Klagenfurt am Wörthersee ([ˈklaːɡn̩ˌfʊʁt], n'eslovenu:Celovec) ye una ciudáaustriaca asitiada nel sur del país, nelland deCarintia. Ye la capital de dichu land, según la so ciudá más poblada. Ta allugada a veres del llaguWörthersee y a escasa distancia de la frontera conEslovenia.
Klagenfurt ta asitiada a una altitú de 446 metros sobre'l nivel del mar, nes estribaciones orientales de losAlpes. La ciudá estender na vera este del llagu Wörthersee, na llamada Klagenfurter Becken (cuenca de Klagenfurt). La única salida del Wörthersee, elríu Glanfurt, traviesa la ciudá pel sur, p'acabar desaguando nelríu Glan, que crucia la ciudá dende'l norte al sureste.
Klagenfurt ta arrodiada per dellos montes cubiertes de montes d'un altor d'hasta 1000 metros, como por casu, el Ulrichsberg. Al norte de la ciudá atopa'l monte Kreuzbergl (de 517 metros d'altor), que llinda direutamente cola ciudá y ta cubiertu na so mayor parte de montes, quitando'l Schloss Falkenberg. A unos quilómetros al sur ta'l cordal deKaravanke, que dixebra Carintia de Eslovenia.
En Klagenfurt impera unclima continental moderáu, con variaciones natemperatura ente distintes estaciones del añu relativamente grandes. La so situación na cuenca de Klagenfurt determina la influencia del fenómenu meteorolóxicu de lainversión térmica, que produz abondosos bancos deborrina. Nos empiezos y mediaos deseronda trátase principalmente de borrines superficiales, ente que a finales de seronda y nel iviernu son borrines altes.
El típicu fríuiviernu austriacu puede n'ocasiones ser anidiáu por cuenta de los vientos procedentes de los montesKaravanke asitiaes al sur, al traviés delefeutu Foehn.
La temperatura medio añal calculada ente 1961 y 1990 ye de 7,1 °C, ente que'l valor mediu del añu 2005 xube a 9,3 °C.
La población de Klagenfurt ye de 99.790 habitantes (1. xineru 2017), y atrai, amás, diariamente a numberosos estudiantes, universitarios y trabayadores de la contorna.
Según el censu efeutuáu en mayu de 2001, un 89,4 % de la población utiliza'lalemán como idioma habitual. El segundu idioma más emplegáu ye'lcroata con un 3,3 % de la población, siguíu deleslovenu con un 1,9 %. Esto debe a qu'aproximao'l 10 % de la población eslovena deCarintia mora en Klagenfurt.
Según la lleenda, esistía en Klagenfurt una escura criatura, undragón llamáuLindwurm. Esti dragón vivía nunbanzáu cercanu, asitiáu na zona qu'anguaño s'atopa a metá de camín ente'l centru de la ciudá y elWörthersee, y alimentábase de les rapaces qu'atopaba pola contorna. Pa matar a la bisarma hubo qu'utilizar l'astucia. Pa ello, unos valientes caballeros llevantaron una torre, en que la so parte cimera encadenaron a un güe como cebu, y en dicha cadena asitiaron, amás, un gaxarte p'atrapalo. Solo en atrapándolo pudieron da-y muerte. Estos oríxenes llexendarios vense representaos nel escudu de la ciudá, onde apaecen el dragón y la torre.
El nome de Klagenfurt provién del cercanuríu Glanfurt (güei llamáu Sattnitz), que traviesa Klagenfurt pel sur. La primer población d'esta zona, llamada Furt (n'español vau), taba arrodiada de banzaos, onde había munchos xuncos. Les persones que salíen de nueche por esta rexón dicíen escuchar horribles voces ente laborrina, polo que s'empezar a creer que se trataba de los llamentos de les persones atrapaes nes barraqueres. D'ende vien el nome (Klagen an der Furt, que significa lliteralmente "llamentos nel vau", esto ye, la rexón del ríu Glanfurt. Encurtiándolo queda Klagenfurt). Probablemente los ruios nun fueren otra cosa más que'l soníu del vientu serondiegu, que al soplar xiblaba al azotar losxuncos de los banzaos.
