Llingües drávides: el brahui ye l'idioma del área aisllada al estremu noroeste.
Elbrahui (en brahui, براہوئی) ye unallinguadrávida que se fala principalmente enBeluchistán (Paquistán) y en zones estremeres d'Afganistán yaIrán. Ye la llingua del pueblubrahui, pero tamién ye falada por munchos miembros del pueblubaluchi. Ye la quinta llingua dravídica por númberu de falantes, y ye la única que nun se fala na India; envalórase un total de daqué más de cuatro millones de falantes.
Ye una llingua escrita qu'utiliza l'alfabetu árabe por cuenta de que los sos falantes sonmusulmanes.
El brahui ye l'idioma dominante na parte central de la provincia deBaluchistán, en Paquistán, y ye mayoría nos distritos deKalat,Mastung yKhuzdar, anque tamién se fala nos distritos vecinos, ya inclusive na capital provincial,Quetta. N'Afganistán fálase brahui nel estremu sur del país en comunidaes aisllaes, sacante una zona concentrada nel sur de laprovincia de Kandahar. Según hai munchos falantes de brahui d'orixe beluchi —y na so mayoría sonbillingües— tamién hai comunidaes étnicamente brahui que camudaron la so llingua polidioma baluchi o'lpashtún.[1]
Acordies conEthnologue, la gran mayoría de los falantes de brahui vive en Paquistán, con minoríes n'Afganistán y una muncho menos significativa —alredor de 22 000 persones— n'Irán. Tamién menta la esistencia de minoríes enTurkmenistán y nos estaos delGolfu Pérsicu.[2]
L'idioma brahui pertenez, xunto alidioma kurukh (oraon) y almalto, al grupu de les llingües dravídiques septentrionales. Viose fuertemente influyida polesllingües iranies que se falen na zona, especialmente'l balochi, elsindhi y, en menor midida, el pashtún.[3]
Tien tres dialeuto: elsarawani nel norte, eljhalawani nel sureste y elchaghi obrahui de Kalat nel oeste.[2] Nun hai diferencies importantes ente estos dialeutos, que son mutuamente intelixibles.[4]
Les vocales son los mesmos qu'en baluchi: llarga a e i o u llargues, a i o curties, diptongos aj y aw. Les consonantes son tamién bien similares a les del baluchi, pero'l brahui tien másfricatives ynasales.[4]
El brahui ye l'únicu idioma dravidiano que nun se sabe que s'escribiera con un llinguaxe basáu enalfabetos bráhmicos; sicasí, dende la segunda metá del sieglu XX escribir colalfabetu árabe.
Más apocayá, una ortografía basada nelalfabetu llatín llamada Brolikva (una abreviatura de Brahui Likvar) foi desenvueltu pol Conseyu de la Llingua Brahui de laUniversidá de Baluchistán en Quetta, y adoptada pol periódicu llocalTalár. Les lletres d'esti alfabetu son:[5]
Acordies con informe de laUnesco del añu 2009, el brahui ye unu de los ventisiete idiomes de Paquistán que s'enfrenten al peligru d'estinción, anque ta clasificáu como "non seguro", el mínimu nivel mínimu d'esmolición de los cinco esistentes (vulnerables, en peligru, seriamente en peligru, en peligru críticu, y estinguida).[6]
El primer diariu n'idioma brahui yeTalár, qu'utiliza la nueva ortografía llatina, y preséntase como "un intentu de estandarizar y desenvolver la llingua Brahui pa cumplir los requisitos del discursu políticu, social y científicu modernu."
Nun hai consensu tocantes a si'l brahui ye un llinguaxe relativamente recién introducíu en Beluchistán o un remanente d'una familia de llingües drávides anterior a la llegada de les invasiones indoeuropees a partir de la metá del segundu mileniu A.C. que permaneció más de tres milenio ensin ser reemplazada poles llingües vecines; esta teoría supón que la gran mayoría de los pueblos de lapenínsula india y del actual Paquistán tienen de ser necesariamente drávides, o bien que los drávides emigraron escontra'l sur en respuesta a la llegada de los indoeuropeos.[4]
Otres teoríes ven al brahui como un idioma llegáu a la rexón en tiempos muncho más recién, mientres la primer metá del segundu mileniu de la nuesa era. Esta teoría ta sofitada na ausencia depréstamos llingüísticos más antiguos qu'esa fecha, como los delidioma avéstico. El principal contribuyente indoeuropéu al vocabulariu brahui ye'l beluchi, un grupu étnicu que s'instaló na rexón alredor del añu 1000.[4]
Una tercer teoría postula tamién una emigración dende'l subcontinente indiu, pero más tardida, nos sieglosXIII oXIV.[7]
↑Emeneau, Murray B. (1962). «Bilingualism and structural borrowing» (n'inglés). Actes de la Sociedá Americana de Filosofía (Númberu 106 (5)): páxs. 430-442.
↑4,04,14,24,3Elfenbein, J. H. (1987). «A periplous of the ‘Brahui problem'» (n'inglés). Studia IranicaVol. 16.
↑«Bráhuí Báşágal». Brahui Language Board, Universidá de Baluchistán (abril de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-06-07.
