| ||||
|---|---|---|---|---|
| dinastía | ||||
 | ||||
| ||||
| Alministración | ||||
| Xeografía | ||||
 | ||||
LosJorezmitas fueron unadinastíamusulmanasunní d'orixemamelucuturcu[1]que fundó una entidá conocida como l'Imperiu corasmio[2] (enpersa:خوارزمشاهیان ;Khwārazmshāhiyān,"reis deCorasmia"), unpersianado.[3][4][5] Gobernaron elGran Irán, primero comovasallos de losselyúcides y más tarde como independientes nel sieglu XI. L'imperiu sobrevivió hasta la invasiónmongola de 1220.[2] La dinastía foi fundada porAnūsh TiginGharchāī, un anterior esclavu de los sultanes selyúcides, que foi nomáu gobernador deCorasmia.[2] El so fíu,Qutb ud-Dīn Muhammad I, convertir nel primersah hereditariu de Corasmia.
La fecha de la fundación del imperiu ye incierta.Corasmia foi una provincia delImperiu gaznávida dende 992 hasta 1041. En 1077 el gobiernu de la provincia, qu'entós pertenecía a losselyúcides, cayó en manes d'Anūsh TiginGharchāī, un antiguu esclavuturcu del sultán selyúcida. En 1141, el sultán selyúcidaAhmed Sanjar foi ganáu polosKara-Kitai, y el nietu de Anūsh Tigin,Ala ad-Din Aziz, viose forzáu a sometese como vasallu a los Kara-Kitai.
El sultán Ahmed Sanjar foi asesináu en 1156: cuando l'Estáu selyúcida cayó nel caos, los jorezmitas espandieron los sos territorios escontra'l sur. En 1194, l'últimu sultán del gran Estáu selyúcida,Toğrül III, foi derrotáu y muertu pol gobernante jorezmitaAla ad-Din Tekish quien tamién se lliberar a sigo mesmu de los Kara-Kitai. En 1200, Tekish morrió y asocedió-y el so fíuAlá ad-Din Muhammad, quien pa 1205 conquistara tol territoriu del Gran Selyúcida y proclamósesah (pallabra persa parei oemperador), pasando a ser conocíu como'lsah de Corasmia. En 1212 ganó al Gur-JanKutluk y conquistó los territorios de los Kara-Kitai, agora gobernando un territoriu dende'lSir Daria casi tol camín hastaBagdag, y dende elríu Indo hasta'lmar Caspiu.
En 1218,Gengis Kan unvió una misión comercial, pero na ciudá d'Otrar el gobernador abarruntó que yeren espíes y confiscó los sos bienes y facer executar. Gengis Kan reclamó un arreglu que'l sah negar a pagar. Gengis respondió con una fuercia de 200.000 homes qu'invadió en dellos frentes. En febreru de 1220 l'exércitumongol crució'lSir Daria y llanzó lainvasión mongola d'Asia Central. Los mongoles tomaron por asaltuBukhará,Samarcanda y la capital corasmiaUrgench. El sah fuxó y morrió selmanes más tarde nuna islla delmar Caspiu.
EnGreat Captains Unveiled de 1927,B.H. Liddell Hart dio detalles de la campaña mongola contra Corasmia, sorrayando la so propia filosofía del "enfoque indireutu" y destacando munches de les táctiques usaes por Gengis Khan que seríen darréu incluyíes nes táctiques alemanes deBlitzkrieg, inspiraes en parte polos escritos de Liddell Hart.
El fíu de Ala ad-Din Muhammad,Jalal ad-Din Mingburnu, convertir nel nuevu sultán (refugó'l títulu de sah) pero tuvo que fuxir escontra laIndia, losmongoles algamáronlu primero que llegara ellí y foi ganáu nabatalla del Valle del Indo. Escapó y buscó asilu nelSultanatu de Delhi.Iltumish, sicasí, refugó-y esti en deferencia a la rellación coloscalifes abasíes. Al tornar aPersia axuntó un exércitu y restableció un reinu, pero nunca consolidó'l so poder y pasó el restu de los sos díes lluchando contra los mongoles, pretendientes al tronu y losturcos selyúcides deRüm. Perdió'l so poder sobrePersia nuna batalla contra los mongoles nosmontes Elburz, fuxendo aEl Cáucasu y prindandoAzerbaixán en 1225, onde estableció la so capital enTabriz. En 1226 atacóXeorxa y escalóTblisi. Siguiendo peles tierres altesarmenies topetó colosayubíes, conquistando la ciudá d'Ahlat na vera occidental delllagu de Van, que buscó l'ayuda del selyúcidasultanatu de Rüm. El sultánKaikubad I topetó con él enArzinjan nelÉufrates cimeru nabatalla de Yassi Chemen en 1230, d'onde s'escapó aDiyarbakir mientres los mongoles ocupaben Azerbaixán nel posterior tracamundiu. Foi asesináu en 1231 por unasesín contratáu polosselyúcides o posiblemente por bandoleroscurdos.[6]
Anque los mongoles destruyeren l'Imperiu corasmio en 1220, munchos jorezmitas sobrevivieron trabayando como mercenarios nel norte d'Iraq. Los siguidores de Manguberdi permanecieron siéndo-y fieles, inclusive dempués de la so muerte en 1231, y asaltaron les tierres deJazira ySiria mientres los años siguientes, llamándose a sigo mesmos losJorezmiyyas. El sultánayubitaSalih Ayyub, n'Exiptu, más tarde contratar contra'l so tíuSalih Ismail. LosJorezmiyyas colaron dende Iraq escontra Exiptu, invadieron de camínXerusalén (daquella en manes cristianes) el 11 de xunetu de1244. La ciudadela de la ciudá, la "Torre de David", rindióse'l 23 d'agostu. Esto impulsó una llamada dende Europa pa laSéptima Cruzada, pero los cruzaos nunca llograron recuperar Xerusalén. Dempués de ser conquistada poles fuercies jorezmitas, la ciudá siguió so dominiu musulmán hasta 1917, cuando foi tomada a losotomanos polos británicos.
Dempués d'apoderase de Xerusalén, les fuercies jorezmitas siguieron escontra'l sur, y el 17 d'ochobre llucharon al llau de los exipcios nabatalla de Harbiyah, al nordeste deGaza, destruyendo los restos del exércitu cristianu ellí, alredor de 1.200 caballeros. Foi'l mayor enfrentamientu dende labatalla de los Cuernos de Hattin en 1187.[7]
Los restos de los jorezmitas musulmanes sirvieron n'Exiptu como mercenariosmamelucos hasta que finalmente fueron ganaos porMansur Ibrahim unos años dempués.
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Jorezmitas.| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos:Q486918 Multimedia:Anushtegin dynasty