Vista de la ciudá en 1649Bernhard von Spanheim, fundador de la ciudá
Pela redolada delríu Glan, establecióse una población pol duque deCarintiaHermann von Spanheim, p'asegurar les víes comerciales Este Oeste y Norte-Sur. Nun principiu Klagenfurt apaez nos documentos mentáu como “Forum Chlagenvurth” ente1193 y1199. La llocalidá fundada establecer na zona de crecida del ríu Glan, polo que cada ciertu tiempu resultaba anubierta. Ello llevó aBernhard von Spanheim a volver fundar la ciudá nel añu1246 fuera de la zona de crecíes, estableciéndose esta vegada alredor de l'actual Alte Platz (plaza antigua) y adquirió yá nel añu1252 el Stadtrecht (situación xurídica de ciudá).
Los siguientes sieglos fueron un periodu bien duru pa la población de Klagenfurt, que tuvo qu'enfrentase a diverses quemes, terremotos, una plaga de llagostes y al primer llevantamientu llabrador producíu en zona xermánica.
Nel añu1514 la ciudá viose casi dafechu destruyida por una quema. Por cuenta de que elkáiserMaximiliano I nun tenía dineru pa reconstruyir la ciudá, apurrió la ciudá al Landstände, esto ye, a les Cortes, entendíes como representación de los distintos estamentos, fechu ensin precedentes na historia xurídica xermana.
Los nuevos señores de la ciudá reconstruyeron los edificios xamuscaos, y modernizaron, aumentaron y fortificaron la ciudá. Munchos de les families nobles y de losprelado de la ciudá llevantaron entós los sos palacios.
Klagenfurt foi edificada a partir de1592 tres el plan urbanísticu del italianuDomenico dell'Allio, convirtiéndose la Neue Platz nel nuevu centru de la ciudá. A lo llargo de lossieglos XVI yXVII, la ciudá tuvo un florecimientu favorecíu en gran midida pol establecimientu de numberoses órdenes relixoses.
En1797 Klagenfurt foi tomada poles tropes franceses, yNapoleón presentóse personalmente na ciudá. Les negociaciones de paz estender mientres dellos años. Con anterioridá a que los franceses retirárense, fixeron volar toles muralles de la ciudá, en1809. Na actualidá namái queden unos pequeños restos de la muralla y una puerta d'entrada, la Völkermarkter Tor.
En1849 concluyó la etapa de gobiernu per parte del Landstände en Carintia, y por ello tamién en Klagenfurt. Uncenso de la dómina envaloró una población de 13 712 habitantes.
En1863 Klagenfurt xunir a la llinia deferrocarril Südbahn. Ello supunxo un gran impulsu económicu pa la ciudá de Klagenfurt, que se convirtió nel centru rexonal más importante.
La ciudá sufrió un revés importante en1896 cuando l'alministración municipal refugó realizar la instalación d'una rede llétrica en Klagenfurt, según la sede de la direición del ferrocarril. La electricidá acabó llegando nel añu1902, magar la direición del ferrocarril instalar enVillach, lo que convirtió dicha ciudá nun importante centru ferroviariu.
En Kreuzbergl hai una construcción verde en forma de tonel con una cúpula arrondada na parte cimera. Nella hai numberoses fotografíes de los horrores de laSegunda Guerra Mundial, y una inscripción col siguiente testu:
“Esta torre protexe la salida d'aire del abellugu antiaéreo de 354 metros de llargor. Ye'l más grande de los construyíes pela ciudá de Klagenfurt pa la proteición de los sos ciudadanos ente los años 1943 y 1945, so la direición d'Albert Rothmüller. Nél entraben hasta 6000 persones qu'apertaes buscaben proteición día y noche ante los 48 ataques aéreos qu'estrozaron 443 edificios, estropiaron de considerancia otros 1132, y mataron a 612 persones.”
La ciudá convertir nuna pionera al ser la primer ciudá austriaca n'establecer una zona piatonal, en1961. En1973 Klagenfurt absorbió a cuatro municipios colindantes dexándo-y asina aumentar el so tamañu.En 1986, la ciudá foi gallardoniada, xunto cola neerlandesaArnhem, colPremiu d'Europa, una distinción dada añalmente polConseyu d'Europa, dende 1955, a aquellos conceyos que fixeren notables esfuercios pa promover l'ideal de la unidá europea.
El símbolu de la ciudá ye una escultura del llexendariu dragón muertu, que según la lleenda apavoró la zona. L'escultor Ulrich Vogelsang utilizó como modelu pa la cabeza de la criatura un monstruosu craniu que foi atopáu en Carintia en1582 y que se tuvo nesa dómina polos restos d'un dragón auténticu. Na actualidá conozse que se trataba del craniu d'unrinoceronte lanudo de laEdá de Xelu.
