Bu məqalədəki və ya bölmədəkiməlumatlar köhnədir.
Səhifəyə yenilənmiş məlumatlar əlavə etməklə Vikipediyanı zənginləşdirməyə kömək edə bilərsiniz.
Obyektlərin sayına görə lider ölkələr Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısı –UNESCO -nun Dünya mirasları Komitəsi tərəfindən təyin olunmuş və yerləşdikləri ölkənin dövlət orqanları tərəfindən qorunması zəmanət edilmiş, bütün dünya üçün əhəmiyyətli bir dəyər daşıdığı qəbul edilən təbii və mədəni abidələrin siyahısıdır.
Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısının yaradılmasında məqsəd, bütüninsanlara məxsus olan dəyərlərin qorunmasında beynəlxalq əməkdaşlığı həyata keçirməkdir. Nizamlı olaraq yenilənən siyahıya 2004 ildən etibarilə 134 ölkəyə aid 788 abidə daxil edilmişdir. Bunların 617-si mədəni, 154-ü təbii, 23-ü isə mədəni və təbii abidələrdir. 1972-ci ildəUNESCO 38 maddədən ibarət qətnaməni qəbul etdi.Qətnamədə hamı tərəfindən ümumdünya irsinin bir nəfər kimi qorumalı olduğu qeyd edilirdi. Qətnaməyə 175 dövlət qoşulmuşdur.Bunlardan 21 dövlət Ümumdünya irsinin idarə heyətinin üzvüdür.
Ümumdünya irsi dünyada olan nadir abidə və təbii qoruqların qorunması ilə məşğul olur. Bu idea Ümumdünya irsinin rəsmi loqosundada əks olunmuşdur. Bu loqo, BelçikalıKarikatura ustası Michel Olyff tərəfindən yaradılmış və 1998-ci ildən etibarən, rəsmi loqo olaraq istifadə edilir .Loqonun icərsində olankvadrat insanın həyatda nələrə nail ola biləcəyni, onun ətrafında olandairə isə təbiətin insana verdiyi gözəlliyi ifadə edir. Loqonun dairəvi formada olması, həm də bütün dünyada olan irsin qorunması deməkdir. Loqonun ətrafında 3 dildəingiliscə ,fransızca vəalmanca ümumdünya irsi sözləri yazılmışdır.[ 1]
Ümumdünya irsinə aid olunan şərtlər daim yenilənir. Ancaq aşağıda göstərilən şərtlərin birinə tarixi abidələr mütləq cavab verməlidir. Ən önəmli şərt isə mütləq predmetin tarixi önəmə sahib olmasıdır.[ 2]
I – möhtəşəm sənətkarlıq nümunəsi hesab edilməlidir. Dövrünə görəinsan tərəfindən yaradılan ən müasir abidə olmalıdır.
II – Aid olduğu dövrdən başlayaraq, mədəniyyətin inkişafına müəyyən təsir göstərməlidir.Memarlıq baxımından dəyərli bir iş hesab olunmalıdır. Əgər abidə antik şəhərdisə, ən önəmli şərtlərdən biri şəhərin hansı formada planlaşdırılmasıdır. Nümunə kimi qədimink mədəniyyətinə aid olanMaçu-Pikçu şəhərinin planlaşdırılmasını qeyd etmək olar.
III –Yer üzündən silinmiş qədim xalqların birinə aid olan abidələr. Bu kriteriya əsasənLatın Amerikası ərazilərində olan tarixi ərazilərə verilir.
IV – bu kriteriya bir neçəsivilizasiyaya keçmiş tarixi abidələrə verilir. Əsasən belə tarixi abidələrHindistanda olan dini məbədlərdir.
V – müxtəlif mədəniyyətlərin bir yerdə cəmlənməsi nəticəsində beynəlmi mədəniyyət formalaşır. Burada tələb olunan şərtlərdən biri də insanların dövrünə görə yeni texnikikəşflərə imza atmasıdır. Bu kriteriyaPeru vəHindistan başda olmaqla digər ölkələrdə olan qədimsivilizasiyalara verilir.
VI – Digər abidələrdən köklü şəkildə fərqlənən, dünya mədəniyyəti üçün əvəzolunmaz tarixi və mədəni önəm daşıyan abidələrə verilən kriteriya.
VII – Gözəl təbiət mənzərələrinə verilir.Əsas kriteriya kimi, digər təbiət mənzərələrindən fərqlənməsidir.
VIII – Bir zamanlar yaşamış heyvanların qalıqları olduğu ərazilər.Geologiya baxımından böyük önəmə sahib olmalıdır.Nəsli kəsilmiş heyvanların öyrənilməsi üçün əvəzsiz hesab olunan təbii mağaralar.
IX –Ekologiya baxmından təmiz və heç bir zərərə məruz qalmayan ərazilər.Şirin su qaynaqlarının çox olduğu və dünyada yalnız həmin əraziyə məxsusheyvan vəbitki aləmi olan ərazilər.
X – Təhlükə qarşısında olan və elmi baxımdan böyük önəmə sahib olan ərazilərə verilən kriteriya.
1954-cü ildəMisir Asuan su anbarının tikilməsi səbəbi iləƏbu Simbel məbədini qorumaq məqsədi ilə abidənin hissə-hissə sökülərək, daha yüksək yerdə yerləşdirilməsi üçün böyük bir layihəyə başladı.[ 3] dollar pulun 40 milyondolları Avropa ölkələri tərəfindən ödənildi.Bu günVenesiya , Mohencodaro və Borobu abidələrinin uçma təhlükələri var.Bu abidələrin qorunması məqsədi ilə böyük layihələr hazırlanır.Bu işləUNESCO məşğul olur.[ 4]
Ümumdünya irsi komitəsinə 21 ölkə daxildir. Hər il komitəyə bir dövlət rəhbərlik edir. İldə bir dəfə iclas keçirilir. İclasa həmin il komitəyə rəhbərlik etmiş, ölkə başçılıq edir. Komitənin əsas işi yeni namizədlər arasında seçim aparmaq və siyahıda olan irslərin vəziyyətini dəyərləndirməkdir. Ümumdünya irsi komitəsi, həm də Ümumdünya Mədəniyyət fondunu idarə edir.[ 5]
Ümumdünya irsinin nümunələrinin yerləşdiyi ölkələr. (2007) Mədəni irsin yerləşdiyi ölkələr. (2007) Təbiətdə olan təbii mirasların yerləşdiyi ölkələr. (2007) Ümumdünya irsinə daxil olan dini abidə və məbədlərin yerləşdiyi ölkələr. (2007) Ümumdünya irsi komitəsinə daxil olan 21 ölkənin siyahısı.
