_-_Geographicus_-_RegnumPersicum-ottens-1730.jpg)
Əcəm İraqı və yaİraq-i Əcəm (fars.عراقِ عجمİraq-i Əcəm,ərəb.عراق العجمİraq əl-Əcəm) —İranın qərbində tarixi bir bölgədir. Bu günİran sərhədləri daxilində qalır. QərbdənZaqros dağları şərqdənKəvir səhrası, şimaldanƏlborz dağlarına dayanır.Kirmanşah,Həmedan,İsfahan,Rey,Qəzvin vəKaşan,Qum,Təfriş bu bölgənin əsas şəhərləri olmuşdur.
Əvvəlcə İslamdan əvvəlki dövrlərdəMidiya ərazisi olaraq bilinən bölgə, dağlıq yerləşməsi səbəbindən ilk İslam coğrafiyaçıları tərəfindənCibal ("dağ, təpə") olaraq tanınmışdır. 11-12-ci əsrlərdə,Səlcuq dövründə bu ad tədricən tərk edildi və ərazini Mesopotamiyadakı İraq-i ərəbindən ("Ərəb İraqı") fərqləndiməl üçün İraq-i Əcəm ("Əcəm İraqı") adlandırıldı.[1]
Orta əsr tarixçisi və coğrafiyaşünasıYaqut əl-Həməvinin dediyinə görə, bu adlandırma Səlcuq sultanlarının həm İraqı, həm də Cibalı idarə etdiyi və bununla da "sultan əl-İraq" adlandığı zaman başlamışdır. Lakin bir müddət sonra CibaldakıHəmədan şəhəri onların paytaxtına çevrildi və nəticədə bölgə Əcəm (keçmişdə ərəb olmayanlara, xüsusən farslara deyilirdi) İraqı kimi tanınmağa başladı.[2] 13-cü əsrdə Monqolların İranahücumundan sonra Cibal adı tamamilə köhnəlmişdi. Sonrakı əsrdə coğrafiyaçıHəmdullah Qəzvini Cibal adından xəbərsiz idi və ərazini yalnız İraq-i Əcəm olaraq adlandırırdı.[2]
Osmanlı İmperiyası sultanıSüleyman Qanuninin İraqa səfərində Ərəb İraqı ilə birlikdə Əcəm İraqı da ələ keçirildi.
Sonralar, 20-ci əsrin əvvəllərinə qədər İrandakı İraq termini,Savə şəhristanının cənubu vəQumun qaərbi üçün daha kiçik bir bölgəyə aid idi. Bu bölgə hal-hazırdaƏrak adlandırılan Sultanabadın mərkəzində idi.[3]