Klagenfurt ye'l centru económicu más importante deCarintia, atopándose nella establecíos el 20 % de les empreses industriales de Carintia. En mayu de2001 había en Klagenfurt 63 618 emplegaos en 6184 empreses. 33 d'estes empreses cunten con más de 200 emplegaos.
Los sectores económicos más importantes son la industria llixero, les empreses comerciales medianes y elturismu. En Klagenfurt estableciéronse delles multinacionales comoSiemens AG yPhilips.
Esiste un importante parque teunolóxicu,Lakeside Science & Technology Park, creáu nes cercaníes de la universidáAlpen-Adria-Universität. Esti parque teunolóxicu dexa una cooperación económica y d'investigación cola cercana universidá y tien como meta establecer a Klagenfurt y a Carintia como una zona d'industria d'alta teunoloxía.
Feries
En Klagenfurt tienen llugar diverses feries, como les feries de tresporte internacional, de la madera, de mercancíes, según otres de temes más específiques, como por casu la familia y la proteición al mediu ambiente.
Comunicaciones
El tresporte públicu dientro de la ciudá realízase al traviés de delles llinies d'autobús. Ente los años1891 y1963 había tamién en Klagenfurt un serviciu detranvíes, lo mesmo que detrolebuses.
No que se refier al tresporte per carretera, por Klagenfurt pasa l'autopista A2, que comunica a la ciudá conViena yGraz al Norte y conVillach al Este, polo que ye de gran importancia pa la ciudá. Una gran parte de l'autopista cercana a Klagenfurt ta formada por túneles. La comunicación conEslovenia puede realizase al traviés d'un puertu de monte o dando un rodiu al traviés de Villach por aciu un túnel que traviesa los montesKaravanke.
Klagenfurt cunta con un aeropuertu internacional. Trátase delAeropuertu de Klagenfurt, tamién llamáu Aeropuertu de los Alpes Adriáticos.
Per otru llau, atópase en construcción la llinia de ferrocarrilKoralmbahn, que va dexar xunir Klagenfurt con Graz y Viena, amenorgando los tiempos de viaxe de l'antigua llinia.
Educación
Ente les instituciones más importantes atópense la UniversidáAlpen-Adria-Universität Klagenfurt, y la Escuela TéunicaFachhochsule Technikum Kärnten. Amás hai una gran ufierta d'Institutos y colexos con distintes especializaciones y niveles de formación, ente los que s'atopa'lEuropagymnasium, l'Institutu más antiguu d'Austria, y una Academia de Comerciu pa los eslovacos de Carintia.
El teatru adquirió un gran cartelu na escena musical gracies a la direición d'Herbert Wochinz (1968-1992) y de Dietmar Pflegerl (dende 1992).
Ringstraßen y parques
Klagenfurt tenía hasta la llegada de les tropes franceses nel añu1809 de muralles con un foso, que, cola forma d'un cuadráu, arrodiaben el cascu antiguu, teniendo cada llau aproximao un quilómetru de llargor. Tres la destrucción de les muralles, crear nel so llugar cuatro calles, los cuatroRingstraßen (cais de circunvalación) con numberosos parques a los que se dio'l nome de poetes y compositores. D'ellos destaquen elKoschatpark (n'honor aThomas Koschat) enViktringer Ring, elSchillerpark (n'honor aFriedrich von Schiller) enVillacher Ring, elGoethepark (n'honor aJohann Wolfgang von Goethe) na esquina enteVillacher Ring ySt. Veiter Ring, o'lSchubertpark (n'honor aFranz Schubert).
Otres visites
Schloss Ehrenbichl
· Pela redolada de Klagenfurt hai diversos castiellos y palacios, dalgunos nes veres delWörthersee. Dalgunos d'ellos son elSchloss Ehrenbichl, elSchloss Maria-Loretto, elSchloss Tentschach y elSchloss Welzenegg.
Interior del Conceyu Antiguu
· Conceyu antiguu, construyíu alredor de1600, y nel que destaca'l patiu interior colos sosarqueríes.
·Landhaus Klagenfurt, sede del Parllamentu deCarintia. Foi construyíu ente1574 y1594 por cuenta de la reconstrucción y fortificación de Klagenfurt.
·Stadtpfarrkirche, la Ilesia más antigua de Klagenfurt, remocicada en1659.