Ümumdünya irsinin siyahısında 2009-cu il aprel ayına olan məlumata görədünyada 186 ölkədə 689 mədəni, 176 təbii, 25 dini olmaqla, Ümumdünya irsi tərəfindən qorunan 890 abidə var.[ 6] [ 7] İtaliyada yerləşir (43 ədəd).Ən çox mədəni miras daİtaliyada yerləşir (40 ədəd).Ən çox təbii mirasAvstraliyada (11 ədəd), dini miras isəÇin vəAvstraliyadadır (hər birində 4 ədəd)
Bu siyahıda dünyada Ümumdünya irsinə daxil olan abidələr yerləşdiyi ölkələrə görə göstərilmişdir. Abidələrin yanında olan il, həmin abidənin Ümumdünya irsinə nə zaman əlavə olunduğnu göstərir.(T)
Virunqa Milli Parkı,Konqo Demokratik Respublikası Aksum,Efiopiya Simen Dağları,Efiopiya Ümid burnuda olan mühafizə mərkəzləriCAR Kenya Dağı,Keniya Tsingy de Bemeraha Milli Parkı,Madaqaskar Malavi Gölü,Malavi Timbuktu,Mali Air Dağları,Niger Niokolo-Koba Milli Parkı,Seneqal Aldabra adası,Seyşel adaları Gebel Barkal,Sudan Kilimancaro dağı,Tanzaniya Zənzibarda yerləşən antik daş şəhər,Tanzaniya Viktoriya şəlaləsi ,Zambiya vəZimbabve Benin
Botsvana
Burkina-Faso
Loropeni Xarabalıqları (2009)[ 10] Efiopiya
Simien Milli Parkı (1978)(T) [ 11] Lalibelada dağın icərsində oyulmuş kilsələr (1978)[ 12] Fasil Ghebbi (1979)[ 13] Aksum (1980)[ 14] Aşağı Avash Vadisi (1980)[ 15] Aşağı Omo Vadisi (1980)[ 16] Tiya (1980)[ 17] Harar Jugol; antik şəhəri (2006)[ 18] Kot-d'İvuar
Nimba Dağı (1981) (yarısıQvineyada yerləşir)(T) [ 19] Tai Milli Parkı (1982)[ 20] Comoe Milli Parkı (1983)(T) [ 21] KDR
Virunqa Milli Parkı (1979)(T) [ 22] Kahuzi-Byeqa Milli Parkı (1980)(T) [ 23] Qaramba Milli Parkı (1980)(T) [ 24] Salonqa Milli Parkı (1984)(T) [ 25] Okapi qoruğu (1996)(T) [ 26] Qabon
Lope Milli Parkı (2007)[ 27] Qambiya
Ceyms Adası (2003)[ 28] Senegambiada daş hasarlar (2006)[ 29] Qana
Qalalar və Hasarlar, Büyük Acra, ölkənin mərkəzi və qərb hissəsində yerləşir (1979)[ 30] Ənənəvi Asanti tikililəri (1980)[ 31] Qvineya
CAR
Sterkfontein, Swartkrans, Kromdraai və Environs mağaraları (1999)[ 32] Simangaliso Milli Parkı (1999)[ 33] Robben Adası (1999)[ 34] Drakensberg Dağları (2000)[ 35] Mapungubwe Mədəniyyət qoruğu (2003)[ 36] Ümid burnuda olan mühafizə mərkəzləri (2004)[ 37] Vredefort (2005)[ 38] Richtersveld Mədəniyyət qoruğu və Botanika bağı (2007)[ 39] Dja Doğa Siti (1987)[ 40] Kamerun
Dıja təbiət qoruğu (1987)[ 40] Keniya
Turkana Gölü təbiət qoruğu (1997)[ 41] Kenya dağı Milli Parkı (1997)[ 42] Lamu intik şəhəri (2001)[ 43] MüqqədəsMikenda Kaya meşələri (2008)[ 44] Madaqaskar
Tsingy de Bemeraha Milli Parkı (1990)[ 45] Ambohimanga Təpələri (2001)[ 46] Atsinanada yerləşən yağış meşələri (2007)[ 47] Mali
Djenne antik şəhəri (1988)[ 48] Timbuktu (1988)[ 49] Bandigara Təpələri (1989)[ 50] Askianın Türbəsi (2004)[ 51] Malavi
Malavi Gölü Milli Parkı (1984)[ 52] Chongoni Qayaüstü Təsvirləri (2006)[ 53] Mavritaniya
Banc d'Arguin Milli Parkı (1989)[ 54] Ouadane, Chinguetti, Tichitt və Oualata antik şəhərləri (1996)[ 55] Mozambik
Mozambik adası (1991)[ 56] Namibiya
Niger
Air Dağları və Tenere təbiət qoruğu (1991)(T) [ 58] W Milli Parkı (1996)[ 59] Nigeriya
Sukur Mədəniyyət qoruğu (1999)[ 60] Osun və Osogbo Müqqədəs meşələri (2005)[ 61] MAR
Manovo-Gounda Floris Milli Parkı (1988)(T) [ 62] Seneqal
Gore Adası (1978)[ 63] Niokolo-Koba Beynalxalq park və qoruğu (1981)(T) [ 64] Cuc quş yuvaları (1981)[ 65] Müqqədəs luis Adası (2000)[ 66] Seneqambiyada yerləşən daş hasarlar (yarısı Qambiyada yerləşir) (2006).[ 29] Seyşel adaları
Aldabra adası (1982)[ 67] Vallee de Mai qoruğu (1983)[ 68] Tanzaniya
Ngorongoro müdafiə zonası (1979)[ 69] Kilva Kisivani və Songo Mnara xarabalıqları (1981)(T) [ 70] Serengeti dövlət qoruğu (1981)[ 71] Selous müdafiə zonası (1982)[ 72] Kilimancaro Milli Parkı (1987)[ 73] Zənzibarda yerləşən antik daş şəhər (2000)[ 74] Kondoa Qayaüstü Təsvirləri (2006)[ 75] Toqo
Uqanda
Bvindi Milli Parkı (1994)[ 77] Rvenzori Milli Parkı (1994)[ 78] Kasubida yerləşən kral məzarları (2001)[ 79] Kabo-Verde
