını hüquqlarından məhrum etdi. Qaralar xüsusilə Cənubdairqi seqresiya ilə üzləşdilər.[126] Onlar həmçinin vaxtaşırılinç daxil olmaqla qeyri-qanuni zorakılığa məruz qaldılar.[127]
Nyu-York şəhərindəkiEllis adası avropalıimmiqrantlar üçün başlıca giriş qapısı olmuşdu.[128]1886-cı ildə hədiyyə edilmiş Nyu-York şəhərindəkiAzadlıq heykəli ABŞ ilə yanaşı azadlıq, demokratiya və ədalətin də simvoludur.[129]
İkinci Dünya müharibəsi dövründə əvvəlcə bitərəf olan ABŞAlmaniyanın Avropa qitəsinin böyük hissəsini işğal etməsi ilə 1941-ci il mart ayındaLend-Liz proqramı vasitəsiləMüttəfiqlərə material tədarük etməyə başladı. 7 dekabr 1941-ci ildəYaponiya imperiyasının gözlənilmədən başladığıPörl-Harbor hücumu ABŞ-niOx qüvvələrinə qarşı Müttəfiqlərə qoşulmağa təşviq etdi.[149] Müharibə dövründə ABŞ Britaniya, Sovet İttifaqı və Çin ilə yanaşı müharibədən sonrakı dünya planını razılaşdıran Müttəfiq qüvvələrinin "Dörd polisindən"[150] biri hesab olunurdu.[151][152] Ölkə təxminən 400.000 hərbi personalını itirməsinə[153] baxmayaraq müharibədən iqtisadi və hərbi nüfuzunu daha da artıraraqnisbətən zərər görmədən çıxdı.[154]
İkinci Dünya müharibəsindən sonraSoyuq müharibə kimi tanınan dövrdə ideoloji olaraqkapitalizm vəkommunizm[159] vəgeosiyasi baxımdan Atlantik və Avrasiya düşərgələrinə bölünmüş ABŞ vəSovet İttifaqı güc yarışına başladı. Bir tərəfdə ABŞ və onunNATO müttəfiqləri, digər tərəfdə isə SSRİ və onunVarşava Paktı müttəfiqləri iləAvropanın hərbi əlaqələrində hökmranlıq edirdilər. ABŞ kommunist nüfuzunun genişlənməsinə qarşıçəkindirmə siyasəti hazırladı. ABŞ və Sovet İttifaqıvasitəçilik müharibələri etsələr və güclü nüvə silahları inkişaf etdirsələr də iki ölkə birbaşa hərbi münaqişədən çəkinirdi.
1970-ci illər və 1980-ci illərin əvvəlləristaqflyasiyanın başlanğıcı oldu. 1980-ci ildə prezident seçildikdən sonraRonald Reyqan iqtisadi durgunluğaazad bazar yönümlü islahatlarla cavab verdi.Yumşalmanın çöküşündən sonra o, "çəkindirmə"dən imtina etdi və SSRİ-yə qarşı daha təcavüzkar "geriyə qaytarma" strategiyasına başladı.[169][170][171][172][173] Keçən on il ərzində qadınların əmək fəaliyyətində iştirakının artmasından sonra 1985-ci ilədək yaşı 16 və daha çox olan qadınların əksəriyyəti işlə təmin olundu.[174]
1980-ci illərin sonları Sovet İttifaqı ilə münasibətlərə "yumşalma" gətirdi və 1991-ci ildəonun dağılması Soyuq Müharibəni sonlandırdı.[175][176][177][178] Bu, ABŞ-nin dünyadakı dominant supergücü kimitək qütblü[179] olmasına gətirib çıxardı. İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə ortaya çıxanPax Americana konsepsiyası Soyuq müharibədən sonrayeni dünya nizamı termini olaraq geniş populyarlıq qazanmışdı.
ABŞ-nin müdafiə şəbəkələrindən yarananİnternet beynəlxalq akademik şəbəkələrə, sonra isə 1990-cı illərdə ictimaiyyətə yayılır, bu da qlobal iqtisadiyyata, cəmiyyətə və mədəniyyətə böyük təsir göstərir.[181]
Dot-kom bumu,Alan Qrinspen rəhbərliyində sabit pul siyasəti vəsosial təminat xərclərinin azaldılması səbəbiylə, 1990-cı illər 2001-ci ildə sona çatan müasir ABŞ tarixindəən uzun iqtisadi böyüməyə şahid oldu.[182] 1994-cü ilin əvvəllərində ABŞ 450 milyon insanın 17 trilyon $ dəyərində məhsul və xidmət istehsal etdiyiŞimali Amerika Azad Ticarət Assosiasiyasına (NAFTA) daxil oldu. Müqavilənin məqsədi 1 yanvar 2008-ci ilədək ABŞ, Kanada və Meksika arasında ticarət və investisiya maneələrini aradan qaldırmaq idi. Üç tərəfdaş arasında ticarət NAFTA qüvvəyə mindikdən sonra artmışdır.[183]
2010-cu ildə Obama administrasiyası təxminən beş on il ərzindəölkənin səhiyyə sisteminə mandat,subsidiya vəsığorta mübadiləsi daxil olmaqla ən geniş islahatları həyayta keçirənəlverişli qayğı aktını qəbul etdi. Qanun 2016-cı ildə 24 milyon nəfəri əhatə edərək, sağlamlıq sığortası olmayan insanların sayının və faizinin əhəmiyyətli dərəcədə azaldılmasına gətirib çıxardı,[201] lakin səhiyyə xərcləri, sığorta haqları və iqtisadi göstəricilərə təsirləri səbəbindən mübahisəli qalır.[202] 2009-cu il iyun ayında tənəzzülün miniumuma çatmasına baxmayaraq, seçicilər iqtisadiyyatın bərpasının yavaş tempi qarşısında məyus qaldılar. Obamanın siyasətinə qarşı çıxan Respublikaçılar2010-cu ildə səs çoxluğu ilə Nümayəndələr Palatasını və2014-cü ildə Senatı nəzarət altına aldılar.[203]
ABŞ-nin bütün quru ərazisi təxminən 3,800,000 kvadrat mil (9,841,955 km2),[211] bunun isə 2,959,064 kvadrat mil (7,663,940.6 km2) hissəsinikontinental ABŞ təşkil edir. Kontinental ABŞ-dən Kanada ilə ayrılmışAlyaska 663,268 kvadrat mil (1,717,856.2 km2) ərazi ilə ən böyük ştatdır.Sakit okeanın şimalında, Şimali Amerikanın cənub-qərbində yerləşən arxipelaqda olanHavay 10,931 kvadrat mil (28,311 km2) əraziyə malikdir.Puerto-Riko,Amerika Samoası,Quam,Şimali Mariana adaları vəABŞ Vircin adalarının əhaliyə malik əraziləri birlikdə 9,185 kvadrat mil (23,789 km2) ərazini əhatə edir.[212] Yalnız quru ərazisi nəzərə alındıqda Rusiya və Çindən sonra üçüncü olan ABŞ Kanadanın önündədir.[213]
ABŞ, Rusiya və Kanadadan sonra vəÇindən əvvəl və ya sonra olmaqla, ümumi sahəsinə (torpaq və su) görədünyanın üçüncü və ya dördüncü ən böyük ölkəsidir. Sıralama, Çin vəHindistan tərəfindən mübahisə edilən iki ərazinin necə hesablandığına və ABŞ-nin ümumi ölçüsünün necə ölçüldüyünə bağlı olaraq dəyişir.[qeydlər 4] Məsələn,Britannika Ensiklopediyası, ABŞ-nin ölçüsünü 3,677,649 kvadrat mil (9,525,067 km2) olaraq göstərir, çünki onlar ölkənin sahil və ya məhəlli sularını saymır.[214] Bu suları əhatə edənThe World Factbook rəqəmi 3,796,742 kvadrat mil (9,833,517 km2) olaraq verir.[215]
ABŞ ekologiyasımeqamüxtəlifdir : kontinental ABŞ və Alyaskada təxminən 17.000damarlı bitki növü müşahidə edilir və Havayda 1.800-dən artıqçiçəkli bitki növü vardır, bunların bəziləri materikdə müşahidə edilir.[229] ABŞ 428 məməli, 784 quş, 311 sürünən və 295 amfibiya növünə ev sahibliyi edir.[230] Təxminən 91.000 həşərat növü təsvir edilmişdir.[231] Ağbaş qartal ABŞ-nin həmmilli quşu, həm dəmilli heyvanıdır və ölkənin özünəməxsus simvoludur.[232]
59milli park və yüzlərlə digər federal idarəyə tabe park, meşə vəvəhşi təbiət əraziləri var.[233] Ümumiyyətlə, hökumət ölkənin torpaq sahəsinin 28%-nə sahibdir.[234] Bunların əksəriyyətimühafizə olunur, baxmayaraq ki, bunların bəziləri neft və qaz hasilatı, dağ-mədən, ağac tədarükü və ya iribuynuzlu maldarlıq üçün icarəyə verilir; təxminən 0,86%-i hərbi məqsədlər üçün istifadə olunur.[235][236]
1610–1780-ci illər əhali məlumatı.[245] Qeyd edək ki, siyahıyaalma rəqəmləri 1860-cı ilə qədəryerli amerikalıları əhatə etmir.[246]
ABŞ Siyahıyaalma Bürosu, ölkənin əhalisini 1 iyul 2018-ci il tarixinə olan məlumata əsasən 327.167.434 olaraq hesablamış və buna hər 13 saniyədə bir nəfər (tam artım) və gündə təxminən 6.646 adam əlavə edilir.[27] XX əsr ərzində demək olar ki, dörd dəfə artan ABŞ əhalisi 1900-cü ildə 76,2 milyondan 2000-ci ildə 281,4 milyon nəfərə çatmışdır.[247]Çin vəHindistandan sonra ən çox əhaliyə malik ölkə olan ABŞ böyük əhali artımının proqnozlaşdırıldığı yeganə böyük sənaye ölkəsidir.[248] 1800-cü illərdə orta hesabla bir qadına 7,04 uşaq düşürdü,[249] 1900-cü illərdə isə bu rəqəm 3,56-ya endi.[250] 1970-ci illərin əvvəlindən etibarən, doğum səviyyəsi 2017-ci ildə qadın başına düşən 1,76 uşaq ilə 2,1-ə bərabər əvəzetmə nisbətindən aşağı düşmüşdür.[251] Xarici doğumluların immiqrasiyası xaricdə doğulan əhalinin sayını iki dəfə artıraraq 1990-cı ildə təxminən 20 milyondan 2015-ci ildə 45 milyona çatdıraraq ABŞ əhalisi sürətlə artımının davam etməsinə səbəb oldu,[252] bu əhali artımının üçdə birini təşkil edirdi.[253] 2018-ci ildə demək olar ki, 90 milyon immiqrant və onların ABŞ-də doğulmuş uşaqları (ikinci nəsil) var idi, bu ümumi ABŞ əhalisinin 28%-inə bərabər idi.[254] ABŞ bir çox müxtəlif millətlərə malikdir, 37əcdad qrupunun 1 milyondan çox nümayənədəsi var.[255]Amerika almanları ən böyük etnik qrupdur (50 milyondan çox), onlarıamerika irlandları (təxminən 37 milyon),amerika meksikalıları (təxminən 31 milyon) vəamerika ingilisləri (təxminən 28 milyon) izləyir.[256][257]
ABŞ-də fertilliyin 2007-ci ildə 2,08-dən 2017-ci ildə 1,76-a düşməsi, əsasən yaşlı qadınların 2,1 olan əvəzetmə nisbətindən az olan doğum nisbətinin yüksəlməsinə baxmayaraq Hispaniklərin, yeniyetmələrin və gənc qadınların doğum nisbətinin azalması ilə əlaqədardır.[269] 2018-ci ildə ABŞ əhalisinin orta yaşı 38,1 il olmuşdu.[270]