Lendkanal pel hibiernu
Amás otres visites interesantes inclúin el Xardín Botánicu, nes cercaníes de Kreuzbergl, elChristkindlmarkt (mercadín de Navidá) enAlten Platz dende mediaos de payares hasta mediaos de xineru, elLendkanal, canal que traviesa'l centru de la ciudá y llega hasta'l Wörthersee,Minimundus, un parque-muséu onde hai reconstrucciones en miniatura de monumentos de tol mundu y elCity-Arkaden, un centru comercial.
Museos
·Kärntner Landesmuseum (Muséu de Carintia)Esti muséu tien diverses coleiciones d'arqueoloxía, arte, historia, cultura popular, botánica, zooloxía, xeoloxía y de preseos musicales. Nel parque del muséu hai unLapidarium.
·Museum moderner Kunst Kärnten (Muséu d'Arte Moderno de Carintia)Sobre una superficie de cerca de 1000 m² hai diverses esposiciones sobre arte moderno, con especial importancia no referente al arte moderno de Carintia, incluyéndose obres d'artistes rexonales ya internacionales.
·Bergbaumuseum im botanischen Garten (Muséu de minería, nel xardín botánicu)El muséu centrar nel papel de la minería na historia de Carintia. Atopar nel monte Kreuzbergl, a llau del xardín botánicu.
·Koschatmuseum (Muséu de Koschat)Thomas Koschat foi un compositor y un poeta que fundó'l primer quintetu de la Hofoper Wien, col qu'adquirió importancia internacional. Nel muséu hai un archivu con fotografíes, manuscritos y oxetos personales.
·Robert Musil Literaturmuseum (Muséu de Literatura Robert Musil)La casa de nacencia del famosu escritorRobert Musil ye güei un muséu lliterariu con esposiciones sobre la so persona, según sobreIngeborg Bachmann yChristine Layant, con fotografíes, manuscritos, documentación y una biblioteca con obres de los trés escritores.
·Diözesanmuseum (Muséu Diocesanu)El muséu Diocesanu amuesa l'arte relixoso de Carintia dende laEdá Media hasta'lsieglu XVIII.
·Gustav Mahler Komponierhäuschen (Casa de Gustav Mahler)Gustav Mahler pasó dellos branos nes veres del Llagu Wörthersee, nos que trabayó arduamente na composición. Dalgunos d'esos trabayos pueden atopase anguaño na so antigua casa.
·Landwirtschaftsmuseum Ehrental (Muséu de l'Agricultura)El Muséu de l'agricultura amuesa una amplia coleición d'antigües ferramientes agraries.
Añalmente tien llugar en Klagenfurt la entrega del premiu Ingeborg Bachmann, premiu lliterariu qu'atrai a Klagenfurt a numberosos escritores, críticos lliterarios, investigadores, periodistes y editores de tol mundu.
Nos meses de branu vienen músicos de toles edaes a Klagenfurt, a l'antigua abadía cisterciense de Viktring, onde tien llugar el Foru de Música Viktring. Nél los músicos atienden a conciertos o a clases con maestros de la música. Nel ámbitu d'esti foru de música otorgar tamién dos premios musicales, el premiu del Musikforum y el premiu Gustav Mahler.
Esiste tamién un escenariu pa conciertos nes veres del Wörthersee, anque non siempres ye utilizáu pa eventos musicales, sinón tamién pa eventos políticos o económicos.
En Klagenfurt tienen llugar tolos años dos importantes eventos deportivos de rangu internacional. De primeres, la segunda prueba detriatlón más importante d'Europa por detrás deRoth n'Europa, llamáuKärnten Ironman Austria, nel qu'hasta 2000 participantes percuerren una distancia de 3,8 quilómetros a nadu, 180 quilómetros en bicicleta y 42,2 quilómetros corriendo.
El segundu eventu ye'l tornéu de Grand Slam devóley sablera, nel que participen los meyores del mundu, na sablera del llagu Wörthersee.
Tien Klagenfurt, amás, un bien esitosu equipu deḥoquei sobre xelu, el EC KAC que ganó en 28 ocasiones el campeonatu austriacu, lo que-y convierte nel equipu más gallardoniáu n'Austria. Tamién cunta con un importante club defútbol, el FC Kelag Kärnten que compite na Erste Lliga (Segunda división) na temporada 2006-2007.
Coles mesmes, Klagenfurt foi sede de trés partíos de la ronda preliminar naEurocopa de 2008 que se celebró n'Austria ySuiza. Pa ello construyó'l nuevu Wörtherseestadion, onde s'apostaron los partíos, con una inversión de 66,5 millones d'Euros.
A lo último, hai que señalar que'lremu ye un deporte con tradición na ciudá, practicándose nel cercanu Wörthersee.