Cidadə Velha, Ribeira Grandenin tarixi mərkəzi (2009)[ 80] Zambiya
Zimbabve
Mana Gölləri Milli Parkı (1984)[ 82] Büyük Zimbabve Milli Parkı (1986)[ 83] Khami Xarabalıqları (1986)[ 84] Viktoriya şəlaləsi (1989) (YarısıZambiyada yerləşir)[ 81] Motabo Dağları (2003)[ 85] Mərakeş Ghadames,Libiya Baalbek,Livan Əbu Simbel ,Misir Qiza piramidaları,Misir Şam ,Suriya Kartaca,Tunis Petra ,İordaniya Bəhreyn
Əlcəzair
Al Qala, Beni Hammad (1980)[ 87] Djemila (1982)[ 88] MZab Vadisi (1982)[ 89] Tassili Ajjer (1982)[ 90] Timgad (1982)[ 91] Tipasa (1982)[ 92] Əlcazayirdə Kasbah şəhəri (1992)[ 93] Mərakeş
Tarixi Fas şəhəri (1981)[ 94] TarixiMərakeş şəhəri (1985)[ 95] Ait-Ben-Haddouda yerləşən bədəvi evlər (1987)[ 96] Tarixi Meknes şəhəri (1996)[ 97] Volubilis antik şəhəri (1997)[ 98] Tarixi Tetouan şəhəri (1997)[ 99] Tarixi Essaouira şəhəri (2001)[ 100] Mazagan – antik portuqaliya koloniyası (2004)[ 101] İraq
Hatra (1985)[ 102] Asur (2003)(T) [ 103] Samarra antik şəhəri (2007)(T) [ 104] Liviya
Cyrene antik şəhər (1982)[ 105] Leptis Magna antik şəhər (1982)[ 106] Sabratha antik şəhər (1982)[ 107] Acacus Dağları Kaya Resimleri (1986)[ 108] Tarixi Ghadames şəhəri (1985)[ 109] Livan
Anjar (1984)[ 110] Baalbek (1984)[ 111] Biblos (1984)[ 112] Sur şəhəri (1984)[ 113] Müqqədəs vadi və Allahın sədirləri (1998)[ 114] Misir
Abu Mena (1979)(T) [ 115] Teb antik şəhəri və Nekropolu (1979)[ 116] TarixiQahirə Şəhəri (1979)[ 117] Memfis və Nekropol, Qizada yerləşən piramidalar (1979)[ 118] Əbu Simbel (1979)[ 119] Müqəddəs Yekaterina monastırı (2002)[ 120] Əl-Hitan vadisi (Balinalar Vadisi) (2005)[ 121] Sudan
Gebel Barkal və Napatan ərazilərində olan abidələr (2003)[ 122] Suriya
TarixiŞam şəhəri (1979)[ 123] Tarixi Busra şəhəri (1980)[ 123] Palmira antik şəhəri (1980)[ 123] Tarixi Halep şəhəri (1986)[ 123] Crac des Chevaliers və Salah El-Din Qalası (2006)[ 123] Səudiyyə Ərəbistanı
El Hicr antik şəhəri (2008)[ 124] Tunis
El JemAmfiteatrı (1979)[ 125] Tarixi Tunis şəhəri (1979)[ 126] Kartaca (1979)[ 127] Ichkeul Milli Parkı (1980)[ 128] Kerkuane antik şəhəri və Nekropol (1985)[ 129] Kairouan (1988)[ 130] Tarixi Sus şəhəri (1988)[ 131] Dougga (1997)[ 132] Oman
Bahla Qalası (1987)[ 133] Bat, Al-Khutm və Al-Ayn antik şəhərləri (1988)[ 134] Ərəb oriks mağarası (1994) (2007-ci ildə siyahıdan çıxarılmışdır.)[ 135] Frankincense (2000)[ 136] Aflaj Su anbarı və mədəni qoruğu (2006)[ 137] İordaniya
Petra (1995)[ 138] Quseir Amra (1995)[ 139] Um er-Rasas (2004)[ 140] Yəmən
Tarixi Şibam şəhəri (1982)[ 141] Tarixi Sana şəhəri (1986)[ 142] Tarixi Zabid şəhəri (1993)(T) [ 143] Socotra Adası (2008)[ 144] Bamyan Buda heykəlləri,Əfqanıstan Büyük Resifi,Avstraliya Sidney Opera Evi,Avstraliya Uluru,Avstraliya Sundarban ,Banqladeş Böyük Çin səddi ,Çin Borobudur məbədi,İndoneziya Komodo Milli Parkı,İndoneziya Sumatra yağış meşələri,İndoneziya Ujung Kulon Milli Parkı,İndoneziya Qarğıdalı terasları,Filippinlər Hümayun türbəsi Hindistan Nanda Devi Milli ParkıHindistan Tac Mahal ,Hindistan Persepolis,İran Xirosima qardaşlıq heykəli ,Yaponiya İtsukuşima məbədi,Yaponiya Yakaşima,Yaponiya Angkor Vat,Kamboca Sagamartha Milli Parkı,Nepal Orxan yenisey abidələriMonqolustan Səmərqənd ,Özbəkistan Lahor ,Pakistan Sigirya,Şri-Lanka Qədim ÜrgençTürkmənistan Əfqanıstan
Cam minarəsi (2002)(T) [ 145] Bamyan Buda heykəlləri (2003)(T) [ 146] Avstraliya
Büyük Resifi (1981)[ 147] Kakadu Milli Parkı (1981)[ 148] Villandra gölləri (1981)[ 149] Lord Hov Adası (1982)[ 150] Tazmaniya, heyvanların yaşadığı dövlət qoruğu (1982)[ 151] Avstraliyanın şimalında olan Godvana meşələri (1986)[ 152] Uluru və Kata Tjuta Milli Parkları (1987)[ 153] Queensland bölgəsində yerləşən tropik bölgələr (1988)[ 154] QərbiAvstraliya (1991)[ 155] Fraser Adası (1992)[ 156] Avstraliyanın şərqində yerləşən gümüş yataqları (1994)[ 157] Herld və McDonald Adaları (1997)[ 158] Macquarie Adası (1997)[ 159] Büyük göy dağlar (2000)[ 160] Purnululu Milli Parkı (2003)[ 161] Kral sərgi salonu və Carlton bağları (2004)[ 162] Sidney Opera Binası (2007)[ 163] Banqladeş