2012-ci ildəazlıqlar (Siyahıyaalma Bürosu tərəfindən qeyri-Hispanik və çoxirqli olmayanağlarla yanaşı tərif edilən) əhalinin 37,2%-ni[271] və bir yaşdan aşağı uşaqların 50%-ni təşkil etmişdi[266][272] və 2044-cü ilə qədər nisbi əksəriyyəti təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır.[272]
ABŞ-də doğum nisbəti əhalinin hər 1000 nəfərinə 13-dür ki, bu da dünya ortalamasından 5 doğuş azdır.[273]Əhalinin artım tempi müsbət 0,7 faizdir, bu dabir çox inkişaf etmiş ölkələrdən daha yüksəkdir.[274] 2017-ci maliyyə ili üçün bir milyondan çoximmiqrant (onların əksəriyyətiailə birləşməsi yolu ilə daxil olmuşdur) üçünyaşayış hüququ verilmişdir.[275]Meksika1965-ci il İmmiqrasiya aktından bəri yeni sakinlərin başlıca mənbəyi olmuşdur. Çin, Hindistan vəFlippin 1990-cı illlərdən bəri hər il donor ölklər arasında ilk dördlükdə olmuşdur.[276] 2012-ci il (2012-ci il) tarixinə olan məlumata əsasən, təxminən 11,4 milyon sakinqanunsuz immiqrantdır.[277] 2015-ci il (2015-ci il) tarixinə olan məlumata əsasən, bütün immiqrantların 47%-i Hispanik, 26%-i asiyalı, 18%-i ağ və 8%-i qaradır. Asiyadan olan immiqrantların faizi artarkən, Hispaniklərin faizi isə azalır.[252] Qeyri-qanuni immiqrantların təxmini sayı 2007-ci ildəki 12,2 milyonluq pik nöqtədən 2017-ci ildə 10,7 milyona enmişdir. 2017-ci ildə ABŞ-də 33.000 mühacir köçürüldü. Bu on illər ərzində ilk dəfə dünyanın digər hissələrindən az idi.[278] 2017-ci ilQellap sorğusu yetkin amerikalıların 4,5%-nin (qadınların 5,1%-i və kişilərin 3,9%-i)LGBT olduğunu müəyyənləşdirdi.[279] Ən yüksək faizKolumbiya dairəsində (10%) əldə edilmiş, ən aşağı faizə malik ştat isə 1,7% iləŞimali Dakota olmuşdur.[280]
Amerikalıların təxminən 82%-i urban ərazilərdə (şəhərətrafı daxil olmaqla) yaşayır;[215] onların da təxminən yarısı əhalisi 50.000-dən çox olan şəhərlərin sakinidirlər.[281] ABŞ meqaregion kimi tanınan bir çox şəhər birləşmələrinə malikdir, ən böyüyü olanBöyük Göllər meqapolisindən sonraŞimal-şərq meqapolisi vəCənubi Kaliforniya gəlir. 2008-ci ildə 273 birləşmiş bələdiyyənin 100.000-dən çox əhalisi var idi, 9 şəhərdə bir milyondan çox və dördqlobal şəhərdə iki milyondan çox (Nyu-York,Los-Anceles,Çikaqo vəHyuston) əhali olmuşdur.[282] Bir milyondan çox əhalisi olan 52metropolitan ərazisi var.[283] Ən sürətli inkişaf edən 50 metro ərazisinin 47-i Qərbdə və ya Cənubdadır.[284]San-Bernardino,Dallas,Hyuston,Atlanta vəFiniks metro ərazilərində 2000 və 2008-ci illər arasında əhali artımı bir milyondan çox olmuşdur.[283]
İngilis dili (Amerikan ingiliscəsi)de-faktomilli dildir. Federal səviyyədə rəsmi bir dil olmasa da,ABŞ vətəndaşlığına qəbul şərtləri kimi bəzi qanunlar ingilis dilini tələb edir. 2010-cu ildə beş və daha çox yaşı olan əhalinin təxminən 230 milyonu və ya 80%-i evdə yalnız ingilis dilində danışırdı. Əhlinin 12%-i tərəfindən evdə danışılanispan dili ikinci ən ümumi dil və ən çox tədris edilən ikinci dildir.[285][286] Bəzi amerikalılar 32 ştatada olduğu kimi, ölkənin rəsmi dilini ingilis dili olmasına tərəfdardırlar.[287]
Havayda ştat qanunlarına görəhavay və ingilis dilinin hər ikisi rəsmi dildir.[288] Alyaska ingilis dili ilə yanaşıiyirmi yerli dili tanıyır.[289] Rəsmi dil olmasına baxmayaraq Nyu-Meksiko qaydaları ingilis və ispan dilinin, Luiziana qaydaları isə ingilis vəfransız dilinin istifadəsini nəzərdə tutur.[290] Kaliforniya kimi digər ştatlar məhkəmə formaları daxil olmaqla, bəzi hökumət sənədlərinin ispanca versiyalarının dərc edilməsini tövsiyə edirlər.[291]
2013-cü ildəki sorğuda amerikalılar 56%-i dinin "onların həyatında çox önəmli rol" oynadığını demişdilər, bu rəqəm də digər inkişaf etmiş ölkələrdən çok daha yüksəkdir.[302] 2009-cu il Qellap sorğusunda amerikalıların 42%-i həftəlik və ya demək olar ki, həftəlik kilsədə iştirak etdiyini söylədilər, bu rəqəm ən azVermontda olmaqla 23% və ən çoxMissisipidə olmaqla 63% dəyişir.[303]
Digər Qərb ölkələrində olduğu kimi, ABŞ daha az dindar hala gəlir. 30 yaşdan gənc amerikalılar arasındadinsizlik sürətlə genişlənir.[304] Sorğular göstərir ki, 1980-ci ilin ortalarından etibarən bütün Amerikada mütəşəkkil dinə olan inam azalıb,[305] xüsusən də gənc amerikalılar getdikcə dinsiz olurlar.[301][306] 2012-ci il tədqiqatına əsasən, ABŞ əhalisi arasında protestantlığın çəkisi 48%-ə enmişdir, bu da ilk dəfə onun əksəriyyətin dini kateqoriyası statusunu əlindən almışdır.[307][308] 2,2 uşağa malik xrsitianlarla müqayisədə dinsiz amerikalıların 1,7 uşağı var. Xristianların 52%-nin evliliyi ilə müqayisədə dinsizlərin 37% evlilik ilə evlənməyə daha az həvəslidirlər.[309]
İncil kəməriCənubi ABŞ-dəki sosial mühafizəkarevangelist protestantlığın mədəniyyətin əhəmiyyətli bir hissəsi və məzhəblər arasında xristian kilsəsinə iştiraka əsasən ölkə ortalamasından yüksək olduğu bölgə üçün qeyri-rəsmi ifadədir. Əksinə, dinYeni İngiltərə vəQərbi ABŞ-də daha az əhəmiyyətə malik rol oynayır.[303]
2007-ci il (2007-ci il) tarixinə olan məlumata əsasən, 18 yaşında və böyük amerikalıların 58%-i evli, 6%-i dul, 10%-i boşanmış, 25%-i isə heç bir vaxt evlənməmişdi.[321] Qadınlar əsasən evdən kənarda çalışırlar və əksəriyyətibakalavr dərəcələri almışdırlar.[322]
ABŞ-dəyeniyetmələrin hamiləlik əmsalı hər 1000 qadına 26,5-dir. Bu əmsal 1991-ci ildən bəri 57% azalmışdır.[323] 2013-cü ildə ən yüksək yeniyetmə doğuş nisbətiAlabamada, ən aşağı isəVayominqdə oldu.[323][324] ABŞ-dəabortABŞ Ali MəhkəməsininRou Uoyda qarşı iddiasında 1973-cü il tarixliəmsal qərarına əsasən qanunidir. Abort nisbəti düşsə də, 1000 canlı doğuma 241 abort nisbəti və 15–44 yaşlı hər 1000 qadına 15 abort nisbəti bir çox Qərb ölkələrindən daha yüksək olaraq qalmaqdadır.[325] 2013-cü ildə ilk doğumda orta yaş 26 idi, doğuşların 40,6%-i evlənməmiş qadınların payına düşürdü.[326]
Fannin küçəsindənTexas Medical Center-in görünüşü. Mərkəz dünyada ən böyük tibbi kompleksdir.
On illərlə davam edən artımın ardındangözlənilən ömür uzunluğu azalmasının üçüncü ili olan 2017-ci ildə ABŞ-də orta ömür uzunluğu 78,6 idi. Son zamanlardakı azalmaya əsasənnarkotik vasitələrdən istifadə vəintiharın kəskin artımı səbəb olur. Orta ömür uzunluğu ən çox Asiyalılar və Hispaniklərdə, ən az qaradərililərdə idi.[331][332] XNM və Siyahıyaalma Bürosu məlumatına əsasən, intihar, alkoqol və narkotik vasitələrdən istifadə ilə bağlı ölümlər 2017-ci ildə rekord səviyyəyə çatıb.[333]
ABŞ-də köklüyün artması və dünyanın digər yerlərində səhiyyənin inkişafı ölkənin orta ömür uzunluğuna görə 1987-ci ildəki 11-ci yerdən 2007-ci ildə 42-ci yerə qədər düşməsinə səbəb oldu.[334] Köklük nisbəti son 30 ildə iki dəfədən artıq artaraq sənayeləşmiş dünyada və digər yerlərdən ən yüksək səviyyəyə çatdı.[335][336] Yetkinlərin təxminən hər üç nəfərindən biri kökdür və bundan əlavə biri isə normadan artıq çəkiyə malikdir.[337] Köklük ilə əlaqəliII tip diabet səhiyyə mütəxəssisləri tərəfindən epidemiya olaraq qəbul edilir.[338]
ABŞ tibbi innovasiyada qlobal liderdir. 2001-ci ildə həkimlər arasında aparıla sorğuya görə, ABŞ 1975-ci ildən etibarən ən əhəmiyyətli ilk on mühüm tibbi innovasiyaların 9-unu inkişaf etdirmişdir, halbuki Avropa İttifaqı və İsveçrə birlikdə beş töhfə vermişdir.[341] 1966-cı ildən etibarən ümumilikdə dünyanın qalan hissələrinə nisbətən daha çox amerikalılartibb üzrə Nobel mükafatı almışlar. 1989-cu ildən 2002-ci ilə qədər Amerikada özəl biotexnologiya şirkətlərinə Avropadan 4 dəfə artıq investisiya qoyulmuşdur.[342] ABŞ səhiyyə sistemi adambaşına düşən xərclər və ÜDM-in faizləri ilə rəqəmlərin hər ikisinə görə digər dövlətlərdən çox-çox üstündür.[343]
ABŞ-də səhiyyə xidmətinin əhatə dairəsi dövlət və özəl səylərin birləşməsidir vəuniversal deyil. 2017-ci ildə əhalinin 12,2%-itibbi sığortalanmamışdı.[344] Sığortanamamış və qeyri-kafi sığortalanmış amerikalılar mövzusu böyük siyasi məsələdir.[345][346] 2006-cı ildəMassaçusets universal tibbi sığorta səlahiyyətini həyata keçirən ilk ştat oldu.[347] 2010-cu ilin əvvəlində qəbul edilənfederal qanunvericilik, 2014-cü ilə qədər ölkə ərazisində universal tibbi sığortaya yaxın sisteminin yaranmasına səbəb olacaqdı, buna baxmayaraq, qanun layihəsi və onun yekun təsiri mübahisəlidir.[348][349]
1819-cu ildəTomas Cefferson tərəfindən əsası qoyulmuşVirciniya Universiteti ABŞ-də çoxsaylı dövlət universitetlərindən biridir. ABŞ-də hökumət tərəfindən universal maliyyələşdirilən təhsil mövcuddur, bununla yanaşı bir çox özəl maliyyələşdirilən qurumlar da var.
