Hans-Georg Gadamer (11 de febreru de 1900, Marburg – 13 de marzu de 2002, Heidelberg) foi unfilósofualemán especialmente conocíu pola so obraVerdá y métodu (Wahrheit und Methode) y pola so renovación de laHermenéutica. El fenómenu del llinguaxe ye misteriosu y curiosu coles mesmes, pos nun ye una cosa aisllada, sinón que refier a la nuesa condición nel mundu, que ye un "vivir en diálogu", "habitamos na pallabra".[8]
El padre de Gadamer yera químicu farmacéuticu, darréu tamién foirector de la universidá de Marburgu. Magar los deseos del so padre, Gadamer fixo casu omiso a los sos encamientos que-y insitaban a estudiar ciencies naturales y optó poles humanidaes. Asina que realizó estudios enWrocław so los auspicios deRichard Hönigswald, pero llueu volvió a Marburgu pa estudiar colos filósofosneokantianosPaul Natorp yNicolai Hartmann, so que la so direición doctorar nel añu1922 con un trabayu sobrePlatón (Das Wesen der Lust nach dean platonischen Dialogen,La esencia del prestar nos diálogos platónicos).
Poco dempués Gadamer visitóFriburgu de Brisgovia y empezó a estudiar conMartin Heidegger, quien entá nun yera profesor titular pero sí un brillosu profesor asistente. Al traviés deHeidegger inxertar nun grupu d'estudiantes que depués destacaríen intelectualmente, ente ellos atopábense:Leo Strauss,Karl Löwith yHannah Arendt. L'amistá ente Gadamer yHeidegger fíxose tan estrecha que cuandoHeidegger recibió una plaza en Marburgu, Gadamer optó por siguir -y hasta ellí. Ye posiblemente la fuerte influencia deHeidegger lo que fizo del pensamientu de Gadamer daqué particularmente característicu y lo que, en gran midida, moldió'l so pensar, amás, la influencia deHeidegger foi la que dixebró a Gadamer de les corrientes neokantianas nes que, tiempu tras, formárase.
Gadamer fixo'l sohabilitación académica nel añu1929, y empezó a enseñar en Marburgu mientres los primeros años de la década de los 30. A diferencia deHeidegger, Gadamer siempres refugó visceralmente elNazismu, de tala forma que puédese-y considerar abiertamente anti-nazi. Enxamás recibió un puestu remunerado mientres los años de gobiernu nazi y enxamás entró a formar parte del partíu; tan solo escontra'l final de la guerra recibió un puestu enLeipzig. En1946, tres la guerra, foi consideráu «non malváu» pol réxime nazi y pudo ocupar el so puestu de rector de la universidá deLeipzig. Gadamer non yá amosó oposición al nazismu sinón que, cola nacencia de laRepública Democrática Alemana, tamién amosó la so ferrial oposición al comunismu. Esto fíxo-y treslladase escontra laRepública Federal Alemana, aceptando primero una posición enFrankfurt del Main y dempués el puestu en sustitución deKarl Jaspers enHeidelberg en1949. Ésta sería la posición qu'ocuparía'l restu de la so vida, hasta la so muerte nel añu2002.
A lo llargo d'esta etapa completó la so gran obraVerdá y métodu, publicada en1960 y ampliada con un segundu volume en1986, y comprometióse nel famosu alderique que caltuvo conJürgen Habermas alrodiu de la posibilidá de trescendencia histórica y cultural en busca d'una situación social moldiada pol pensamientu críticu. L'alderique enxamás concluyó pero marcó l'empiezu d'una calorosa amistá ente Gadamer yHabermas, inclusive Gadamer facilitó la posibilidá d'entrada de Habermas nel mundu académicu ayudar a llograr una plaza de profesor enHeidelberg. Otru intentu similar d'alderique foi intentáu conJacques Derrida pero ésti foi menos instructivu porque dambos pensadores teníen pensamientu con bien pocos puntos de mancomún.Derrida consideró'l so error al nun buscar un fondu común con Gadamer la mayor debacle de la so vida intelectual y, nel obituariu que dedicó a Gadamer, espresa la so almiración y el so respetu filosóficu pol pensador alemán.
Ye'l fundador de laEscuela Hermenéutica. Sostenía que la interpretación tien d'evitar l'arbitrariedá y les llimitaciones surdíes de los vezos mentales, centrando la so mirada nes coses mesmes, nos testos. Afirma que siempres qu'averamos a un testu, facer a partir d'un proyeutu, con dalguna idea previa de lo qu'ellí se diz. A midida que afondamos la llectura, esti proyeutu va variando y vase reformulando según la llectura nos vaya confirmando o alteriando nuesa precomprensión. Como esti procesu puede enllargase al infinitu, nunca podemos afirmar que dimos la interpretación último y definitivo.