Baqerhat məscid şəhəri (1985)[ 164] Paharpur şəhərində Budist və Vihara məbədlərinin xarabalıqları (1985)[ 165] Sundarban (1997)[ 166] ÇXR
Ming və Qing sülalələrininPekin və Şanxayda yerləşən sarayları (1987)[ 167] Xian – ilk Çin imperatorunun məzarının yerləşdiyi abidə. (1987)[ 168] Moqao Mağaraları (1987)[ 169] Taishan Dağı (1987)[ 170] Zhoukoudian dövlət qoruğu (1987)[ 171] Böyük Çin səddi (1987)[ 172] Huangshan Dağı (1990)[ 173] Huanglong elmi və tarixi araşdırma mərkəzi (1992)[ 174] Jiuzhaigou vadisi elmi və tarixi araşdırma mərkəzi (1992)[ 175] Vulingyuan elmi və tarixi araşdırma mərkəzi (1992)[ 176] Vudang Dağında olan tarixi tikililər (1994)[ 177] Potala Sarayı (1994)[ 178] Dağlarda olan mərkəzlər və ətrafında ki, məbədlər (1994)[ 179] Qufu şəhərində olan Kanfutsi məbədi, məzar və muzey kompleksi (1994)[ 180] Lushan Milli Parkı (1996)[ 181] Emei – elmi və tarixi araşdırma mərkəzi (1996)[ 182] Ping Yao (1997)[ 183] Suzhou şəhərində yerləşən bağlar (1997)[ 184] TarixiLijiang şəhəri (1997)[ 185] Yaz Saray,Pekin (1998)[ 186] Cənnət məbədi (1998)[ 184] Dazu Qayaüstü Təsvirləri (1999)[ 187] Vuyi Dağı (1999)[ 188] Anhui şəhərində tarixi kəndlər (Xidi və Hongcun) (2000)[ 189] Ming və Qing sülalələrinin kral məzarlıqları (2000)[ 190] Longmen katakomba məzarlar (2000)[ 191] Qingcheng Dağı və Dujianyang su anbarı (2000)[ 192] Yungang katakomba məzarları (2001)[ 193] Üç paralel çay (2003)[ 194] Antik Koguryo Krallığının paytaxtı (2004)[ 195] Tarixi Macao şəhəri(2005)[ 196] SichuanPanda Barikadaları (2006)[ 197] Yin Xu (2006)[ 198] Diaolou və ətraf ərazilərdə olan kəndlər (2007)[ 199] Cənubi Çin mədəni bölgəsi (2007)[ 200] Fujian Tulou (2008)[ 201] Sanqingshan Milli Parkı (2008)[ 202] Vutai Dağı (2009)[ 203] İndoneziya
Borobudur məbədi (1991)[ 204] Komodo Milli Parkı (1991)[ 205] Prambanan məbədi (1991)[ 206] Ujung Kulon Milli Parkı (1991)[ 207] Sangiran ilk insanların yaşadığı düşərgə (1996)[ 208] Lorentz Milli Parkı (1999)[ 209] Sumatra şəhərində yağış meşələri (2004)[ 210] Filippin
Barok Kilisəsi (1993)[ 211] Tubbataha Resifi (1993)[ 212] Qarğıdalı tarlaları (1995)(T) [ 213] Antik Vigan şəhəri (1999)[ 214] Puerto-Princesa Milli Parkı (1999)[ 215] Cənubi Koreya
Haeinsa məbədi,Tripitaka Koreana (1995)[ 216] Jongmyo məbədi (1995)[ 217] Seokguram katakomba məzarları (1997)[ 218] Changdeokgung Sarayı (1997)[ 219] Hwaseong Qalası (1997)[ 220] Gochang, Hvasun və Gangva (2000)[ 221] Gyeongju şəhərində tarixi yerləri (2000)[ 222] Volkanik Jeju Adası (2007)[ 223] Joseon sülaləsinin məzarlıqı (2009)[ 224] Hindistan
Agra Qalası (1983)[ 225] Ajanta Mağaraları (1983)[ 226] Ellora mağaraları (1983)[ 227] Tac Mahal (1983)[ 228] Mahabalipuram şəhərində olan qalıqlar (1984)[ 229] Konarakda yerləşən günəş məbədi (1984)[ 230] Manas Təbiət qoruğu (1985)(T) [ 231] Kaziranga Milli Parkı (1985)[ 232] Keoladeo Milli Parkı (1985)[ 233] Goa şəhərində qədim kilsə və monastır (1986)[ 234] Fatehpur Sikri (1986)[ 235] Hampi qalıqları (1986)[ 236] Xacuraho məbədinin qalıqları (1986)[ 237] Elephanta Mağaraları (1987)[ 238] Böyük Chola məbədi (1987)[ 239] Pattadakal qalıqları (1987)[ 240] Sundarban Milli Parkı (1987)[ 241] Nanda Devi Milli Parkı (1988)[ 242] Sanchi Budist məbədi və qalıqları (1989)[ 243] Hümayun türbəsi ,Dehli (1983)[ 244] Qütb Minar kompleksi ,Dehli (1993)[ 245] Hindistanda dağlarda yerləşən gizli dəmiryol xəttləri (1999)[ 246] Bodh Gayada yerləşən Mahabodi məbədi (2002)[ 247] Bhimbetka (2003)[ 248] Champaner-Pavagadh bölgəsində Arxeoloji məntəqələr (2004)[ 249] Chhatrapati Shivaji Terminus (2004)[ 250] Qızıl Qala (2007)[ 251] İran