ABŞ-dəictimai təhsili dövlət və yerli hökumətlər tərəfindən idarə olunur, federal qrantlar üzrə məhdudiyyətlər vasitəsiləABŞ Təhsil Nazirliyi tərəfindən tənzimlənir. Ştatların əksəriyyətində uşaqlar altı ya da yeddi yaşından (əsasən,uşaq bağçası və yabirinci sinifdən) 18 yaşına qədər (əsasənon ikinci sinifə çataraqorta məktəbi bitirənədək) məktəbə gəlməlidirlər; bəzi ştatlar tələbələrə 16 və ya 17 yaşlarında məktəbləri tərk etməyə imkan verir.[350]
Uşaqların təxminən 12%-iparoxial və yaqeyri-təriqətçiözəl məktəblərə qeyd olunur. Uşaqların yalnız 2%-ievdə təhsil alır.[351] ABŞ hər bir şagirdə dünyanın digər dövlətlərindən daha çox pul xərcləyir, 2010-cu ildə hər bir ibtidai təhsil şagirdi üçün 11.000 $-dan artıq və hər bir orta təhsil şagirdi üçün isə 12.000 $-dan çox xərclənib.[352] ABŞ-nin kollec tələbələrinin təxminən 80%-i dövlət universitetlərinə qəbul olunur.[353]
25 və daha yaşlı amerikalıların 84,6%-ni orta məktəb, 52,6%-i kollec, 27,2%-ibakalavr, 9,6%-i isə magistr dərəcəsi alıb.[354] Əsassavadlılıq səviyyəsi təxminən 99% təşkil edir.[215][355] BMT-nin ABŞ-yə verdiyi 0,97 təhsil indeksi onu dünyada 12-ci yerə qoyur.[356]
ABŞ-də bir çox rəqabət aparan xüsusi və dövlətali təhsil müəssisələri var. Müxtəlif qiymətləndirmə təşkilatları tərəfindən siyahılanan dünyanın ən yaxşı universitetlərinin əksəriyyəti ABŞ-dədır.[357][358][359] Həmçinin əsasən daha çox açıq qəbul siyasəti, daha qısa akademik proqramlar və aşağı təhsil haqqı olan yerli icma kollecləri də var.
2018-ci ildə tədqiqat yönümlü universitetlərin şəbəkəsi olanU21 ABŞ-ni ali təhsilin genişliyi və keyfiyyətinə görə dünyada birinci, ÜDM nəzərə alındıqda isə 15-ci yerdə qərarlaşdırdı.[360]
Ali təhsilə dövlət xərclərinə gəldikdə ABŞ bəzi digərİƏİT ölkələrindən geri qalsa da, lakin tələbə başına digər İƏİT ortalamasından və bütün ölkələrin dövlət və özəl xərclərinin cəmindən daha çox xərcləyir.[352][361] 2018-ci il (2018-ci il) tarixinə olan məlumata əsasən,tələbə kredit borcu 1,5 trilyon $-dan çoxdur, bu amerikalıların kredit kartları borcundan daha çoxdur.[362][363]
Senatda altı illik müddətə seçilmiş hər ştatdan 2 senator olmaqla 100 üzv var; hər iki ildən bir Senatdakı mandatların üçdə biri yenidən seçilir. Kolumbiya dairəsi və beş böyük ABŞ ərazisinin senatorları yoxdur.[374] Prezident dörd il müddətinə səlahiyyətlərini yerinə yetirir vəiki dəfədən artıq vəzifəyə seçilə bilməz. Prezidentbirbaşa səsvermə yolu ilə deyil, ştatlar vəKolumbiya dairəsi arasında bölüşdürülmüş səslərin müəyyənləşdirdiyiSeçicilər Kollegiyası sistemi tərəfindən seçilir.[375]ABŞ Ali Məhkəməsinin sədrinin başçılıq etdiyi Ali Məhkəmənin ömürlük xidmət edən doqquz üzvü var.[376]
Ştat hökumətləri təxminən oxşar şəkildə qurulmuşdur;Nebraska özünəməxsusbirpalatalı qanunvericiliyə malikdir.[377] Hər bir ştatınqubernatoru (icraçı direktoru) birbaşa seçilir. Bəzi ştatlarda hakimlər və kabinet işçilər müvafiq ştatların qubernatorları tərəfindən, bəzilərində isə səsvermə ilə seçilir.
Konstitusiyanın ilkin mətni federal hökumətin strukturu və vəzifələrini və fərdi ştatlarla əlaqələrini qurur.Birinci maddəhabeas korpusun "böyük yazı" hüququnu qoruyur. Konstitusiya 27 dəfə dəyişiklik edilib;[378]hüquqlar haqqında Billi təşkil edən ilk on dəyişiklik vədördüncü dəyişiklik Amerikalıların fərdi hüquqlarının mərkəzi bazasını təşkil edir. Bütün qanunlar və hökumət prosedurları məhkəmə baxışına tabedir və məhkəmələr tərəfindən Konstitusiyaya zidd olduğuna hökm edilən hər bir qanun qüvvədən düşür. Konstitusiyada açıq şəkildə qeyd olunmayan məhkəmə baxışının prinsipiMerberi Medisona qarşı (1803-cü il)[379] iddiasındaAli Məhkəmənin sədri Con Marşall tərəfindən verilmiş qərarla Ali Məhkəmə tərəfindən yaradılıb.[380]
ABŞ50 ştat, birfederal dairə,beş ərazi və bir neçə məskunlaşmamışada mülklərindən ibarət federal respublikadır.[382][383][384] Ştatlar və ərazilər ölkənin əsas inzibati rayonlarıdır. Bunlar qraflıqlara və müstəqil şəhərlərə bölünürlər.Kolumbiya dairəsi ABŞ-nin paytxatı olan Vaşinqtondan ibarət federal dairədir.[385] Ştatlar və Kolumbiya dairəsi ABŞ Prezidentini seçirlər. Hər bir ştatın Konqresdə öz nümayəndə və senatorlarının sayına bərabər, Kolumbiya dairəsinin isə üç prezident seçicisi var (23-cü dəyişikliyə görə).[386]Puerto-Riko kimiABŞ-nin əraziləri prezident seçicilərinə malik deyil və bu ərazilərdə olan insanlar prezidentə səs verə bilməzlər.[374]
Konqres dairələri on ildə bir dəfə əhalinin siyahıyaalınmasından sonra ştatlar arasında yenidən bölüşdürülür. Hər bir ştat daha sonra siyahıyaalma bölüşdürülməsinə uyğun olaraq birmandatlı dairələr tərtib edir. Səsvermə hüququna malik nümayəndələrin ümumi sayı 435-dir. Həmçinin, Kolumbiya dairəsini və ABŞ-nin beş böyük ərazisini təmsil edən6 səsvermə hüququna malik olmayan nümayəndə var.[387]
ABŞ həmçinin ştatların suverenliyi kimi Amerika hindi xalqlarının məhdud dərəcədətayfa suverenliyini tanıyır. Amerika hindilərı ABŞ vətəndaşıdırlar və qəbilə torpaqları ABŞ Konqresinin və federal məhkəmələrin səlahiyyətlərinə tabedir. Ştatlar kimi onların da böyük muxtariyyəti var, lakin ştatlar kimi onlara da müharibə etməyə, öz xarici əlaqələrini qurmağa və ya valyuta çap etməyə və buraxmağa icazə verilmir.[388]
Amerika Samoası istisna olmaqla bütün ştatlar, Kolumbiya dairəsi və bütün böyük ABŞ ərazilərində doğulanlara vətandaşlıq ilə təmin edilir.[389][390]
ABŞ-nin 117-ci KonqresindəNümayəndələr Palatasına vəSenata Demokrat Partiyası nəzarət edir. Senat 50 Respublikaçı və Demokratlarla birlikdə olan 2partiyasız ilə 48 Demokratdan ibarətdir, Nümayəndələr Palatası 222 Demokrat və 211 Respublikaçıdan ibarətdir.[398] Ştat qubernatorluğunda 27 Respublikaçı və 23 Demokrat var.[399] KM meri və 5 ərazi qubernatoru arasında 2 Respublikaçı, 1 Demokrat, 1Yeni Progressiv və 2 partiyasız var.[400][401]
2017-ci il oktyabrın 25-də vitse-prezident Mayk Pens VaşinqtondaXristianların Müdafiəsi illik şam ziyafətində ABŞ-nin Yaxın Şərqdə Xristianların təqibinə qarşı mübarizə hallarının da daxil olduğu BMT-nin yardım səylərinin maliyyələşdirməsini dayandıracağını, lakin ABŞ-nin xristianlara birbaşaBeynəlxalq İnkişaf Agentliyi vasitəsilə yardım və kömək edəcəklərini bəyan etdi.[418] Pens dekabr ayında Yaxın Şərqə səfər edəcəyini və sülh müqavilələrini müzakirə etmək üçün İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahu və Fələstin Prezidenti Mahmud Abbas ilə görüşəcəyini söylədi.[419][420]
1790-cı ildən 2013-cü ilə qədər əhaliyə ÜDM faizi ilə düşən ABŞ-nin federal borcu.[421]
ABŞ-də vergilər federal, dövlət və yerli hökumət səviyyələrində qoyulur. Bunlara gəlir, əmək haqqı, əmlak satışı, idxal, mülklər və hədiyyələr üzrə vergilər, habelə müxtəlif yığımlar daxildir. ABŞ-də vergilər yaşamağa deyil, vətəndaşlığa əsaslanır.[422] Xaricdə yaşayan qeyri-rezident vətəndaşlar vəQrin kard sahibləri yaşadıqları və ya gəlir əldə etdiklərin yerdən asılı olmayaraq, gəlirləri üzrə vergiyə cəlb edilirlər.Eritreyadan başqa dünyada yeganə dövlədir ki, bu praktikaya malikdir.[423]
2010-cu ildə federal, ştat və bələdiyyə hökumətləri tərəfindən toplanan vergilərÜDM-in 24,8% -ni təşkil edib.[424] 2012-ci maliyyə ilində federal hökumət vergi gəlirlərindən təxminən 2,45 trilyon $ əldə edib, bu 2,30 trilyon $ əldə edilən 2011-ci maliyyə ilinin yekunundan 147 milyard $ və ya 6% artıqdır. Başlıca gəlir kateqoriyalarına fərdi mənfəət vergiləri (1,132 milyard $ və ya 47%), Sosial Müdafiə / Sosial Sığorta vergiləri (845 $ milyard və ya 35%) və korporativ vergilər (242 milyard $ və ya 10%) daxil olmuşdur.[425] KBİ hesablamalarına əsasən,[426] 2013-cü il vergi qanun ilə ilk 1%-lik hissə 1979-cu ildən bəri ən yüksək vergini ödəyəcək, amma digər gəlir qrupları isə indiyə qədərki ən aşağı səviyyədə qalacaq.[427]