El proyeutu filosóficu gadameriano, tal como queda definíu enVerdá y métodu, foi ellaboráu en rellación direuta colahermenéutica filosófica, proyeutu empecipiáu pero ensin terminar por Heidegger. L'oxetivu de Gadamer yera afayar la naturaleza de la comprensión humana. Nel llibru, Gadamer sostuvo que la "verdá" y el "métodu" taben en desalcuerdu l'unu col otru. Gadamer foi bien críticu colos dos enfoques metodolóxicos que s'empleguen nel estudiu de les ciencies humanes (Geisteswissenschaften). Per un sitiu, foi críticu colos enfoques modernos que busquen modelar el métodu de les ciencies humanes al métodu científicu. Y por otru, col métodu tradicional de les humanidaes que'l so enfoque facer esplícitu na obra deWilhelm Dilthey, quien creía que pa llograr una interpretación correuta d'un testu yera necesariu desentrañar la intención orixinal que remanaba l'autor cuando lu escribió. Gadamer, en contraposición, creía que'l significáu d'un testu nun ye reducible a les intenciones del autor, sinón que ye dependiente del contestu d'interpretación.
En contraste con estos dos asities, Gadamer sostién que l'individuu tien una conciencia históricamente moldiada, esto ye, que la conciencia ye un efeutu de la historia y que tamos insertos dafechu na cultura y historia del nuesu tiempu y llugar y, por ello, dafechu formaos por elles. Asina, interpretó qu'un testu entiende una fusión d'horizontes» onde l'estudiosu atopa la vía que la historia del testu articula en rellación cola nuesa propia fonderada cultural y históricu. Al contrariu que munches de les obres canóniques de la hermenéutica filosófica, la obra de Gadamer,Verdá y métodu, nun pretende ser una declaración programática d'un nuevu métodu hermenéuticu d'interpretación de testos.Verdá y métodu pretende ser una descripción de lo que faemos permanentemente cuando interpretamos coses, inclusive desconociendo que dichu procesu d'interpretación ta produciéndose.
Tanto la versión orixinal de la obra n'alemán, tituladaWahrheit und Methode, como la versión inglesaTruth and Method, fueron revisaes pol mesmu autor y considérense igualmente válides. La edición alemana de la obra contién un compendiu de trabayos posteriores onde Gadamer ellabora dalgunos de los sos argumentos y alderica les idees centrales deVerdá y métodu. Finalmente, un ensayu de Gadamer sobrePaul Celan, tituláu¿Quién soi yo, quién yes tu?, ye consideráu por munchos autores, incluyíu Heidegger y Gadamer, como la continuación de los argumentos afilvanaos enVerdá y métodu.
Tocantes a lahermenéutica, él foi quien treslladó l'oxetu tradicional d'estudiu, que yeren los testos sagraos, a los fechos sociales.
Placa conmemorativa a Gadamer en Wrocław
Gadamer non yá ye conocíu polos sos estudios dehermenéutica, sinón que tamién se dedicó con intensidá a estudios rellacionaos cola cultura de laGrecia clásica. Los sos entamos intelectuales tán íntimamente amestaos al estudiu de la obra de los clásicos griegos, ente ellos, destaca con particular intensidá'l so llabor dedicáu a la obra dePlatón. Dichu interés pola filosofía griega foi atayada en 1933 por "prudencia política", pos tales estudios diben referíos a la teoría sofística y platónica del Estáu: Gadamer nun quería tener nengún tipu d'enriedu coles autoridaes nazis por trabayos explícitamente de calter políticu. Asina, publicáronse namái aspeutos parciales sol nome dePlatos Staat der Erziehung (L'Estáu como educador en Platón) (1942) yPlatu und die Dichter (Platón y los poetes) (1943). Estos trabayos son pa dalgunos de mayor importancia que les sos incursiones nel campu de lahermenéutica. Morrió a la edá avanzada de 102 años.
Tou individuu pertenez a una sociedá y polo tanto ta somorguiáu dientro d'una tradición, esta tradición al empar configura nél una serie de prexuicios que-y dexen entender se nel so contestu y el so momentu históricu, d'ellí que l'individuu tenga la so realidá histórica nos sos prexuicios.
Pa Gadamer tou acercamientu a un testu significa dir al alcuentru d'otru, d'un "tu", y esti alcuentru tien de ser un momentu d'apertura pa poder entrar en diálogu nel que tanto'l "yo" como'l "tu" entren en rellación. Frente al testu non cabo neutralidá nin autocancelación, “sinón qu'inclúi una matizada incorporación de les mesmes opiniones previes y prexuicios”.