Nəqşi Cahan meydanı ,İsfahan (1979)[ 252] Persepolis (1979)[ 253] Çoge (1979)[ 254] Süleyman taxtı (2003)[ 255] Bam və ətraf ərazilər (2004)(T) [ 256] Pasargad (2004)[ 257] Sultaniyə şəhəri (2005)[ 258] Bisotun (2006)[ 259] İranda olan erməni kilsələri (2008)[ 260] Şuştar su anbarı (2009)[ 261] Təbriz qapalı bazarı (2010)[ 262] Şeyx Səfi kompleksi (2010)[ 262] İsrail
TarixiQüds şəhəri və xarabalıqları (1981) (İsrail, Kudüs üzerinde hak talep etmektedir)(T) [ 263] Masada (2001)[ 264] Tarixi Akka şəhəri (2001)[ 265] Təl Əviv şəhəri ətrafında yerləşən ağ şəhər (2003)[ 266] Müqqədəsİncildə adı qeyd olunan yerlər: Meggido, Hazor və Beer Sheba (2005)[ 267] Neqev çöllük ərazidə olan antik şəhərlər kompleksi (2005)[ 268] Hayfa şəhərində olan müqqədəs yerlər və qərbi Galilee (2008)[ 269] Yaponiya
Horyu-jidə Budist məbədinin qalıqları (1993)[ 270] Himeji-jo (1993)[ 271] Shirakami-Sanchi (1993)[ 272] Yakushima (1993)[ 273] Tarixi Kyoto, Uji və Otsu şəhərləri (1994)[ 274] Tarixi Shirakava-go və Gokayama kəndləri (1995)[ 275] Xirosima qardaşlıq heykəli (At(1996)[ 276] İtsukuşima məbədi (1996)[ 277] Nara şəhərinin qalıqları (1998)[ 278] Nikko məbədlər kompleksi (1999)[ 279] Ryukyu Krallığının dövrünə aid olan əsərlər (2000)[ 280] Kii Dağlarında olan müqqədəs yerlər (2004)[ 281] Shiretoko (2005)[ 282] İvami Ginzan gümüş mədənləri və ətrafı (2007)[ 283] Kamboca
Angkor (1992)[ 284] Preah Vihear məbədi (2008)[ 285] Qazaxıstan
Xoca Əhməd Yasəvinin türbəsi (2003)[ 286] Tamgalı Qayaüstü Təsvirləri (2004)[ 287] Saryarka; şimali Qazaxıstanda göllər (2008)[ 288] Qırğızıstan
KXDR
Koguryo Krallığının məzarlığı (2004)[ 290] Laos
Luang Prabang şəhəri (1995)[ 291] Vat Phou və Champasak antik şəhərlər (2001)[ 292] Malayziya
Gugung Mulu Milli Parkı (2000)[ 293] Kinebalu Milli Parkı (2000)[ 294] Maleka və Corctoun şəhərləri (2008)[ 295] Monqolustan
Uvs Nuur (2003) (Yarısı Rusya'da)[ 296] Orxan yenisey abidələri (2004)[ 297] Nepal
Katmandu Vadisi (1979)[ 298] Sagamartha Milli Parkı (1979)[ 299] Chitvan Milli Parkı (1984)[ 300] Lumbini; Buda'nın Doğum Yeri (1997)[ 301] Özbəkistan
İtçan Kala (1990)[ 302] Buxara şəhərinin qalıqları (1993)[ 303] Şehri Sebz antik şəhəri (2000)[ 304] Səmərqənd ; Mədəniyyətlərin qovuşduğu yer. (2001)[ 305] Pakistan
Moenjodaro xarabalıqları (1980)[ 306] Tahti Bahi budist məbədi və Şehri Bahlol yaxınlığında olan xarabalıqlar (1980)[ 307] Taxila (1980)[ 308] Lahor qalası və Şalemar bağları (1981)(T) [ 309] Makli şəhərinin tarixi yerləri (1981)[ 310] Rohtas Qalası (1997)[ 311] Papua-Yeni Qvineya
Kuk – Əkin sahələri (2008)[ 312] Solomon adaları
Rennell dövlət qoruğu (1998)[ 313] Şri-Lanka
Polonnaruwa antik şəhəri (1982)[ 314] Sigirya antik şəhəri (1982)[ 315] Anuradhapura antik şəhəri (1982)[ 316] Gallle antik şəhəri və xarabalıqları (1988)[ 317] Müqqədəs Kandy şəhəri (1988)[ 318] Sinharaja meşə sahələri (1988)[ 319] Dambullada qızıl məbədi (1991)[ 320] Tailand
Ayutthaya antik şəhəri (1991)[ 321] Sukhotai antik şəhəri (1991)[ 173] Thungyai təbiət qoruğu (1991)[ 322] Ban Chiang antik şəhəri (1992)[ 323] Dong Phayayen Khao Yai meşələri (2005)[ 324] Türkmənistan
Qədim Mary tarix mərkəzi (1999)[ 325] Qədim Ürgənç (2005)[ 326] Nisa şəhərində yerləşən Part Krallığının Qalası (2007)[ 327] Vanuatu
Kral Roi Matanın Mülkü (2008)[ 328] Vyetnam
Hue şəhərinin qalıqları (1993)[ 329] Ha Long kəndi (1994)[ 330] Hoi An antik şəhəri (1999)[ 331] Mənim övladım məbədi (1999)[ 332] Phong Nha-Ke Milli Parkı (2003)[ 333] Yeni Zelandiya
