 Sijilmasa | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| Monarquía constitucional |  Marruecos |
| Rexón | Draa-Tafilalet(es) |
| Provincia | Provincia d'Errachidía |
| Ciudá | Errachidia |
| Tipu d'entidá | asentamientu humanu |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 31°17′N4°17′W / 31.28°N 4.28°O /31.28; -4.28 |
  Sijilmasa Sijilmasa (Marruecos) | |
| Más información | |
| Fundación | 757 |
 | |
Sijilmasa (tamién transcrita comoSigilmasa,Siyilmasa,Sidjilmasa,Sijilmassa, etc.) foi una ciudá medievalbereber, güei en ruines, a dos quilómetros al norte de l'actual ciudámarroquina deRissani;[2] a diez díes de viaxe deFez, cruciando laCordal del Atles. Yera una importante escalacaravanera nes rutes que conectaben el Mediterraneu col centru-oeste d'África travesando'lDesiertu d'El Sáḥara. El so allugamientu y allugamientu obedecíen a les ventayes estratéxiques qu'apurría'lríu Ziz y l'oasisTafilalt.
La so hestoria carauterizar por socesives invasiones de les dinastíes bereberes y el desenvolvimientu del reinuTafilalet. Convertida nun estáu independiente nel sieglu VIII (dinastíamidrarí oBanu Midrar), nel sieglu X foi conquistada polosmaghrawas (dependientes delCalifatu de Córdoba, que constituyeron la so propia dinastía independiente); y nos sieglos XI y XII polosalmorávides yalmohades respeutivamente. D'últimes quedó sol poder de losbenimerines, y nel sieglu XIV o XV quedó destruyida.
Les ruines de Sijilmasa tán declaraes "llugar en peligru" (endangered site) polWorld Monuments Fund. El so caltenimientu depende del Ministeriu de Cultura de Marruecos.
L'afayu na zona de fósiles d'un nuevu xéneru de dinosauriu en 1996 fixo tomar el so nome pa bautizalo comoSigilmassasaurus.
Segúnal-Bakri (Llibru de rutes y llugares), unbereberzenatamiknasa,[3] procedente de laEspaña musulmana, de nomeAbu 'l-Qásim Samgu bin Wasul al-Miknasi foi'l primeru n'establecese nel llugar a mediaos del sieglu VIII.[4] El mesmu autor rellata qu'otros, probablemente tamién bereberes, xuniéronse-y p'afitar ellí la so residencia, hasta llegar al númberu de cuarenta, momentu nel qu'establecieron los fundamentos de la ciudá. Escoyeron como líder a ‘Isa bin Mazid "el negru", pa dirixir l'alministración. Duró pocos años, porque foi acusáu de corrupción polos sos compañeru y executáu sumariamente; escoyéndose al propiu Abu al-Qásim como líder. SegúnIbn Hawqal (Kitab surat al-ard), la ciudá creció rápido en poder económicu pola so posición nes rutes comerciales. Enantes, el comerciu principal llegaba d'Exiptu, pero les comunicaciones ente esa área y l'África subsaḥariana y Marruecos yeren muncho más difíciles.[5]
La prosperidá de Sijilmasa s'evidencia pola anéudota que recueye Ibn Hawqal sobre una factura emitida por un mercader d'Awdaghust[6] por un montante de cuarenta y dos mildinares a otru mercader establecíu en Sijilmasa. Ibn Hawqal nunca oyera falar de tal suma de dineru a lo llargo de tolos sos viaxes.[7]
El poder económico de la ciudá dexó-y independizase delCalifatu Abasí nel añu 711, estableciéndose una dinastía real que se conoz col nome demidrarí.[8] Les cambiantes aliances colCalifatu de Córdoba y colosfatimíes d'Ifriqiya desestabilizaron la ciudá nel sieglu X, especialmente a partir de la llegada a la ciudá d'Ubayd Allah al-Mahdi Billah, fundador de la dinastía fatimí. Esti personaxe, acompañáu del so fíu Al-Qasim, vieno al Magreb en 905 fuxendo de los abasíes, que consideraben les sos creenciesxiinata-ismaelites heterodoxes y amenazadores pa la paz del Califatu. Según la lleenda, ‘Ubayd Allah y el so fíu cumplíen la profecía según la cual elmahdi vendría deMesopotamia a Sijilmasa. Permanecieron cuatro años na ciudá, so la proteición de los gobernantes midraríes, especialmente del príncipeYasa'.