ABŞ-nin vergi sistemi, xüsusilə federal gəlir vergisi tarixən əsasənproqressiv olmuşdur, buna baxmayaraq, 1980-ci ildən sonra əksər tədbirlər nəzərəçarpacaq dərəcədə daha az proqressiv olmuşdur.[428][429] Bu bəzən inkişaf etmiş dünyada ən proqressivlər arasında təsvir edilir, lakin bu xarakteristikalar mübahisəlidir.[429][430][431][432][433] Gəlir əldə edənlərin ən yüksək 10%-i federal vergilərin əksəriyyətini[434] və bütün vergilərin təxminən yarısını ödəyir.[435] Sosial Müdafiə üçün əmək haqqı vergisi düzreqressiv vergidir, gəlirləri 118,500 $ -dan az olanlar (2015 və 2016-cı il üçün) vergiyə cəlb olunmur və səhmlər və kapital mənfəətləri kimiqazanılmamış gəlirə heç bir vergi ödənilmir.[436][437] Əmək haqqı vergisinin reqressiv xarakterinin tarixi mühakimələri ondan ibarətdir ki, hüquq proqramları rifah köçürmələri kimi qiymətləndirilməmişdir.[438][439] Lakin,Konqresin Büdcə İdarəsinə görə, Sosial Müdafiənin bariz təsiri vergi rüsumunun fayda sistemi ən yüksək qazanc kvantili üçün təxminən 70%-dən ən aşağı qazanılmış kvantili üçün təxminən 170%-ə qədər artaraq sistemin mütərəqqi olmasını təmin edir.[440]
2009-cu ildə ilk 10%-lik hissə ümumi federal vergilərin 51,8%-ni ödəyib və ilk 1%-lik hissə vergidən əvvəlki milli gəlirin 13,4% ilə birlikdə federal vergilərin 22,3%-ini ödəyib.[441] 2013-cü ildə Vergi Siyasəti Mərkəzi ümumilikdə federal effektiv vergi dərəcələrinin ilk 1%-lik hissə üçün 35,5%, yuxarı kvantil üçün 27,2%, orta kvantil üçün 13,8% və aşağı kvantil üçün −2,7% səviyyəsində proqnozlaşdırmışdır.[442][443]Korporativ gəlir vergisininyükü on illər boyu davam edən müzakirə mövzusudur.[433][444] Ştat və yerli vergilər geniş şəkildə fərqlənir, lakin əsasən federal vergilərə nisbətən daha az proqressivdirlər, çünki gəlirlik axını daha az olan geniş əhatəlireqressiv satış və əmlak vergilərinə əsaslanırlar, baxmayaraq ki, onların dəyərləndirilməsi ümumi vergitutmanın proqressiv xarakterini aradan qaldırmır.[433][445]
2012-ci maliyyə ili ərzində federal hökumət büdcə və ya kassa əsasında 3,54 trilyon $ xərclədi, bu da 2011-ci ildəki 3,60 trilyon $ xərcdən 60 milyard $ və ya 1,7% azdır. 2012-ci maliyyə ilinin xərclərinin əsas kateqoriyalarına daxildir: Medicare & Medicaid (802 milyard $ və ya xərclərin 23%-i), sosial müdafiə (768 milyard $ və ya 22%), Müdafiə Nazirliyi (670 milyard $ və ya 19%), qeyri-müdafiə diskresion (615 milyard $ və ya 17%), digər zəruri (461 milyard $ və ya 13%) və faiz (223 milyard $ və ya 6%).[425]
2011-ci ildəABŞ-nin hərbi büdcəsi 700 milyard $-dan artıq idi, bu da qlobal hərbi xərclərin 41%-ini təşkil edirdi və sonrakı ən böyük 14 milli hərbi xərcin cəminə bərabər idi. ÜDM-in 4,7%-i dərəcəsi ilə 15 aparıcı hərbi xərclər arasındaSəudiyyə Ərəbistanından sonra ikinci yerdə idi.[455] MKİ-yə görə 2012-ci ildə ABŞ-nin müdafiə xərcləri ÜDM fazi nisbətində dünyada 23-cü yerdə dayanır.[456] Müdafiə xərcləri ABŞ Müdafiə Nazirliyi tərəfindən maliyyələşdirilən federal tədqiqat və inkişafın təxminən yarısı ilə elm və texnologiya investisiyalarında böyük rol oynayır.[457] Ümumilikdə ABŞ iqtisadiyyatında müdafiənin payı ümumilikdə son on illərdə aşağı düşüb, Soyuq müharibə dövründəki pik zamanında, 1953-cü ildə ÜDM-in 14,2%-i və 1954-cü ildə federal xərclərin 69,5%-indən 2011-ci ildə ÜDM-in 4,7%-inə və federal xərclərin 18,8%-inə enmişdir.[458]
2012-ci il üçünMüdafiə Nazirliyinin büdcəsinin nəzərdə tutulan bazası, 553 milyard $ olmuşdu, 2011-ci ildən 4,2% artmışdır; İraq və Əfqanıstanda hərbi əməliyyatlar üçün əlavə 118 milyard $ nəzərdə tutulmuşdu.[459] İraqda xidmət edən son Amerikan əsgərləri 2011-ci il dekabr ayında ərazini tərk edib[460] vəİraq müharibəsi zamanı 4.484 xidmət üzvü ölüb.[461] 2012-ci il aprel ayında təxminən 90 min ABŞ əsgəri Əfqanıstanda xidmət edirdi[462] və 8 noyabr 2013-cü il tarixinə qədərƏfqanıstandakı müharibə zamanı 2.285 nəfər ölüb.[463]
2015-ci ildə 15.696 qətl hadisəsi olmuşdur, bu 2014-cü ildən 1.532 hadisə artaraq 10,8% yüksək, 1971-ci ildən bəri isə ən yüksək səviyyəyə idi.[466] 2015-ci ildə qətl nisbəti hər 100.000 nəfərə 4,9 idi.[467] 2016-cı ildə 17.413 qətl hadisəsi ilə qətl nisbəti 8,6% faiz artmışdır.[468] 2015-ci ildə adam öldürmə üçün milliklirens nisbəti 1965-ci ildəki 90% ilə müqayisədə 64,1% olmuşdu.[469] 2012-ci ildə ABŞ-də hər 100.000 nəfərə qətl 1980-ci ildəki müasir pik olan 10,2-dən 54% azalaraq 4,7 olub.[470] 2001–2002-ci illərdə ABŞ digər inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədəzorakı cinayətlərdə ortalamadan yüksək və xüsusilə dəsilahlı zorakılıqlarda yüksək səviyyələrə malik idi.[471]Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Ölüm Məlumat Bazasının 2010-cu ildən müqayisəli təhlili göstərmişdir ki, "digər yüksək gəlirli ölkələrə nisbətən qətl hadisələri 7,0 dəfə, silahlı qətl hadisələri isə 25,2 dəfə yüksəkdir."[472]Silah əldə etmək hüququmübahisəli siyasi müzakirə mövzusu olmağa davam edir. 2016-cı ildə ABŞ-nin 100.000-ə 5,4 olan qətl nisbəti təxmini qlobal ortalama olan 100.000-ə 5,15 olan nisbəti ilə bənzər idi.[473]
2017-ci ildə 17.264 qətl hadisəsi olmuşdur və qətl nisbəti 100.000-ə 5,3 idi. Silahla bağlı cinayətlərin 73%-i odlu silahla, 10%-i bıçaqla, 17%-i digər vasitələrlə törədilib.[474] Zorakı cinayət 1960-cı illərdən 1990-cı illərə qədər kəskin şəkildə artmış və 1990-cı illərin sonu və 2000-ci illərdə azalmışdır.[474] 2014-cü ildə qətl nisbəti 1957-ci ildən (4,0) ən aşağı səviyyəyə (4,5) düşmüşdür.[475] 2014–2017-ci illər arasında zorakı cinayətlər nisbəti 5,9% və qətl nisbəti 20,5% artmışdır. 2017-ci ildə ağır cinayətlərə görə həbs olunanların 58,5%-i ağlar, 37,5%-i qaralar, 2,1%-i amerika hindiləri və ya Alyaska yerliləri və 1,5% -i asiyalılar idi. Etnik olaraq, 23,5% -i Hispanik, 76,5%-i qeyri-Hispanik idi.[476] Silah zaorakılığı 1999-cu ildə 9.527-ə geriləmədən əvvəl 1993-cü ildə 17.125 silahlı qətl ilə zirvəyə çatdı və o vaxtdan bəri davamlı olaraq 12.772-yə yüksəlir. Silahsız cinayətlər 1980-ci ildə 8.340 pik səviyyəsinə çatdı və 2017-ci ildə 4.668 ilə 2010-cu illərin əvvəllərinə qədər bir çox ildə geriləmişdir.[477] Oğurluq nisbəti 1990–2017-ci illər arasında 62% azalmışdır.[474]
1980-ci ildən 2008-ci ilə qədər qətl qurbanlarının 77%-ini və cinayətkarların 90%-ini kişilər təşkil etmişdir. Qaradərililər bu müddət ərzindəki bütün qətllərin 52,5%-ində iştirak ediblər, bu nisbət ağlardan ("ağlar" hispaniklərin əksəriyyətini əhatə edir) demək olar ki, səkkiz dəfə çox idi və ağlardan altı dəfə artıq qurban olublar. Qətllərin əksəriyyəti irqlər daxilində idi, qaradərili qurbanların 93%-i qaradırililər tərəfindən, ağ qurbanların 84%-i ağlar tərəfindən öldürülüb.[478] 2012-ci ildə ABŞ-də qətl və ehtiyatsızlıqdan adam öldürmə nisbəti ən yüksək Luizianada, ən aşağı Nyu-Hempşirdə idi.[479] FTB-ninVahid Cinayət Hesabatları hesablamalarına görə, 2012-ci ildə hər 100,000 min sakinə 3.246 zorakı və əmlak cinayəti faktı var idi, cinayətlərin ümumi cəmi 9 milyondan artıq idi.[480]
ABŞ-də ölüm hökmü müəyyən federal və hərbi cinayətlər üçün və həmçinin, ştat səviyyəsində 30 ştatda tətbiq olunur.[481][482] Ölüm hökmünün ixtiyari tətbiq edilməsi ilə bağlıABŞ Ali məhkəməsinin qərarına görə 1967-ci ildən 1977-ci ilə qədər icra edilməyib. 1976-cı ildə Məhkəmə müvafiq hallarda ölüm cəzasının tətbiqinin konstitusional olduğuna hökm verdi. Qərarın qəbulundan bəri 1.300-dən artıq edam icra edilib, onların böyük əksəriyyəti üç ştatın payına düşür: Texas, Virciniya vəOklahoma.[483] Eyni zamanda,bir neçə ştat edam hökmü qanunlarını ləğv edib ya da dayandırıb. 2015-ci ildə ölüm hökmünün icra sayında görə ölkə Çin,İran,Pakistan vəSəudiyyə Ərəbistanından sonra beşinci yerdə idi.[484]
İllər üzrə ABŞ-də ümumi həbs