Pa laIlustración, tou prexuiciu significa un xuiciu ensin fundamentu dalgunu. La Ilustración propón l'usu de la razón pa poder lliberar de la tiranía de l'autoridá, hai qu'atrevese a pensar por sigo mesmu. La Ilustración busca dicilo tou dende la razón. La tradición conviértese entós pa la Ilustración no que pa la ciencia son los sentíos, causa d'error al momentu d'entender les coses talo como son. La Ilustración tien un prexuiciu y ye “el prexuiciu contra tou prexuiciu y con ello la desvirtuación de toa tradición” . Na Ilustración alemana los únicos prexuicios que s'acepten son los de la tradición cristiana.
Gadamer recupera'l sentíu constructivu del términu prexuiciu y asitiar como parte importante de too l'armazón cognitivu del individuu, pa él “prexuiciu quier dicir un xuiciu que se forma enantes de la convalidación definitiva de tolos momentos que son oxetivamente determinantes”.
"La ciencia histórica del sieglu XIX ye'l frutu más sobeyosu de laIlustración y por ello supón una rotura cola continuidá de sentíu de la tradición", pero tenemos de buscar entender el procesu históricu sobreponiéndonos inclusive al prexuiciu de la Ilustración y asina entender la finitud del nuesu ser y de la nuesa conciencia histórica. Pa Gadamer la razón ye real ya histórica, ta dada non de manera bonal sinón qu'apaez “siempres referida a lo dao no cual exerzse”, tou individuu densedólcase dientro de la historia a la cual pertenez y de la cual nun puede escapar por cuenta de les rellaciones de configuración de la so ser en función a ella. L'individuu ye un ser históricu-espaciu-temporal.
Esti individuu históricu por tanto nun puede entendese dende'l paradigma de laIlustración, ante él actúa tamién l'autoridá que ye aceptada nun actu racional y de llibertá. L'autoridá ye llexítima en cuanto l'individuu acepta'l so llindáu ser y confía nun TU que conoz meyor y más qu'él. Una forma d'autoridá que subyace y manifiéstase anónimamente ye la tradición, que determina en gran midida les nueses aiciones y comportamientu. Esta recibir nel procesu educativo y llegao el maduror unificar colos mesmos criterios y decisiones. Esta autoridá, la de la tradición, faise aición nes costumes, que adóptense llibremente y “determinen llargamente les nueses instituciones y comportamientos”.
D'esta miente l'individuu que pertenez a cualquier forma institucional, ta delimitado nel so comportamientu por una tradición, que confier a ésti un conxuntu de prexuicios colos cualos entiende y entiéndese a sigo mesmu dientro del procesu históricu que vive, los prexuicios son componentes a la realidá histórica de too individuu y confiéren-y categoríes a priori pa entender, esti entender ye una integración del pasáu y del presente que s'espresa en munches formes culturales y que son indesligables del procesu históricu, d'esta miente los prexuicios, nel individuu, son la realidá histórica de la so ser.
Pa Gadamer, interpretar un testu arreya una fusión d'horizontes (Horizontverschmelzung). Interpretar un testu nun ye entrar na constitución psíquica del autor, sinón que lo que s'intenta faer ye treslladanos escontra la perspeutiva so la cual l'otru ganó la so opinión”.
L'ideal propiu de les ciencies naturales lleva a arrenunciar a la concreción de la conciencia histórica dientro de la hermenéutica llevando asina aSchleiermacher a concluyir cola so “teoría del actu adivinatorio, por aciu el cual l'intérprete entra de llenu nel autor y resuelve lo estraño y extrañante del testu” . Per otru llau,Heidegger considera que la comprensión del testu alcuéntrase determinada pol so precomprensión de manera antemanada, “el círculu del tou y les partes nun s'anulen na comprensión total, sinón qu'algama nella la so realización más auténtica” .
Esta precomprensión realizar dende la realidá histórica del individuu: en cada momentu históricu los testos producir de manera distinta y faciendo usu de la historia efectual d'esi momentu; d'esta manera'l verdaderu sentíu del testu ta referíu al momentu del autor, pero tamién y en gran midida, ta suxetu a la situación histórica del llector. Lahistoria efectual ye lo que determina a priori la manera en que vamos entender un testu.
L'individuu ta nel mundu con una determinada historia efectual que-y confier de la mesma una manera d'entender el mundu, asina se fai espresa'l so finitud y evidencia les sos llendes, que determinen el so horizonte, que “ye l'ámbitu de visión que toma y zarra tou lo que ye visible dende un determináu puntu” . Dichu horizonte tien la posibilidá de ser ampliáu y al empar la conciencia puede atopar nuevos horizontes. La xera de la comprensión histórica resolver na consecución d'un horizonte históricu pa entender lo qu'unu quier ensin qu'eso signifique que l'intérprete adquiera l'horizonte del autor, l'horizonte históricu gánase moviéndose a una situación histórica, esto significa reconocer al otru y entendelo.