Te Wahipounamu (QərbiYeni Zelandiyada yerləşir) (1990)[ 334] Tongariro Milli Parkı (1990)[ 335] Yeni Zelandiya qərbi qütb adaları (1998)[ 336] Aachen Kafedralı ,Almaniya Trier,Almaniya Butrint,Albaniya Schönbrunn Sarayı,Avstriya İçəri Şəhər ,Azərbaycan Qobustan qayaüstü rəsmlər,Azərbaycan Qız qalası ,Azərbaycan Şirvanşahlar sarayı ,Azərbaycan Brugge,Belçika Biaovieza meşələri,Belarus vəPolşa Gout Adası,Böyük Britaniya London Qalası,Böyük Britaniya Stounhenc ,Böyük Britaniya Vestminster sarayı ,Böyük Britaniya Mostar Körpüsü,Bosniya və Herseqovina Paris , FransaYeni Kaledonya , FransaPireneler -Mont Perdu , Fransa-İspanyaDubrovnik , HırvatistanIbiza , İspanyaLa Sagrada Familia , İspanyaSantiago de Compostella , İspanyaBirka , İsveçAletsch Buzulu , İsviçreFloransa , İtalyaKolizey , İtalyaPisa qülləsi , İtalyaSurtsey , İzlandaMassada , İsrailTel Aviv , İsrailBannf Milli Parkı , KanadaQuebec , KanadaKudüs Budapeşte , MacaristanOhri , MakedonyaValetta , MaltaBergen , NorveçAuschwitz Toplama Kampı , PolonyaToruń , PolonyaBelem qalası , PortekizHorezu Manasdırı , RomanyaBaykal gölü , RusyaKamçatka Yarımadası , RusyaKremlin , RusyaSt.Petersburg , RusyaSan Marino İstanbul , TürkiyeKapadokya , TürkiyeNemrut Dağı , TürkiyePamukkale , TürkiyeSafranbolu , TürkiyeKiev , UkraynaVatikan Akropolis , YunanistanAfon , YunanistanDelfi , YunanistanAlmaniya
Aachen Kafedralı (1978)[ 337] Speyer Kafedralı (1981)[ 338] Würzburg meydaı və bağları (1981)[ 339] Vies Kilsəsi (1983)[ 340] Augustusburg və Falkenlust Qalaları (1984)[ 341] Məryəm Ana Kafedralı və Müqqədəs Maykl Kilsəsi(1985)[ 342] Trier Roma qalıqları, Müqqədəs. Peter Kafedralı (1986)[ 343] LimesRoma İmperiyasının kilsə qalıqları (1987)[ 344] Böyük Britaniya ilə birlikdə siyahıda təmsil edilir.) Hanseatik dövrünə aid olan tarixi Lübek şəhəri (1987)[ 345] Lorsch şəhərində yerləşən eyni adlı monastır və kilsə kompleksi (1991)[ 346] Rammelsberg mədənləri, Antik Goslar şəhəri və Yuxarı Harz su anbarı (1992)[ 347] Maulbronn Monastır Kompleksi (1993)[ 348] Bamberg antik şəhəri (1993)[ 349] Quendlinburg antik şəhəri, Colegiate kilsəsi və qalası (1994)[ 350] Potsdam vəBerlin şəhərində yerləşən bağca və bağlar (1994)[ 340] Völkingen Dəmiryolları (1994)[ 351] Messel mədənləri (1995)[ 352] Bauhaus, Vimar əe Dessaudə yerləşən mərkəzlər və onların ətrafı (1996)[ 353] Köln Kafedralı (1996)[ 354] Eisleben və Wittenberg xarabalıqları (1996)[ 355] Veymar(1998)[ 356] Berlin şəhərində yerləşən muzeylər adası (1999)[ 357] Vartburq qalası (1999)[ 358] Dessau-Wörlitzda yerləşən krallıq binası (2000)[ 359] Reichenau Adası (2000)[ 360] Zeche Zollverein kömür mədəni (2001)[ 361] Stralsund və Vismar antik şəhəri (2002)[ 362] Ren Vadisi (2002)[ 363] Muskauer Parkı (2004)[ 364] Polşa ilə birlikdə siyahıda təmsil edilir.) Bremen şəhərində yerləşən bələdiyyə binası və Roland heykəlli (2004)[ 342] Regensburg antik şəhəri və Stadtamhof Ma (2006)[ 365] Berlin şəhərində yerləşən müasir evlər (2008)[ 366] Vadden dənizi (2009)[ 367] Niderlandla birlikdə siyahıda təmsil edilir.) Drezden və Elba vadisi (2004)[ 368] Andorra
Madriu-Perafita-Claror Vadisi (2004)[ 369] Albaniya
Butrint antik şəhəri (1992)[ 370] Bərat və Gjirokastra antik şəhərlərinin mərkəzi (2005)[ 371] Avstriya
Salzburg antik şəhər mərkəzi (1996)[ 372] Schönbrunn sarayı və bağları (1996)[ 373] Hallstatt, Dachstein və Salzkammergut mədəniyyət mərkəzləri (1997)[ 374] Semmering Dəmiryolları (1998)[ 375] Graz antik şəhəri və Eggenberg Qalası (1999),(2010)[ 376] Wachau vadisi (2000)[ 377] Neusiedl və Ferto gölləri (2001)[ 378] Macarıstan ilə birlikdə siyahıda təmsil edilir.) Vyana şəhərinin antik mərkəzi (2001)[ 379] Azərbaycan
Qız qalası (Bakı) (2000)[ 380] Şirvanşahlar saray kompleksi (2000)[ 380] İçərişəhər (2000)[ 380] Qobustan qayaüstü təsvirləri (2007)[ 381] Şəki xan sarayı (2019) Belçika
Begina tikililəri (1998)[ 382] La Grand-Place (1998)[ 383] Canal du Centredə yerləşən gəmi liftləri(1998)[ 384] Fransa vəBelçikada yerləşən Çan Qalaları (1999)[ 385] Fransa ilə birlikdə siyahıda təmsil edilir.)Tarixi Brügge şəhəri (2000)[ 386] Memar Victor Horta] muzeyi (2000)[ 387] Spiennes – daş dövründən qalan mədənlər (2000)[ 388] Notre-Dame kilsəsi (2000)[ 389] Plantin-Moretus Muzey Kompleksi (2005)[ 390] Stokle sarayı (2009)[ 391] Belarus
