Max Born (11 d'avientu de 1882, Wrocław – 5 de xineru de 1970, Göttingen) foi unmatemáticu yfísicu alemán.[14] Llogró'lPremiu Nobel de Física en1954 polos sos trabayos enmecánica cuántica y compartió esti gallardón col físicu alemánWalter Bothe.[15] Posiblemente, la contribución más conocida a la física cuántica sía la so interpretación probabilística de la función d'Onda de Schrödinger. Según la mesma, el cuadráu de l'amplitú de dicha función ye igual a la densidá de probabilidá del estáu. Por casu, nel casu d'una función d'onda que describa la posición d'un electrón, el cuadráu de l'amplitú va ser igual a la probabilidá d'atopar a dichu electrón nuna posición determinada.[16]
Nació nel senu d'una familia d'orixexudíu deBreslau (anguañoWrocław,Polonia), llugar que al nacer formaba parte delReinu de Prusia (provincia de Silesia). Foi unu de los dos fíos delanatomista yembrióloguGustav Jacob Born (nacíu'l 22 d'abril de 1850,Kempen, fináu'l 6 de xunetu de 1900, Breslau) y de Margarete Kauffmann (nacida'l 22 de xineru de 1856,Tannhausen, finada'l 29 d'agostu de 1886, Breslau), d'una familia d'industriales deSilesia. Gustav y Margarethe casáronse'l 7 de mayu de 1881. Max Born tenía una hermana llamada Käthe (nacida'l 5 de marzu de 1884) y un mediohermanu llamáu Wolfgang (nacíu'l 21 d'ochobre de 1892), de la segunda esposa del so padre (matrimoniu celebráu'l 13 setiembre de 1891) con Bertha Lipstein. La so madre morrió cuando Max Born tenía cuatro años d'edá.
Primeramente educáu nelKönig-Wilhelm Gymnasium (escuela), Born foi estudiase a laUniversidá de Breslau, a laUniversidá de Heidelberg y a laUniversidá de Zurich. Mientres los estudios pal sodoctoráu, el sotesis doctoral de matemátiques, tituladaEstudios sobre la estabilidá de la llinia elástica nel planu y l'espaciu, baxu distintoscondiciones de contorna, foi defendida naUniversidá de Gotinga el13 de xunu de1906[17] El 23 d'ochobre de 1909, con «Un modelu atómicu de Thomson Highest», llogró'l grau de doctoráu un día antes (FAM, 1909). Na Universidá de Gotinga, entró en contautu con munchos destacaos científicos y matemáticos, ente ellosFelix Klein,David Hilbert,Hermann Minkowski,David Carle Runge Tolm,Karl Schwarzschild yWoldemar Voigt. En 1908-1909 estudió naGonville and Caius College, Cambridge.
Cuando llegó a Gotinga en 1904, Klein, Hilbert y Minkowski fueron colegues naUniversidá de Königsberg. Klein traxo a Hilbert a Gotinga. Depués, Hilbert traxo a Minkowski. Fueron los «sumos sacerdotes» de la matemática, y conocíase-yos como los «mandarinos». Bien llueu dempués de la so llegada, Born estrechó llazos con estos dos homes. Dende la primer clase que tomó con Hilbert, Hilbert vio que Born tenía habilidaes escepcionales y escoyer como la escriba de conferencies, que la so función yera la de redactar les notes de clase pa l'habitación de los estudiantes de matemátiques de llectura na Universidá de Gotinga. Ser escritor na clase poner en contautu regular, de valor incalculable, con Hilbert, tiempu mientres el cual Born beneficiar de l'arrogancia intelectual de Hilbert. Hilbert convertir en mentor de Born y finalmente escoyer pa ser el primeru n'ocupar el puestu semioficial d'aidar de Hilbert, non remunerado.
Toi convencíu de que la física teórica ye realmente filosofía.
Born casóse con Hedwig Ehrenberg, quien yera tamién d'orixe xudíu (anque de relixón cristiana), el 2 d'agostu de 1913. Max Born convertir a la fe luterana pocu dempués. El matrimoniu tuvo trés fíos: Irene, Gritli y Gustav. La so fía Irene (1914-2003) yera la madre de la cantante y actrizOlivia Newton-John.[19]
- ↑Afirmao en:Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 10 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑2,02,1Afirmao en:Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑Afirmao en:NNDB. NNDB:507/000071294. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑Afirmao en:Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 30 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑Afirmao en:Find a Grave. Data de consulta: 17 mayu 2024. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑Afirmao en:Genealogics. Autor: Leo van de Pas. Llingua de la obra o nome: inglés. Data d'espublización: 2003.
- ↑Afirmao en:autoridaes BNF. Identificador BnF:122772830. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
- ↑Afirmao en:MacTutor History of Mathematics archive.
- ↑«L'Information universitaire» (francés) (30 mayu 1948).
- ↑URL de la referencia:https://www.scientificlib.com/en/Physics/Info/GuthrieMedalAndPrize.html.
- ↑«The Nobel Prize in Physics 1954» (inglés). nobelprize.org. Fundación Nobel. Consultáu'l 5 febreru 2021.
- ↑12,0012,0112,0212,0312,0412,0512,0612,0712,0812,0912,1012,11Afirmao en:nobelprize.org. Identificador de nominación de persona al Premio Nobel:1186. Editorial: Fundación Nobel. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑Afirmao en:The End of the Certain World. Llingua de la obra o nome: inglés. Autor: Nancy Thorndike Greenspan.
- ↑«Max Born; German physicist» (inglés). Encyclopedia Britannica. Consultáu'l 24 d'abril de 2018.
- ↑15,015,1«Max Born. Facts» (inglés). Nobel Prizes and Laureates. Consultáu'l 24 d'abril de 2018.
- ↑O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., «Max Born» (n'inglés), MacTutor History of Mathematics archive,Universidá de Saint Andrews,http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Max+Born.html .
- ↑Greenspan, 2005, páxs. 35-36, yVida de Max Born.
- ↑Bronowski, J. (1973/1979).L'ascensu del home [The Ascent of Man]. Trad. Alejandro Ludlow Wiechers, Francisco Rebolledo López, Víctor M. Lozano, Efraín Hurtado y Gonzalo González Fernández. Londres/Bogotá: BBC/Fondo Educativu Interamericano.
- ↑«Mother, model was much more than 'Olivia's older sister'» (inglés) (25 de mayu de 2013).
- ↑"for his contributions to theoretical physics in general and to the development of quantum mechanics in particular". «Max Born — Biography». nobelprize.org. Consultáu'l 6 de febreru de 2009.
- ↑«Cráter llunar Born» (inglés). Gazetteer of Planetary Nomenclature. Flagstaff: USGS Astrogeology Research Program.
- ↑Web de jpl. «(13954) Born».
- Born, Max,My Life: Recollections of a Nobel Laureate. Taylor & Francis, London, 1978.
- Albert Einstein; Max y Hedwig Born (1999).Correspondencia. Sieglu XXI.ISBN 9789682309205.