Poro, la comprensión realízase nel momentu que l'horizonte del interprete, al rellacionase col del autor, vese ampliáu y al empar incorpora al otru; formando un nuevu horizonte “entender ye siempres el procesu de fusión d'estos presuntos horizontes pa sigo mesmos” . Dende la hermenéutica esto significa que la comprensión dar nun horizonte comprensivu nel presente que ye la superación del horizonte históricu. Pa Gadamer les categoríes fundamentales de la so propuesta son: comprensión-interpretación-confluencia d'horizontes-prexuicios. Referir a horizontes de tiempu (pasáu y presente-tradición).
La filosofía estética de H-G. Gadamer sirve de pórticu preliminar a la fundamentación de la hermenéutica filosófica nel senu de la so obraVerdá y Métodu I. La so pretensión fundamental ye amosar hasta qué puntu ante la esperiencia estética les ciencies naturales y el so métodu particular atopen con una barrera infranquiable. Unu de los motivos fundamentales ye que na esperiencia estética, según Gadamer, produzse una disolución del suxetu perceptor y l'oxetu, esto ye, la obra d'arte. Una esperiencia tal, capaz de romper la dicotomía suxetu-oxetu ruempe cola tradición de les ciencies naturales pa les cualos tou motivu d'estudiu ye yá siempres un oxetu dispuestu pal estudiu per parte d'un suxetu o grupu de suxetos. La esperiencia estética faise, llevar a cabu, por aciu un movimientu de vaivén nel cual transiten nun mesmu sentíu la obra y el suxetu que lu esfruta, asina por casu, na contemplación d'una obra d'arte l'espectador vese sometíu, él mesmu, a los avatares de la trama y, con ello, introducir na mesma obra al empar que la obra opera sobre él. A esta noción englobante denominar Gadamerxuegu, posiblemente siguiendo, anque n'otru sentíu, el cercu del conceutu de xuegu que taba presente enSchiller.
Al empar que se produz la disolución de suxetu y oxetu sol xuegu, tamién se produz una variación con al respective de la temporalidá de la esperiencia estética. L'escurrir cotidianu preséntasenos como una temporalidá homoxénea y casi llinial, sicasí, na esperiencia estética, el suxetu perder pa sigo mesmu y la perceición de la temporalidá varia. Gadamer va intentar dar cuenta d'esta nueva temporalidá, d'esti "trate absorbíu", por aciu el conceutu de "fiesta". La temporalidá de la esperiencia estética asemeyar a la festividá, esto ye, ye una rotura dientro de la noción cotidiana de la temporalidá.
Per otra parte, siguiendo'l cercu heideggeriana, Gadamer reivindica'l valor de verdá inherente a la esperiencia estética. Na obra d'arte dásenos una suerte de verdá y esiste una ganancia cognitiva evidente; la mesma esperiencia yá moldió'l nuesu ser y sumemos aprendizaxes qu'antes de la esperiencia estética singular nun taben presentes. De la mesma, la obra d'arte y la esperiencia qu'apuerta de la so esfrute, tamién puede dar llugar a conocencies d'orde moral. Nesti sentíu, Gadamer reivindica'l valor artísticu de l'alegoría frente a l'habitual reivindicación del valor simbólicu del arte. L'alegoría tien, ente otres, una función moral: pretende indireutamente conducir a una determinada noción alrodiu de lo bono. Gadamer, al igual que'l so mentorHeidegger, prioriza la capacidá que tien la poesía como ferramienta pa "traer la verdá", pa "desocultar", amás del so innegable valor pa recrear nuevos mundos y fabricar llinguaxe. Nesti sentíu, va considerar que la poesía, nel orde de les artes, xuega un papel primordial. El mesmu Gadamer abre'l soOpus magnumVerdá y métodu con un poema deRilke que, según el so propiu criteriu, vendría resumir, sucintamente, el nucleu de la hermenéutica filosófica.
↑Afirmao en:Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 10 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
↑Afirmao en:Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
↑Afirmao en:Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 30 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
↑4,04,1Afirmao en:autoridaes BNF. Identificador BnF:11903814g. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
↑Identificador de miembru de l'Academia de Ciencies y Humanidaes de Heidelberg:329.
↑Afirmao en:www.accademiadellescienze.it. Accademia delle Scienze di Torino ID:hans-gadamer. Data de consulta: 1r avientu 2020. Llingua de la obra o nome: italianu.
↑Gadamer, Hans-Gerog (1986).Verdad y métodu II. Salamanca: Síguime.
"On Hermeneutical Ethics and Education", un artículu de Miguel Ángel Quintana Paz sobre la importancia de la hermenéutica de Gadamer pa la nuesa comprensión de la música, la ética y la educación en dambes (n'inglés)