Al-Qasim, fíu del pretendíumahdi, colos sos poderes milagrosos, causó que brotara una fonte fora de la ciudá. Un xudíu de la ciudá foi testigu d'ello, y estendió el rumor de que 'Ubayd Allah diba intentar establecese nel poder. Coles mesmes, el príncipe Yasa recibió una carta del Califa de Bagdag alvirtiéndo-y de que cerrara les sos fronteres precaviéndose de ‘Ubayd Allah. Yasa viose obligáu a encarcelar al home qu'hasta entós protexía, anque un sirviente de ‘Ubayd Allah pudo escapar aKairuán, que taba controlada polos ismailíes de Ifriqiya, lideraos porAbu ‘Abdallah, quien axuntó rápido un exércitu y salió al rescate del so correlixonariu. Nel so camín a Sijilmasa, tomóTahert, un fuerteibadíjariyita de la dinastíarustúmida.[9] Llegó al Tafilalt na segunda metá del añu 909, y asedió la ciudá de Sijilmasa. Yasa' foi asesináu daquella, o al añu siguiente, y la dinastía midrárida empezó un llargu procesu de fragmentación que col tiempu llevólos a cayer sol dominiu de los bereberesmaghrawa, vasallos del califatu de Córdoba, que tomaron la ciudá nel 980.[10]
So los maghrawas, que darréu s'independizaron del Califatu de Córdoba, la ciudá caltuvo'l so papel como centru comercial, al qu'añadió'l de centru políticu y militar dende'l que los Maghrawa llanzaben campañes contra otres tribus del interior del actual Marruecos.
Tres sesenta años d'esti gobiernu, el conseyu de la ciudá de Sijilmasa llamó na so ayuda a la confederación bereberSanhaja, que se taba tresformando nun movimientu políticu-relixosu: losalmorávides. Según al-Bakri, en 1055,Abdallah ibn Yasin, líder espiritual del movimientu almorávide, y el so nuevu exércitu, llegó a la ciudá y mató al líder maghrawa,Mas'ud ibn Wanudin al-Maghrawi. Esa foi la primer conquista delImperiu almorávide, y la ciudá pasó a formar parte de la estructura centralizada del so gobiernu. Los almorávides imponíen una interpretación del islam desaxeradamente estricta, qu'ente otres coses obligaba a la destrucción de los preseos musicales y el zarru de les tabiernes, onde se bebía vinu. Hubo delles revueltes contra'l dominiu almorávide, pero la ciudá permeneció sol so poder hasta 1146, cuando losalmohades sustituyéronlos.[11] Estos yeren inclusive más violentos nel so rigor relixoso, y realizaron una matanza de los xudíos residentes na ciudá, qu'hasta entós fueren toleraos.[12]
A la cayida de la dinastía almohade frente a la confederación bereberzenata de losbenimerines, la ciudá de Sijilmasa volvió quedar sol poder d'una dinastía bereber, que sería la postrera.
El viaxeruIbn Battuta pasó por Sijilmasa en 1352-1353 nel so viaxe escontra l'Imperiu de Malí. La llapada una bien formosa ciudá» y sopesa los sos dátiles sobre los d'al-Basra.[13] Ibn Battuta tamién menta a Sijilmasa cuando describe la ciudá china deQuanzhou, al comparar los sos güertos y campos, con cases metanes ellos, colos de la ciudá africana, ya indicar qu'esa ye la razón de que la ciudá sía tan grande.[14]
A principios del sieglu XVILleón l'Africanu llegó al oasis de Tafilalt y atopó destruyida la ciudá de Sijilmassa. Describe los sos "altes muralles", qu'inda se calteníen de pies en dellos puntos. Señala que la ciudá taba "galantemente construyida", con bayura de mezquites y madrazas, y con munches nories que recoyíen l'agua del Ziz. Recueye'l datu de que los sos habitantes remontárense contra l'últimu príncipe, asesinar y, tres la destrucción de la ciudá, abandonar, esvalixándose por otres poblaciones y castiellos. Lleón permaneció siete meses na zona, describiéndola como templada y placentera.[15]
Ibn Jaldún, nel soMuqaddimah, da como causa de la cayida de la ciudá la falta de recursos.[16]
Investigadores actuales, como Lightfoot y Miller, recueyen la tradición oral caltenida nel Tafilalt según la cual esi últimu príncipe foi'l maléfico "Sultán negru", que foi derrocáu por una rebelión popular.
Nel sieglu XVIII, la ciudá foi reconstruyida por órdenes del sultánIsmaíl de Marruecos. Una vegada más, tribus nómades conquistar y destruyeron, sol lideralgu d'Ait Atta, en 1818.