ABŞ dünyadasənədləşdirilmiş ən yüksək həbs dərəcəsinə vəən çox məhbus sayına malikdir.[485] 2008-ci ilin əvvəlində 2,3 milyondan artıq şəxs həbs edilmişdi, bu hər 100 yetkin şəxsə birdən artıq idi.[486] 2012-ci il dekabr ayında müştərək ABŞ islah müəssisələri sistemi təxminən 6.937.600 cinayətkara nəzarət edirdi. 2012-ci il dekabr ayında hər 35 yetkin ABŞ sakinindən təxminən 1-i müəyyən formada islah altında idi, bu 1997-ci ildən bəri ən aşağı göstərici idi.[487] Həbsxana sakinlərinin sayı 1980-ci ildən bəri 4 dəfə artmış[488] və bu müddət ərzində həbsxana və nəzarətxanalara ayrılmış ştat və yerli xərclər ictimai təhsilə ayrılan xərclərdən üç dəfə artıq böyümüşdü.[489] Buna baxmayaraq, 2013-cü ildə ştat və federal müəssisələrdə bir ildən artıq həbs cəzası verilmiş bütün məhbuslar üçün azadlıqdan məhrumetmə nisbəti 100.000-ə 478 olmuş[490] və 2012-ci ildə məhkəməyə qədər və nəzarətdə olan məhkum hər 100.000 nəfərə 153 olmuşdur.[491] Ölkənin yüksəksəviyyəli həbs nisbəti əsasənməhkumluq təlimatları vənarkotik siyasəti ilə bağlıdır.[492]Federal Cəzaçəkmə Bürosunun məlumatına görə, federal həbsxanalarda saxlanılan məhkumların əksəriyyəti narkotik cinayətlərdə ittiham olunublar.[493]Həbsxanaların və həbsxana xidmətlərinin özəlləşdirilməsi 1980-ci illərin əvvələrindən başlayan müzakirənin mövzusu olmuşdur.[494][495] 2018-ci ildəən yüksək həbs dərəcəsinə Oklahoma (hər 100.000 nəfərə 1.079) və ən aşağı Massaçusets (hər 100.000 nəfərə 324) sahib olmuşdur.[496][497]ABŞ-nin əraziləri arasında həbs dərəcəsi ən yüksəkABŞ Vircin adalarında (hər 100.000 nəfərə 542) və ən aşağıPuerto-Rikoda (hər 100.000 nəfərə 313) olmuşdu.[498][499]
Amerika İmmiqrasiya İslahatları Federasiyası 2018-ci ildə ştatlar və bələdiyyələr daxil olmaqla 564 ABŞ yurisdiksiyasının dini siyasəti mənimsədiyini təxmin etmişdi.[500][501]
2009-cu ildə iqtisadiyyatın 86,4%-ni özəl sektor, 4,3%-ini federal hökumət fəaliyyəti, qalan 9,3%-ini dövlət və yerli idarəetmə fəaliyyətləri (federal köçürmələr daxil olmaqla) təşkil edirdi.[527] Hökumətin bütün səviyyələrində işçilərin sayıistehsalatda olanlardan 1:1,7 nisbətində çoxdur.[528] İqtisadiyyatınınpostsənaye səviyyəsinə çatmasına vəxidmət sahəsinin ÜDM-nin 67,8%-ini təşkil etməsinə baxmayraq, ABŞ sənaye gücü olaraq qalır.[529] Xalis gəlirlə istehsala görə ümumi biznes gəlirləri üzrə aparıcı biznes sahələri topdan və pərakəndə ticarətdir.[530]Françayzinq biznes modelindəMcDonald's vəSubway dünyanın ən tanınmış iki markasıdır.Coca-Cola dünyanın ən tanınmışsərinləşdirici içki şirkətidir.[531]
2015-ci ildəistehlakçı xərcləri ABŞ iqtisadiyyatının 68%-ni təşkil edir.[540] 2010-cu il avqust ayında Amerika işçi qüvvəsi 154,1 milyon nəfərdən ibarət idi. 21,2 milyon nəfər ilə hökumət məşğulluq sahəsində liderdir. Ən böyük fərdi məşğulluq sektoru, 16,4 milyon adam ilə səhiyyə və sosial yardımdır.Qərbi Avropadakı 30% ilə müqayisədə işçilərin təxminən 12 %-ihəmkarlar ittifaqına üzvdürlər.[541] Dünya Bankı işçiləri işə götürmək və azad etməkdə asanlıqda ABŞ-də birinci sırada göstərir.[542] ABŞ həmçininQlobal Rəqabətlilik Hesabatında da ilk üçlükdədir. Daha kiçik birsosial dövləti var və Avropalı ölkələrinə nisbətən hökumət hərəkatı vasitəsilə gəlirlərin daha az hissəsi yenidən paylaşdırırlır.[543]
ABŞ XIX əsrin sonlarından etibarən texnoloji innovasiyada və XX əsrin ortalarından etibarən elmi tədqiqatlarda liderdir. XIX əsrin birinci yarısında ABŞ Müharibə Nazirliyinin Federal Arsenalı tərəfindənəvəzolunan hissələrin istehsal üsulları hazırlanmışdır. Bu texnologiyametalkəsən dəzgah sənayesinin yaradılması ilə yanaşı XIX əsrin sonlarında ABŞ-nin tikiş maşınları, velosipedlər və digər məmulatların istehsalını genişləndirmişdir vəAmerikan istehsalat sistemi olaraq tanınır. XX əsrin əvvəllərində zavodlarınelektrikləşdirməsi vəmontaj xəttinin və digər əməyə qənaət üsullarının tətbiqikütləvi istehsal adlanan sistemi yaratdı.[549]
Bu irəliləyişlər daha sonra fərdi istifadə üçün texnologiyanın daha çoxşəxsiləşdirməsinə gətirib çıxartdı.[559] 2013-cü il (2013-cü il) tarixinə olan məlumata əsasən, Amerika ev təsərrüfatlarının 83,8%-i ən az birkompüterə və 73,3%-i yüksəksürətli internet xidmətinə malikdir.[560] 2013-cü il may ayı (2013-cü il may ayı) tarixinə olan məlumata əsasən, Amerikalıların 91%-i mobil telefona sahibdir.[561] ABŞ internetdən istifadə azadlığı ilə əlaqədar yüksək dərəcələrə sahibdir.[562]
XXI əsrdə tədqiqat və inkişafın maliyyələşdirməsinin təxminən üçdə ikisi özəl sektora düşür.[563] ABŞ dünyanın elmi tədqiqat məqalələri vəimpakt faktorda liderlik edir.[564][565]
Dünya əhalisinin 4,4%-ni təşkil edən amerikalılar ümumilikdə dünyanın ümumi sərvətinin 41,6%-nə sahibdirlər[566] və dünyadakı milyonerlərin təxminən yarısını amerikalılar təşkil edirlər.[567] 2013-cü il mart ayında ABŞQlobal Qida Təhlükəsizliyi İndeksində qida imkanları və ümumi ərzaq təhlükəsizliyi üzrə birinci omuşdu.[568] Amerikalılar ortalama olaraqAvropa İttifaqı sakinlərindən iki dəfə daha artıq və hər bir Aİ ölkəsindən daha çox mənzil və adam başına düşən yaşayış sahəsinə malikdirlər.[569] ABŞ 2017-ci il üçünBMT-nin İnkişaf proqramınınİnsan İnkişafı İndeksində 189 ölkə arasında 13-cü yerdə idi və Bərabərsizliyə uyğunlaşdırımış İnsan İnkişafı İndeksində (Bİİİ) 151 ölkə arasında 25-ci yerdə idi.[570]
2016-cı ildəki sabit artımdan sonra, Siyahıyaalma Bürosuna görə iki il ardıcıl rekord böyümədən sonra gəlir ən yüksək səviyyəyə çatdı, buna baxmayaraq, ən çox qazanan 5 şəxsin ümumi gəlirin yarısından çoxunu malik olması ilə gəlir bərabərsizliyi yüksək səviyyələrdə qalır.[571] 1970-ci illərdən etibarən məhsuldarlıq və orta gəlirlər arasında genişlənən bir boşluq olmuşdur.[572] Bununla birlikdə, tibbi sığorta kimi işçilərin artan imtiyazları sayəsində ümumi kompensasiya və məhsuldarlıq arasındakı fərq geniş deyil.[573] İllik gəlirin paylaşıdırılmasında 1976-cı ildəki 9%-dən iki dəfədən çox artaraq 2011-ci ildə 20% olan ilk 1%-lik hissənin payının yüksəlişigəlir bərabərsizliyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etmiş,[574] ABŞ-ni İƏİT ölkələri arasında ən geniş gəlir bölgülərindən birinə sahib etmişdir.[575] 2018-ci ildə İƏİT tərəfindən aparılan araşdırmalara əsasən, ABŞ digər inkişaf etmiş ölkələrdən daha yüksək gəlir bərabərsizliyinə və aşağı gəlirli işçilər daha böyük faiz nisbətinə malikdir. Bunun başlıca səbəbi riskli işçilərin demək olar ki, heç bir dövlət dəstəyinə malik olmaması və çox zəifkollektiv müqavilə sisteminin qurulmasıdır.[576]Gəlir əldə edənlərin ilk 1 faizi 2009-cu ildən 2015-ci ilədək gəlir artımının 52 faizini təşkil edib ki, burada gəlir dövlət köçürmələri istisna olmaqla, bazar gəliri kimi müəyyən edilib.[577] Gəlirin bərabərsizliyin həddi və uyğunluğu müzakirə mövzusudur.[578][579][580]
Sərvət, gəlir və vergilər kimiyüksək mərkəzləşmiş səviyyədədir, yetkin əhalinin ən zəngin 10%-i ölkənin ev təsərrüfatlarının zənginliyinin 72%-inə, aşağı hissəsi isə yalnız 2%-inə malikdir.[582] Federal Ehtiyat Sisteminin 2017-ci il sentyabr ayına olan hesabatına əsasən, ilk 1% 2016-cı ildə ölkə sərvətinin 38,6%-ini idarə edirdi.[583] 2007-ci il iyun ayından 2008-ci il noyabr ayına qədər olanqlobal böhran dünyadakı aktiv qiymətlərinin düşməsinə gətirib çıxardı. Amerikalılara məxsus əmlaklar dəyərlərinin təxminən dörddə birini itirdi.[584] Ev təsərrüfatlarının sərvəti 2007-ci ilin ikinci rübündə zirvəyə çıxandan bəri 14 trilyon $ azalıb, lakin 2006-cı ildən bəri 14 trilyon $ artmışdır.[585][586] 2014-cü ilin sonunda ev təsərrüfatı borcu 2008-ci ilin sonundakı 13,8 trilyon $-dan[587] aşağı düşərək 11,8 trilyon $ təşkil etmişdir.[588]
2014-cü il yanvar ayında ABŞ-də sığınacağa malik və malik olmayan 578.424 nəfərevsiz insan olub və təxminən üçdə ikisi fövqəladə sığınacaqlarda və ya keçid mənzil proqramında qalır.[589] 2011-ci ildə 2007-ci ildəkindən təxminən 35% artıq olmaqla16,7 milyon uşaq ərzaq təhlükəsizliyi olmayan evlərdə yaşayırdı, buna baxmayaraq ABŞ-dəki uşaqlarının yalnız 1,1%-i və ya 845.000-i il ərzində hər hansı bir müddətdə azaldılmış qida qəbulu və ya yemək normalarını pozulması ilə üzləşib və əksər hallar xroniki deyildi.[590] Siyahıyaalma Bürosunun 2014-cü il hesabatına görə, beş gənc yetkindən biri yoxsulluq şəraitində yaşayır, 1980-ci ildə isə bu rəqəm yeddi idi.[591] 2017-ci il sentyabr ayı (2017-ci il sentyabr ayı) tarixinə olan məlumata əsasən, ABŞ əhalisinin təxminən 12,7%-i olan 40 milyon insan yoxsulluq şəraitində yaşayırdı və bunun 18,5 milyonu dərin yoxsulluq (ailə gəliri yoxsulluq səviyyəsinin yarısından az olan) şəraitində yaşayırdı. 2016-cı ildə 13,3 milyon uşaq yoxsulluq şəraitində yaşayırdı, bu da yoxsul əhalinin 32,6% -ni təşkil edirdi.[592]