Białowieza Meşəsi (1979) (Polşa ilə birlikdə siyahıda təmsil edilir.)[ 392] Mir Qalası (2000)[ 393] Nesvizh şəhərində yerləşən mədəni və tarixi binalar (2005)[ 394] Struve Jeodezik (2005)[ 395] Böyük Britaniya
Gayviniddə yerləşən qalalar (1986)[ 396] Durham Qalası və Durham kafedralı (1986)[ 397] Dəmir Körpü (1986)[ 398] Böyük Qaldırım (1986)[ 399] Müqqədəs Kilda (1986)[ 400] Studley Kral parkı (1986)[ 401] Stounhenc (1986)[ 337] Blenheim Sarayı (1987)[ 402] Bath – antik şəhəri (1987)[ 403] Hadrian Divarları (1987) (yarısı Almaniyada)[ 344] Vestminster sarayı , (1987)[ 404] Kenterberi kafedralı (1988)[ 405] Müqqədəs Augustine monastırı (1988)[ 405] Müqqədəs Martin Kilsəsi (1988)[ 405] Henderson Adası (1988)[ 406] London Qülləsi (1988)[ 407] Gough və İnaccesible adaları (1995)[ 408] Köhnə və yeniEdinburq şəhəri (1995)[ 409] Greenvich şəhərində yerləşən orta əsr tikililəri (1997)[ 410] Daş dövrünə aid olan Orkney kəndi (1999)[ 411] Blaenavon İqtisadiyyat bölgəsi (2000)[ 412] Tarixi Saint Corc şəhəri, (Bermud adalarında yerləşir) (2000)[ 413] Dervent Vadisində yerləşən yel dərmanları (2001)[ 414] Dorset və Devon qayalıqları (2001)[ 415] New Lanark (2001)[ 416] Saltaire (2001)[ 417] Kralın botanika bağı (2003)[ 418] Liverpul – Orta əsrlərdə tacirlər tərəfindən istifadə edilən liman (2004)[ 419] Cornval və Qərbi Devon mədənləri (2006)[ 420] Pontcysytlle su kanalı (2009)[ 421] Bosniya və Herseqovina
Antik Mostar şəhəri və Mostar körpüsü (2005)[ 422] Drina körpüsü (2007)[ 423] Bolqarıstan
Boyana Kilsəsi (1979)[ 424] Madara Mədəniyyət Mərkəzi (1979)[ 425] Ivanovo daşdan yonulmuş kilsə kompleksi (1979)[ 426] Kazanlak şəhərində yerləşən Trayka məzarlıqı (1979)[ 427] Nessebar antik şəhəri (1983)[ 428] Pirin Milli Parkı (1983)[ 429] Rila Monastırı (1983)[ 430] Srebarna Təbiət qoruğu (1983)[ 431] Sveshtari şəhərində yerləşən Trayka məzarlıqı (1985)[ 432] Çexiya
Tarixi Cesky Krumlov şəhəri (1992)[ 433] Tarixi Praqa şəhəri (1992)[ 434] Tarixi Telc şəhəri (1992)[ 435] Zelena Hora şəhərində yerləşən Müqqədəs Cons kilsəsi (1994)[ 436] Kutna Hora antik şəhəri və Müqqədəs Barbara kilsəsi (1995)[ 437] Lednice-Valtice Mədəniyyət Mərkəzi (1996)[ 438] Kromeříz Qalası və bağlar kompleksi (1998)[ 439] Tarixi Holasovice kəndi (1998)[ 440] Litomysl Qalası (1999)[ 441] Olomouc müqqədəs məbədi (2000)[ 442] Brno şəhərində yerləşənTugendhat Villası (2001)[ 443] TrebíoYahudi məhəlləsi və Müqqədəs Procopius Bazilikası (2003)[ 444] Danimarka
Jelling mədəni mərkəzi , Rünik daşları və kilsəsi (1994)[ 445] Roskilde Kafedralı (1995)[ 446] Kronborg Qalası (2000)[ 447] Ilulissat buzlağı (Qrenlandiyada yerləşir) (2004)[ 448] Ermənistan
Haghpat və Sanahin Monastırları (1996)[ 449] Eçmiadzin şəhərində yerləşən kilsə (2000)[ 450] Zvartnots antik şəhəri (2000)[ 450] Geghard Monastırı və Yuxarı azat vadisi (2000)[ 451] Estoniya
TarixiTallin şəhəri (1997)[ 452] Struve Jeodezik (2005) (siyahıda 9 ölkə ilə birlikdə təmsil olunur.)[ 395] Finlandiya
Suomenlinna Qalası (1991)[ 453] Tarixi Rauma şəhəri (1991)[ 454] Tarixi Petajavesi kilsəsi (1994)[ 455] Verla taxta zavodu (1996)[ 456] Sammallahdenmäki bölgəsində yerləşən Tunc dövrünə aid məzarlar (1999)[ 457] Kvarken Adaları (2000) (yarısı İsveç'te)[ 458] Struve Jeodezik (2005) (siyahıda 9 ölkə ilə birlikdə təmsil olunur.)[ 395] Fransa
