Llingües caddoanas | ||
|---|---|---|
| Distribución xeográfica | Grandes Llanures d'América del Norte | |
| Países |  Estaos Xuníos d'América | |
| Falantes | <4000 (1981)[1] 66 (2009)[2] | |
| Filiación xenética | Macro-Siux (?) | |
| Subdivisiones | Caddoano meridional Caddoano septentrional | |
| Códigu Glottolog | cadd1255 | |
| ||
| Ver tamién Idioma -Families -Clasificación de llingües | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Lesllingües caddoanas constitúin unafamilia dellingües indíxenes americanes d'América del Norte, que cunta na actualidá con menos de 100 falantes, ente toles llingües que constitúin la familia.
Posiblemente estes llingües faláronse orixinalmente nesGrandes Llanures, dendeDakota del Sur escontra'l sur hasta'l nordeste deTexas y escontra l'este escontra les tierres montiegues d'Arkansas yLouisiana. Más escontra'l norte taben losarikara, quien se movieron escontra'l norte tres el contautu col asentamientu de laReserva en Fort Berthold , enDakota del Norte. Los arikara yeren un biltu de lospawnee, quien vivieron orixinalmente na zona deNebraska pero que se reasentaron en Pawnee, Olahoma. Na zona qu'agora yeKansas y parte d'Oklahoma vivieron, loswichita quien agora tán cerca d'Anadarko, Oklahoma. Más al sur taben loskitsai, quien s'asitiaron colos wichita en Oklahoma nel sieglu XIX. Les zones de Luisiana-Arkansas y l'este de Texas taben habitaes polos caddo qu'agora viven na rexón de Anadarko.
La siguiente información contién cálculos sobre'l númberu de falantes d'estes llingües (ente parentesís la fecha de les estimaciones):
I. Caddoano septentrional
II. Caddoano meridional
Esiste un trabayu comparativu razonable sobre les llingües caddoanas que dexó reconstruyir tanto'l sistema fonolóxicu del proto-caddoano como un ciertu númberu de carauterístiques de laprotollingua.
Reconstruyóse'l siguiente inventariu consonánticu pal proto-caddoano:[8]
| llabial | apico- alveolar | palatal | velar | glotal | |
|---|---|---|---|---|---|
| oclusiva | *p | *t | *k | *ʔ | |
| africada | *ʦ | ||||
| fricativa | *s | *h | |||
| aproximante | *w | *ɾ | *y | ||
| nasal | *n |
El Pawni tien esencialmente'l sistema anterior anque en toles posiciones /*n, *ɾ, *y/ > /ɾ/, y en posición inicial el arikara y el pawni amuesen delles fusiones de fonemes. Otra manera, el arikara desenvolvió un númberu adicional d'africaes y sibilantes, según delles aproximantes sordes. En wichita /*p/ sumió dando /w/ en posición inicial y /kʷ/ en posición medial.Curiosamente'l sistema consonánticu reconstruyíu pal proto-caddo paez ser l'inventariu fonolóxicu delproto-iroqués (sacante porque nun apaez /*p/ sinón /*kʷ/).
Tocantes a les vocales reconstruyóse un sistema de trés consonantes /*i, *a, *o/.
La siguiente llista decognaos sirve de puntu de comparanza ente les llingües caddoanas:[9]
| GLOSA | Caddoano septentrional (Norcaddoano) | Caddoano meridional | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Paunio | Arikara | Wichita | proto-NC | Caddo | |
| 'brazu' | pīruʔ | wīnuʔ | wīrʔa | *win- | mīsuh |
| 'sangre' | pāel toʔ | pāel toʔ | wāckicʔa | *pat- | bāʔuh |
| 'güesu' | kīel soʔ | čīel soʔ | kīsʔa | *kis- | |
| 'güevu' | ripīkuʔ | nipīkuʔ | nikwīkʔa | *nipik- | nibih |
| 'intestín' | rēcuʔ | nēel soʔ | niyācrēcuʔa | *riyac- | nahč'uh |
| 'pierna' | kāel soʔ | kāxuʔ | kāsʔa | *kes- | k'āsuh |
| 'fégadu' | karīkuʔ | karīkuʔ | karikʔa | *karik- | kank'uh |
| 'mofeta' | riwit | niwit | niwīc | *niwit | wihit |
| 'sol' | sakūruʔ | šakūnuʔ | sākhirʔa | *sak'uh | |
| 'madera' | rākuʔ 'caxa' | hākuʔ 'caxa' | hākʔa/ -yāk- | *yac- | yáʔk'uh |
Propúnxose que les llingües caddoanas xunto colesllingües siux y lesllingües iroqueses constituyiríen una hipotética familia llamadamacro-siux, anque la evidencia hasta la fecha nun ye concluyente.
La evidencia ye principalmente morfolóxica: prefixos de persona nos verbos, dalgunos, sufixos aspectuales nos verbos, marques de plural n'animaos, etc.[10]
Datos:Q1025090