2017-ci ildə ən aşağıyoxsulluq səviyyəsi olan bölgəNyu-Hempşir (7,3%), ən yüksək yoxsulluq səviyyəsi olan bölgə isəAmerika Samoası (65%) idi.[593][594][595] Ştatlar arasında ən yüksək yoxsulluq səviyyəsiMissisipidə (21,9 %) idi.[596] BMT-nin məlumatına görə, ABŞ-də təxminən beş milyon insan "üçüncü dünya" şəraitində yaşayır.[597]
Şəxsi nəqliyyatda 57,000 mil (91,700 km) uzunluğu ilə dünyanınən uzun avtomagistral sistemlərindən birinin də daxil olduğu 4 milyon mil (6.4 milyon kilometr) uzunluğa malik ictimai yollar şəbəkəsi ilə fəaliyyət göstərən avtomobillər üstünlük təşkil edir.[599][600] Dünyanın ikinci ən böyük avtomobil bazarı olan[601] ABŞ 1000 amerikalıya 765 nəqliyyat vasitəsi (1996-cı il) olmaqla dünyada ən yüksək adambaşına düşən nəqliyyat vasitə nisbətinə malikdir.[602]Şəxsi nəqliiyat vasitələrin təxminən 40%-i furqon,SUV və ya yüngül yük maşınlarıdır.[603] Orta Amerikalı yetkinlər (bütün sürücülər və sərnişinlər daxil olmaqla) hər gün sürüşə 55 dəqiqə sərf edərək 29 mil (47 km) yol gedir.[604] 2017-ci ildə minik avtomobilləri, avtobuslar və digər yük maşınları daxil olmaqla, lakin motosiklet və digər iki təkərlilər istisna olmaqla 255.009.283 ədəd motorlu nəqliyyat vasitəsi və ya hər 1.000 nəfərə 910 nəqliyyat vasitəsi var idi.[605]
Kütləvi nəqliyyat bütün ABŞ iş səfərlərinin 9%-ni təşkil edir.[607][608]Dəmir yolu ilə malların daşınması genişdir, baxmayaraq ki, qismən ABŞ-nin daxili hissələrinin çoxunda əhalinin aşağı sıxlığı səbəbindən nisbətən az sayda sərnişin (təxminən ildə 31 milyon) şəhərlərarası dəmiryolundan istifadə edir.[609][610] Bununla belə, 2000-ci ildən 2010-cu ilədək milli şəhər arası sərnişin qatarı sistemi olanAmtrak təxminən 37% genişlənib.[611] Son illərdəyüngül relsli dəmir yolu inkişafı da artmışdır.[612] İşə gediş-gəlişlərdə velosiped istifadəsi minimum səviyyədədir.[613]
ABŞ-nin enerji bazarı ildə təxminən 29,000teravatt saatdır.[617]Adambaşına düşən enerji istehlakı ildə 7,8 ton (7076 kq) neft ekvivalentidir, dünyanda ən yüksək 10-cudur. 2005-ci ildə bu enerjinin 40%-i neftdən, 23%-i kömürdən, 22%-i isə təbii qazdan əldə edilib. Qalanı isə nüvə enerjisi vəbərpa olunan enerji qaynaqları ilə təmin edilib.[618] ABŞ dünyanın ən böyük neft istehlakçısıdır.[619] ABŞ qlobal kömür ehtiyatlarının 27%-inə malikdir.[620] Dünyanın ən böyük təbii qaz və xam neft istehsalçısıdır.[621]
1979-cu ilTri-Mayl-Aylend qəzasından sonra əhalinin qavrayışı səbəbi ilə on illər ərzində nüvə enerjisi digər inkişaf etmiş ölkələrə nisbətən məhdud rol oynadı. 2007-ci ildə yeni nüvə stansiyaları üçün bir neçə müraciət edilib.[622]
ABŞ-də su təchizatını təsir edən məsələlər arasında Qərbdəquraqlıqlar,su qıtlığı,çirklənmə, investisiya borcları, kasıblar üçün suyun əlçatanlığı ilə bağlı narahatlıqlar və işçi qüvvəsinin sürətlə təqaüdə çıxması daxildir.İqlim dəyişikliyi nəticəsində yağışın dəyişkənliyi və intensivliyinin artmasınınbirləşdirilmiş kanalizasiya daşqınlarından su təchizatı və çirlənmə üçün potensial ciddi nəticələrə səbəb olacaq daha çox quraqlıq və daşqın yaratması gözlənilir.[626][627][qeydlər 10]
Əsas Amerika mədəniyyətiprotestant Britaniya kolonistləri tərəfindən yaradılıb və əldə edilən xüsusiyyətlərin nəsillərə ötürülməsi və asimilasya ilə immiqrantlara köçürülməsi iləsərhədyanı yaşayış məntəqəsi prosesi ilə formalaşmışdır. Amerikalılar ənənəvi olaraq güclüiş etikası, rəqabət qabiliyyəti və fərdiyyətçiliyə,[634] habelə azadlığın, bərabərliyin, xüsusi mülkiyyətin, demokratiyanın, qanunun aliliyinin və məhdud hökumətin üstünlüyünü vurğulayan bir "Amerikakredosu"na birləşən inanc ilə xarakterizə olunurlar.[635] Amerikalılar qlobal standartlara görə son dərəcə xeyirxahdırlar. 2006-cı ildə bir ingilis araşdırmasına əsasən, amerikalılar ÜDM-in 1,67-ini xeyriyyəçilik üçün xərcləyirlər, bu tədqiq edilən bütün dövlətlərdən artıq idi, ikinci yerdəki ingilislərin 0,73%-lik göstəricisindən iki dəfə və fransızların 0,14%-lik göstəricisindən təxminən on iki dəfə artıq idi.[636][637][638]
Amerikan xəyalı və ya amerikalıların yüksəkictimai hərəkətlilikdən zövq aldığı ideyası immiqrantlar cəlb olunmasında əsas rol oynayır.[639] Bu ideyanın gerçəkliyi müzakirə mövzusu olmuşdur.[640][641][642][643][512][644] Hakim mədəniyyət ABŞ-ninsinifsiz cəmiyyət olduğunu düşünsə də,[645] alimlər ölkənin ictimai sinifləri arasındasosializasiya, dil və dəyərlərə təsir göstərən əhəmiyyətli fərqləri müəyyən edirlər.[646] Amerikalıların özünütənqid, sosial baxışları və mədəni ümidləri peşələri ilə qeyri-adi dərəcədə sıx bağlıdır.[647] Amerikalılar sosial-iqtisadi uğurları qiymətləndirmək üçün böyük dərəcədə məcbur olsa da, adi və ya ortalama olmaq ümumiyyətlə müsbət bir xüsusiyyət olaraq görülür. Amerikalılar ictimai-iqtisadi uğurları böyük qiymətləndirməyə meyilli olsalar da,adi və ya ortalama olmaq ümumiyyətlə müsbət bir xüsusiyyət olaraq görülür.[648]
Alma piroqu əsasən amerikan mətbəxi ilə əlaqələndirilən bir yeməkdir.
Əsas Amerika mətbəxi digər Qərb ölkələrində olanlara bənzərdir. Taxıl məhsullarının təxminən dörddə üçünün buğda unundan hazırlanması iləbuğda əsas dənli taxıl bitkisidir[649] və bir çox yeməklərdə yerli amerikalılar və erkən Avropalı mühacirlər tərəfindən yeyilən hind quşu, maral əti, kartof, şirin kartof, qarğıdalı, balqabaq və ağcaqayın şərbəti kimi yerli inqredientlərdən istifadə olunur.[650] Bu yerli qidalar Amerikanın ən məşhur bayramlarından birində paylaşılan milli menyunun bir hissəsidir,Şükran gününü qeyd etmək münasibətilə bəzi amerikalılar ənənəvi yeməklər hazırlayırlar.[651]
Alma piroqu, qızardılmış toyuq, pitsa, hamburger və hot-doq kimi xarakterik yeməklər müxtəlif immiqrantların reseptlərindən yaranır. Fransız kartof qızartması, burrito və takos kimimeksika yeməkləri vəitalyan mənbələrindən sərbəst şəkildə uyğunlaşdırılan makaron yeməkləri geniş şəkildə istehlak edilir.[653] Amerikalılar çaydan üç dəfə artıq kofe içirlər.[654] ABŞ sənayeləri üzrə marketinq portağal suyu və südü hər yerdəsəhər yeməyi içkisi etmək üçün böyük məsuliyyət daşıyır.[655][656]
Amerikan yemə vərdişləri müxtəlif variantları ilə özününBritaniya mətbəxi köklərinə çox şey borcludur. Buna baxmayaraq, Amerika torpaqları Britaniyalıların yetişdirə bilməyədiyi yeni bitkiləri yetişdirə bilirdi, əksər kolonist Avropalılar tərəfindən mənimsənilənə qədər bu yeni qidaları yemədi.[657] Vaxt keçdikcə Amerika qidaları yemək tənqidçisiCon Hessin 1972-ci ildə bəyan etdiyi bir nöqtəyə gəldi:"Bizim qurucu atalarımız qidalarının keyfiyyətində olduğu kimi nəsr və zəkada da indiki siyasi liderlərdən daha üstün idi".[658]
Dünyanın ən genişi olan amerikanfastfud sənayesi[659] 1940-cı illərdədrive-through formatına öncülük etmişdir.[660] Fəstfud istehlakı səhiyyə problemlərinə səbəb oldu. 1980-ci və 1990-cı illər ərzində Amerikalıların kalori qəbulu 24% artdı;[653] fastfud yerlərində tez-tez yemək ictimai səhiyyə rəsmilərinin Amerikan "piylənmə epidemiyası" adlandırığı məfhumla əlaqələndirilir.[661] Yüksək dərəcədə şirinləşdirilmiş sərinləşdirici içkilər geniş yayılmışdır və şəkərli içkilər Amerikan kalori qəbulunun doqquz faizini təşkil edir.[662]
O vaxtlar az tanınsa da dəÇarlz Ayvsın 1910-cu illərdə etdiyi işlər onu klassik ənənədə ilk böyük ABŞ bəstəkarı etdi,Henri Kouell vəCon Keyc kimi ekspermentalistlər klassik bəstəkarlığa fərqli bir Amerikan yanaşması yaratdılar.Aaron Koplend vəCorc Gerşvin populyar və klassik musiqinin yeni bir sintezini inkişaf etdirdilər.