Chartres Kafedralı (1979)[ 459] Mont Saint Michel (1979)[ 460] Versal Sarayı və bağı (1979)[ 461] Vezere Vadisində yerləşən mağaralar (1979)[ 462] Vezelay kilsəsi və təpəsi (1979)[ 463] Amen kafedralı (1981)[ 464] Arles şəhərində yerləşənRoma İmperiyasının qalıqları (1981)[ 465] Fontenay Sistersiyan Monastırı (1981)[ 466] Fontenblo sarayı və bağı (1981)[ 467] Orange şəhərində yerləşənRoma İmperiyasının qalıqları (1981)[ 468] Arc-et-Senans (1982)[ 469] Saint-Savin sur Gartempe Monastırı (1983)[ 470] Porto Körfəzi (1983)[ 471] Place Stanislas, Place de la Carrière və Place d'Alliance (1983)[ 472] Pont du Gard (1985)[ 473] Strasburq Grande île (1988)[ 474] Reims şəhərində yerləşən Notre-Dame Kafedralı, Saint-Remi Monastırı və Tau Sarayı (1991)[ 475] Sena və ətrafı (1991)[ 476] Burj kafedralı (1992)[ 477] Avignon şəhərinin antik mərkəzi, Papa sarayı Avignon körpüsü (1995)[ 478] Canal du Midi (1996)[ 479] Carcassonne antik şəhəri (1997)[ 480] [Mont Perdu (1997) (yarısı İspanya'da)[ 481] Liyon şəhərinin tarixi mərkəzi (1998)[ 482] Santiago de Compostela (yolunFransada yerləşən hissəsi) (1998)[ 483] Saint-Emilion (1999)[ 484] Loire Vadisi (2000)[ 485] Province – Orta əsrlərin yarmarka şəhəri (2001)[ 486] Le Havre (2005)[ 487] Bordo şəhərinin antik mərkəzi (2007)[ 488] Vauban xarabalıqları (2008)[ 489] Gürcüstan
Bagrati Kafedralı və Gelati Monastırı (1984)[ 490] Misxeta şəhərinin tarixi mərkəzi (1994)(T) [ 491] Yuxarı Svaneti (1996)[ 492] Xorvatiya
Diokletiana sarayı (1979)[ 493] Antik Dubrovnik şəhəri (1979)[ 494] Plitvice gölləri (1979)[ 495] Eupharsius Bazilikası (1997)[ 496] Trogir – antik şəhər (1997)[ 497] Müqqədəs Ceyms Kafedralı (2000)[ 498] Stari Grad dərəsi (2008)[ 499] Niderland
Schokland və ətrafı (1995)[ 500] Amsterdam şəhərinin müdafiə xətti (1996)[ 501] Antik Villemstad şəhəri (1997)[ 502] Kinderdijk kəndində yerləşən yel dərmanları (1997)[ 503] D.F. Woudagemaal – buxarla işləyən fabrik (1998)[ 504] Beemster (1999)[ 505] Rietveld Schröder Sarayı (2000)[ 506] Vidden Dənizi (2009)[ 367] Almaniya ilə birlikdə təmsil edilir.) Amsterdam şəhərində yerləşən su kanalları (2010)[ 507] İtaliya
Valcamonica qayaüstü rəsmlər, (1979)[ 508] Santa Maria delle Grazie Kilsəsi vəLeonardo da Vinçi tərəfindən çəkilənSonuncu şam yeməyi tablosu (1980)[ 509] TarixiRoma şəhəri (1980)[ 510] TarixiFlorensiya şəhəri (1982)[ 511] Piazza del Duomo, (1987)[ 512] Venesiya və su kanalları (1987)[ 513] Tarixi San Gimignano şəhəri (1990)[ 514] Sassi vəMatera Kilsəsi (1993)[ 515] Vicenza şəhəri və Paladyan Villaları (1994)[ 516] Crespi d'Adda (1995)[ 517] Ferrara şəhəri və Po Deltası (1995)[ 518] TarixiNeapol şəhəri (1995)[ 519] Tarixi Siena şəhəri (1995)[ 520] Castel del Monte (1996)[ 521] Ravenna şəhərində yerləşənXristianlıqın ilkin məbədləri (1996)[ 522] Tarixi Pienza şəhəri (1996)[ 523] Alberobello (1996)[ 524] Kaserta sarayı (1997)[ 525] Agrigento antik şəhəri (1997)[ 526] Pompey və Herkulanum antik şəhərləri (1997)[ 527] Botanika bağı (Padua şəhəri)(1997)[ 528] Torre Civica və Piazza Grande (Modena şəhəri) (1997)[ 529] CostieraAmfiteatrı (1997)[ 530] Portovenere və Cinque Terre] (1997)[ 531] Su Nuraxi di Barumini (1997)[ 532] Villa Romana del Casale (1997)[ 533] Aquileia antik şəhəri (1998)[ 534] Cilento ave Vallo di Diano Milli Parkı (1998)[ 535] Urbino şəhərinin antik mərkəzi (1998)[ 536] Villa Adriana (1999)[ 537] Tarixi Verona şəhəri (2000)[ 538] Aeolia Adaları (2000)[ 539] Villa d'Este (2001)[ 540] Val di Noto (Siciliya adasının qərbində yerləşir) (2002)[ 539] Sacri Monti, Piedmont və Lombardy (2003)[ 541] Val d'Orcia (2004)[ 542] Le Strade Nuove və Palazzi dei Rolli (2006)[ 543] Manuta və Sabbioneta (2008)[ 544] Rhaetian Dəmiryolu (2008)[ 545] Dolomitlər (2009)[ 545] İrlandiya
Bend of the Boyne antik şəhəri (1993)[ 159] Skellig Michael (1996)[ 546] İsveç
Drottningholm (1991)[ 547] Birka və Hovgarden (1993)[ 548] Engelsberg Dəmir yolları (1993)[ 549] Tanum qayaüstü rəsmlər (1994)[ 550] Skogskyrkogarden (1994)[ 551] Visby antik şəhəri (1995)[ 552] Gammelstad kilsəsi (1996)[ 553] Laponya (1996)[ 554] Karlskrona Donanma Limanı (1998)[ 555] Cənubi Öland əkin sahələri (2000)[ 556] Kvarken Adaları (2000) (yarısı Finlandiya'da)[ 458] Falun mədənləri (2001)[ 557] Varberg Radio Stansiyası (2004)[ 558] Struve Jeodezik (2005) (siyahıda 9 ölkə ilə birlikdə təmsil olunur.)[ 395] 
.jpg)
.png)
.svg)
.svg)
.svg)
_19.jpg)
.svg)
.svg)