Kaliforniya ştatınınLos-Anceles şəhərinin şimal məhəlləsi olanHollivud kino istehsalında liderlərdən biridir.[678] Dünyanın ilk kommersiya məqsədli kino sərgisi 1894-cü ildə Nyu-YorkdaTomas Edisonunkinetoskopu ilə verilmişdir.[679] Növbəti il layihəyli filmin ilk kommersiya məqsədli nümayişi də Nyu-Yorkda oldu və ABŞ sonrakı illərdəsəsli filmin inkişafında ön planda oldu. XX əsrin əvvəllərindən etibarən ABŞ film sənayesi əsasən Hollivud və ətrafında cəmlənmişdir, buna baxmayaraq XXI əsrdə burada çəkilməyən filmlərin sayı artmışdır və film şirkətləri qloballaşma qüvvələrinə tabedirlər.[680]
1998-ci ildə ABŞ-nin kommersiya məqsədli radiostansiyalarının sayı 4.793 AM stansiyası və 5.662 FM stansiyasına çatmışdır. Bununla yanaşı, 1.460 ictimai radiostansiya mövcuddur. Bu stansiyaların əksəriyyəti təhsil məqsədləri üçün universitetlər və dövlət orqanları tərəfindən idarə olunur və dövlət və ya özəl fondlar, abunəliklər və korporativ zəmanətlər vasitəsilə maliyyələşdirilir. Bir çox ictimai radio yayımıNPR (keçmiş Milli İctimai Radio) tərəfindən maliyyələşdirilir. NPR,1967-ci il İctimai yayım aktı əsasında 1970-ci il fevral ayında təsis edilmişdir; televiziya həmkarı,PBS də eyni qanunla yaradılıb (NPR və PBS bir-birindən ayrı idarə edilir). 30 sentyabr 2014-cü il (30 sentyabr 2014-cü il) tarixinə olan məlumata əsasən,ABŞ Fedral Kommunikasiya Komissiyasına (FCC) görə ABŞ-də 15.433 lisenziyalı tam güclü radio stansiyası var.[704]
Tanınmış qəzetlərəThe Wall Street Journal,The New York Times vəUSA Today daxildir.[705] Nəşriyyatın qiyməti illər ərzində artmasına baxmayaraq, qəzetlərin qiyməti ümumiyyətlə aşağı qaldı, qəzetləri reklam gəlirlərinə və milli və dünya əhatəsinə görəAssociated Press vəReuters kimi böyük informasiya xidmətinin təqdim etdiyi məqalələrə daha çox arxalanmağına məcbur etdi. Çox az istisnalar olmaqla, ABŞ-də olan bütün qəzetlər özəldir, onlarla, hətta yüzlərlə qəzaetə sahib olanGannett vəMcClatchy kimi böyük zəncirlər, bir neçə qəzatə sahib kiçik zəncirlər və ya getdikcə nadir hal alsa da fərd və ailələr tərəfindən idarə olunur. Böyük şəhərlərdə əsasən gündəlik qəzetlərdən əlavə "alternativ həftəliklər" var, məsələn, ən tanınmış ikisi Nyu-YorkdaThe Village Voice və ya Los-AncelesdəLA Weekly-dir. Böyük şəhərlər həmçinin yerli biznes jurnalına, yerli sənayelərlə bağlı ticarət qəzetlərinə və yerli etnik və sosial qruplar üçün qəzetlərə dəstək ola bilir. XIX əsrdə Amerika qəzetlərininkomiks stirpləri vəkomiks kitablarının erkən versiyaları ortaya çıxmağa başladı. 1938-ci ildəDC Comicsinsuperqəhrəman komiks kitabı olanSupermen bir Amerika simvoluna çevrilmişdir.[706] Veb portalları və axtarış motorlarından əlavə, ən məşhur saytlarFacebook,YouTube,Vikipediya,Yahoo!,eBay,Amazon vəTwitterdir.[707]
800-dən çox nəşr var ABŞ-də ingilis dilindən sonra ən çox istifadə edilən dil olan ispan dilində hazırlanır.[708][709]
↑12Britannika Ensiklopediyasıdünyanın ən böyük ölkəsi kimi 9,572,900 km2 əraziyə malik Çini üçüncü (Rusiya və Kanadadan sonra)[11] və 9,526,468 km2 əraziyə malik ABŞ-ni dördüncü olaraq siyahıya daxil edir. ABŞ üçün olan məlumatThe World Factbook-dan daha azdır, çünki məhəlli sularıəhatə etmir.[12]The World Factbook dünyanın ən böyük ölkəsi kimi 9,833,517 km2 əraziyə malik ABŞ-ni üçüncü (Rusiya və Kanadadan sonra)[13] və 9,596,960 km2 əraziyə malik Çini dördüncü olaraq siyahıya daxil edir.[14] ABŞ üçün olan məlumatBritannika Ensiklopediyası-dan daha çoxdur, çünki məhəlli sularıəhatə edir.
↑İspaniya XVI əsrə qədər uzanan Pasifik şimal-qərb üzərində uzun müddətli mülkiyyət iddiasını təsdiqləmək üçünAlyaskaya bir neçə ekspedisiya göndərdi. 1785-1795-ci illərdəSer Cozef Banksın cəsarətləndiridiyi və hökumətlərinin dəstəyi ilə Britaniya tacirləri İspaniyanın iddiaları və naviqasiya hüquqlarına baxmayaraq, bu ticarətin inkişafı üçün davamlı bir cəhd etdi. Bu tacirlərin təşəbbüsləri İspaniyanın müqaviməti qarşısında uzun sürmədi. Bu mübarizəyə yapon bir holdinq də qarşı çıxdı.[93]
↑Fertillik də həmçinin bir faktordur; 2010-cu ildə ortalama Hispanik qadın həyatı boyu 2,35 uşaq doğurdu, bununla müqayisədə qeyri-Hispanik qara qadın üçün 1,97 və qeyri-Hispanik ağ qadın üçün 1,79-dur (hər ikisi 2,1-ə bərabər olanəvəzetmə nisbətindən aşağıdır).[263] 2006-2017-ci illər arasında Hispaniklər üzrə əhalinin artım tempi 3,7%-dən 2,0%-ə, Asiyalılar üzrə 3,5%-dən 2,9%-ə, qaradərililər üzrə 1,0%-dən 0,9%-ə və qeyri-Hispanik ağlar üzrə isə 0,1%-dən 0,0%-ə düşüb. Hispaniklər 2016-cı ildən 2017-ci ilə qədər olan əhali artmınının 51%-ni təşkil edir.[264]2010-cu ildəazlıqlar (Siyahıyaalma Bürosu tərəfindən qeyri-Hispanik və çoxirqli olmayan ağlarla yanaşı tərif edilən) əhalinin 36,3%-ni (2015-ci ildə təxminən 40%)[265] və bir yaşdan aşağı uşaqların 50%-ni təşkil etmişdi[266] və 2042-ci ilə qədər nisbi əksəriyyəti təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır.[267] Bu hesabat, ABŞ-də əhalinin siyahıyaalma məlumatlarına əsaslanan Milli Vital Statistika Hesabatları ilə ziddiyyətlidir, belə ki, doğumların 54%-ini (2010-cu ildə 3.999.386-dan 2.162.406-ısı) qeyri-Hispanik ağlar təşkil edir.[263] 2006-2013-cü illərdə doğum nisbəti Hispaniklərdə 25%, qeyri-Hispaniklərdə isə sadəcə 5% aşağı düşmüşdü.[268]
↑Mənbə: 2015-ci ilAmerika İctimaiyyət Sorğusu,ABŞ Siyahıyaalma Bürosu. Evdə ingilis dilindən başqa bir dildə danışan repondentlərin əksəriyyəti həmçinin ingilis dilində "yaxşı" və ya "çox yaxşı" danışdıqlarını qeyd ediblər. Yuxarıda qeyd olunan dil qrupları üçün ən güclü ingilis dili biliyi alman dilində danışanlar arasındadır (96%-i ingilis dilində "yaxşı" və ya "əla") danışdığını qeyd edib), onu fransız (93,5%), taqal (92,8%), ispan (74,1%), koreya (71,5%), çin (70,4%) və vyetnam dilində (66,9%) danışanlar izləyir.
↑2015-ci il yanvar ayında ABŞ-nin federal dövlət borcu təxminən 13 trilyon $ və ya ABŞ-nin ÜDM-nın təxminən 72%-i olmuşdu. Hökümətdaxili holdinqlər 5 trilyon $ təşkil edir, kombinə edilmiş ümumi borcu 18,080 trilyon $ təşkil edir.[447][448] 2012-ci ilə qədər ümumi federal borc ABŞ-nin ÜDM-nin 100%-ini aşmışdı.[449] ABŞ,Standard & Poor's-dan AA+,Fitch-dən AAA vəMoody's-dən AAAkredit reytinqinə malikdir.[450]
↑Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutu (SIPRI) ABŞ-ninmüdafiə sənayesinin 2005-ci ildən 2009-cu ilə qədər dünyanın başlıca silahların ən böyük ixracatçısı olduğunu[522] və 2010–2014 illəri arasında ən böyük silah ixracatçısı olmağa davam etdiyini, onu Rusiya, Çin (ÇXR) və Almaniyanın izlədiyini aşkarladı.[523]
↑Quraqlıqların səth sularından asılı olan icmalardakı amerikalıların 66 faizini xüsusilə təsir etməsi ehtimal olunur.[628] İçməli suyun keyfiyyətinə gəldikdə, dezinfeksiya yan məhsulları,qurğuşun,perxlorat və əczaçılıq maddələrinə dair narahatlıqlar var, lakin ümumilikdəABŞ-də içməli su keyfiyyəti yaxşıdır.[629]
Sitat səhvi: <references> daxilindəki "dil" adlı <ref> teqi əvvəlki mətndə istifadə olunmur Sitat səhvi: <references> daxilindəki "vaxt" adlı <ref> teqi əvvəlki mətndə istifadə olunmur
Sitat səhvi: <references> daxilindəki "hərəkət" adlı <ref> teqi əvvəlki mətndə istifadə olunmur
↑"The World Factbook". www.cia.gov. Central Intelligence Agency.4 oktyabr 2008 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:16 aprel 2018.
↑"The World Factbook". www.cia.gov. Central Intelligence Agency.4 oktyabr 2008 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:16 aprel 2018.
↑12"Population Clock". U.S. and World Population Clock. U.S. Department of Commerce. 4 iyul 2017.17 noyabr 2015 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:11 sentyabr 2017.The United States population on July 4, 2017 was: 325,365,189
↑DeLear, Byron (4 iyul 2013)Who coined 'United States of America'? Mystery might have intriguing answer.Arxivləşdirilib 2017-04-02 at theWayback Machine "Historians have long tried to pinpoint exactly when the name 'United States of America' was first used and by whom… …This latest find comes in a letter that Stephen Moylan, Esq., wrote to Col. Joseph Reed from the Continental Army Headquarters in Cambridge, Mass., during the Siege of Boston. The two men lived with Washington in Cambridge, with Reed serving as Washington's favorite military secretary and Moylan fulfilling the role during Reed's absence."Christian Science Monitor (Boston, MA).
↑Touba, Mariam (5 noyabr 2014)Who Coined the Phrase 'United States of America'? You May Never GuessArxivləşdirilib 2014-11-08 at theWayback Machine "Here, on January 2, 1776, seven months before the Declaration of Independence and a week before the publication of Paine'sCommon Sense, Stephen Moylan, an acting secretary to General George Washington, spells it out, 'I should like vastly to go with full and ample powers from the United States of America to Spain' to seek foreign assistance for the cause."New-York Historical Society Museum & Library
↑G. H. Emerson,The Universalist Quarterly and General Review, Vol. 28 (Jan. 1891), p. 49, quoted inZimmer, Benjamin."Life in These, Uh, This United States". University of Pennsylvania. 24 noyabr 2005.20 fevral 2008 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:5 yanvar 2013.
↑Robert J. King, "'The long wish'd for object' — Opening the trade to Japan, 1785–1795",The Northern Mariner / le marin du nord, vol. XX, no. 1, January 2010, pp. 1–35.
↑Greene and Pole,A Companion to the American Revolution p 357. Jonathan R. Dull,A Diplomatic History of the American Revolution (1987) p. 161. Lawrence S. Kaplan, "The Treaty of Paris, 1783: A Historiographical Challenge",International History Review, Sept 1983, Vol. 5 Issue 3, pp 431–442
↑Madley, Benjamin (2016).An American Genocide: The United States and the California Indian Catastrophe, 1846–1873. Yale University Press.ISBN978-0-300-23069-7.
↑Johansen, Bruce E.; Pritzker, Barry M."California Indians, Genocide of". Encyclopedia of American Indian History [4 volumes]. ABC-CLIO. 23 iyul 2007. 226–231.18 iyun 2022 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:19 sentyabr 2018 – Google Books vasitəsilə.
↑"1860 Census"(PDF). U.S. Census Bureau.24 avqust 2008 tarixindəarxivləşdirilib(PDF).İstifadə tarixi:10 iyun 2007. Yeddinci səhifədə ümumi kölə əhalisinin 3,953,760 nəfər olduğu siyahılanmışdır.
↑De Rosa, Marshall L. (1997).The Politics of Dissolution: The Quest for a National Identity and the American Civil War. Edison, NJ: Transaction. p. 266.ISBN1-56000-349-9.
↑Paige Meltzer, "The Pulse and Conscience of America" The General Federation and Women's Citizenship, 1945–1960,"Frontiers: A Journal of Women Studies(2009), Vol. 30 Issue 3, pp. 52–76.
↑James Timberlake,Prohibition and the Progressive Movement, 1900–1920(Harvard UP, 1963)
↑George B. Tindall, "Business Progressivism: Southern Politics in the Twenties,"South Atlantic Quarterly62 (Winter 1963): 92–106.
↑McDuffie, Jerome; Piggrem, Gary Wayne; Woodworth, Steven E. (2005).U. S. History Super Review. Piscataway, NJ: Research & Education Association. p. 418.ISBN0-7386-0070-9.
↑Voris, Jacqueline Van.Carrie Chapman Catt: A Public Life. Women and Peace Series. New York City: Feminist Press at CUNY. 1996. səh. vii.ISBN978-1-55861-139-9.Carrie Chapmann Catt led an army of voteless women in 1919 to pressure Congress to pass the constitutional amendment giving them the right to vote and convinced state legislatures to ratify it in 1920. ... Catt was one of the best-known women in the United States in the first half of the twentieth century and was on all lists of famous American women.
↑George W. Bush."Fact Sheet: The New Way Forward in Iraq". Office of the Press Secretary. 10 yanvar 2007.3 mart 2022 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:26 yanvar 2017.After talking to some Afghan leaders, it was said that the Iran's would be revolting if more troops were to be sent to Iran.
↑Feaver, Peter."Hillary Clinton and the Inconvenient Facts About the Rise of the Islamic State". Foreign Policy. 13 avqust 2015.18 mart 2022 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:6 mart 2018.[T]he Obama team itself, including Clinton, have repeatedly confirmed that they understand that the surge was successful. Clinton even conceded to former Defense Secretary Robert Gates: 'The surge worked.'
↑"2010 Census Area"(PDF). census.gov. U.S. Census Bureau. səh. 41.19 oktyabr 2012 tarixindəarxivləşdirilib(PDF).İstifadə tarixi:18 yanvar 2015.
↑"Area". The World Factbook. Central Intelligence Agency.31 yanvar 2014 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:15 yanvar 2015.
↑United States // Encyclopædia Britannica.29 iyun 2013 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:8 yanvar 2018. (istisna olaraq kvadrat mil ilə verilib)
↑123"United States". The World Factbook. Central Intelligence Agency. 3 yanvar 2018.25 dekabr 2018 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:8 yanvar 2018.
↑Gorte, Ross W.; Vincent, Carol Hardy.; Hanson, Laura A.; Marc R., Rosenblum."Federal Land Ownership: Overview and Data"(PDF). fas.org. Congressional Research Service.24 yanvar 2015 tarixindəarxivləşdirilib(PDF).İstifadə tarixi:18 yanvar 2015.
↑U.S. Census Bureau: "U.S. Census Bureau Delivers Final State 2010 Census Population Totals for Legislative Redistricting"Arxivləşdirilib 2017-04-02 at theWayback Machine see custom table, 2nd worksheet
↑"Field Listing: Birth Rate". Central Intelligence Agency. The World Factbook. 2014.11 dekabr 2007 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:21 yanvar 2015.
↑"Language Spoken at Home by the U. S. Population, 2010", American Community Survey,U. S. Census Bureau, inWorld Almanac and Book of Facts 2012, p. 615.
↑Yaron Matras; Peter Bakker.The Mixed Language Debate: Theoretical and Empirical Advances. Walter de Gruyter. 2003. səh. 301.ISBN978-3-11-017776-3.13 iyun 2022 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:6 aprel 2018.in the Northern Marianas, Chamarro, Carolinian ( = the minority language of a group of Carolinian immigrants), and English received the status of co-official languages in 1985(Rodriguez-Ponga 1995:24–28).
↑"Adults in Alaska". Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 11 may 2015.15 may 2015 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:17 aprel 2018.
↑Strauss, Lilo T.; və b."Abortion Surveillance—United States, 2003". MMWR. Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Division of Reproductive Health. 24 noyabr 2006.2 iyun 2017 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:17 iyun 2007.
↑Blewett, Lynn A.; və b."How Much Health Insurance Is Enough? Revisiting the Concept of Underinsurance". Medical Care Research and Review. 63 (6). Dekabr 2006: 663–700.doi:10.1177/1077558706293634.ISSN1077-5587.PMID17099121.
↑Etheridge, Eric; Deleith, Asger."A Republic or a Democracy?". New York Times blogs. 19 avqust 2009.22 noyabr 2010 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:7 noyabr 2010.The US system seems essentially a two-party system. ...
↑Ek, Carl, Ian F. Fergusson."Canada–U.S. Relations"(PDF). Congressional Research Service. 3 sentyabr 2010.13 yanvar 2020 tarixindəarxivləşdirilib(PDF).İstifadə tarixi:28 avqust 2011.
↑Vaughn, Bruce.Australia: Background and U.S. Relations. Congressional Research Service. 8 avqust 2008.OCLC70208969.
↑Budget Office, Congressional."The Long-Term Budget Outlook 2013"(PDF). cbo.gov. Congress of the United States Congressional Budget Office. səh. 10.13 mart 2016 tarixindəarxivləşdirilib(PDF).İstifadə tarixi:21 yanvar 2016.
↑Porter, Eduardo."America's Aversion to Taxes". The New York Times. 14 avqust 2012.2 aprel 2013 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:15 avqust 2012.In 1965, taxes collected by federal, state and municipal governments amounted to 24.7 percent of the nation's output. In 2010, they amounted to 24.8 percent. Excluding Chile and Mexico, the United States raises less tax revenue, as a share of the economy, than every other industrial country.
↑Isabelle Joumard; Mauro Pisu; Debbie Bloch."Tackling income inequality The role of taxes and transfers"(PDF). OECD Journal: Economic Studies. 2012: 27.28 dekabr 2014 tarixindəarxivləşdirilib(PDF).İstifadə tarixi:24 sentyabr 2015.Various studies have compared the progressivity of tax systems of European countries with that of the United States (see for instance Prasad and Deng, 2009; Piketty and Saez, 2007; Joumard, 2001). Though they use different definitions, methods and databases, they reach the same conclusion: the US tax system is more progressive than those of the continental European countries.
Fullerton, Don; Metcalf, Gilbert E.Tax Incidence // A.J. Auerbach and M. Feldstein (redaktor).Handbook of Public Economics. Amsterdam: Elsevier Science B.V. 2002. 1788–1839.12 oktyabr 2013 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:9 oktyabr 2013.
↑"Uniform Crime Reporting Statistics". U.S. Department of Justice Federal Bureau of Investigation.3 iyul 2013 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:16 noyabr 2013. "Crime in the United States, 2011". FBI '(Uniform Crime Statistics—Murder)'.29 may 2016 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:23 yanvar 2013. "UNODC Homicide Statistics". United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC).26 dekabr 2018 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:23 yanvar 2013. "Murder". Crime in the United States, 2009. Federal Bureau of Investigation. Sentyabr 2010.20 sentyabr 2010 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:3 dekabr 2012.There were 5.0 murders per 100,000 inhabitants in 2009 ... compared with the 2000 rate, a 10.4 percent decrease was recorded.
↑Wright, Gavin; Czelusta, Jesse (2007). "Resource-Based Growth Past and Present", inNatural Resources: Neither Curse Nor Destiny, ed. Daniel Lederman and William Maloney. World Bank. p. 185.ISBN0-8213-6545-2.
↑"European Union GDP". International Monetary Fund. International Monetary Fund. Aprel 2014.2018-09-18 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:14 iyun 2014.
↑Hounshell, David A.,From the American System to Mass Production, 1800–1932: The Development of Manufacturing Technology in the United States, Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press, 1984,ISBN978-0-8018-2975-8,LCCN83016269
↑"Daily Passenger Travel". 2001 National Household Travel Survey. U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics.13 may 2005 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:15 avqust 2007.
↑Todorovich, Petra; Hagler, Yoav.High Speed Rail in America(PDF) (Hesabat). America 2050. Yanvar 2011.10 April 2011 tarixindəorijinalından(PDF) arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:5 may 2011.
↑"Diagram 1: Energy Flow, 2007"(PDF). EIA Annual Energy Review. U.S. Dept. of Energy, Energy Information Administration. 2007.18 iyun 2013 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:25 iyun 2008.
↑Ames, Paul."Could fracking make the Persian Gulf irrelevant?". Salon. 30 may 2013.30 may 2013 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:27 dekabr 2018.Since November, the United States has replaced Saudi Arabia as the world's biggest producer of crude oil. It had already overtaken Russia as the leading producer of natural gas.
↑National Academies' Water Information Center."Drinking Water Basics".17 sentyabr 2008 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:26 fevral 2009.
↑Thompson, William E.; Hickey, Joseph V.Society in focus : an introduction to sociology (5th). Boston: Pearson/Allyn and Bacon. 2004.ISBN978-0-205-41365-2.
↑Gutfeld, Amon.American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience. Brighton and Portland: Sussex Academic Press. 2002. səh. 65.ISBN978-1-903900-08-6.
↑Edward, Quinn.A dictionary of literary and thematic terms (2nd). Facts On File. 2006. səh. 361.ISBN978-0-8160-6243-0.David, Seed.A companion to twentieth-century United States fiction. Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. 2009. səh. 76.ISBN978-1-4051-4691-3.Jeffrey, Meyers.Hemingway : A biography. New York: Da Capo Press. 1999. səh. 139.ISBN978-0-306-80890-6.
↑Rick, Jewell."John Wayne, an American Icon". University of Southern California. 8 avqust 2008.22 avqust 2008 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi:6 avqust 2015.
Acharya, Viral V.; Cooley, Thomas F.; Richardson, Matthew P.; Walter, Ingo.Regulating Wall Street: The Dodd-Frank Act and the New Architecture of Global Finance. Wiley. 2010. səh. 592.ISBN978-0-470-76877-8.
Fladmark, K.R."Routes: Alternate Migration Corridors for Early Man in North America". American Antiquity. 44 (1). 2017: 55–69.doi:10.2307/279189.ISSN0002-7316.JSTOR279189.
Leffler, Melvyn P.The emergence of an American grand strategy, 1945–1952 // Westad, Odd Arne (redaktor). The Cambridge History of the Cold War(ingilis). 1: Origins. Cambridge: Cambridge University Press. 2010. 67–89.ISBN978-0-521-83719-4.OCLC309835719.
Simonson, Peter.Refiguring Mass Communication: A History. Urbana: University of Illinois Press. 2010.ISBN978-0-252-07705-0.12 avqust 2021 tarixindəarxivləşdirilib.İstifadə tarixi:9 oktyabr 2017.He held high the Declaration of Independence, the Constitution, and the nation's unofficial motto,e pluribus unum, even as he was recoiling from the party system in which he had long participated.
Smith, Andrew F.The Oxford Encyclopedia of Food and Drink in America. New York: Oxford University Press. 2004. 131–132.ISBN978-0-19-515437-5.
.svg)
_-_USA_-_UNOCHA.svg)
%2c_by_John_Trumbull.jpg)
_2.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
