Edimburgu, la capital del país y segunda mayor ciudá d'Escocia, ye un de los mayores centros financieros d'Europa.[5] Foi'l centru delIlluminismu Escocés nelsieglu XVIII, que vio a Escocia convertise nuna de les más poderoses cases d'Europa no que cinca al comerciu, inteleutualismu y la industria. La ciudá más grande d'Escocia yeGlasgow, que dimientres un tiempu foi la ciudá metropolitana líder nel mundiu no que cinca a la industria, y agora alcuéntrase como centru de la conurbanización delGreater Glasgow (El Gran Glasgow), que domina lesLowlands o tierres baxes escoceses. Les denomaesScottish waters (agües escoceses) consisten nun pergrande sector[6] nel Atlánticu Norte y nel Mar del Norte, coles mayoresreserves petrolíferes de laXunión Europea.
ElReinu d'Escocia foi unestáu independiente fasta'l1 de mayu de1707 cuando s'axuntó con una xunión política colReinu d'Inglaterra pa crear elReinu Xuníu de Gran Bretaña.[7][8] Esta xunión foi'l resultáu delTratáu de Xunión alcordáu previamente y puestu n'efeutu polesActs of Union (Lleis de Xunión) que foren aprobaes polos parllamentos de dambos países pese a les perestendíes protestes a lo llargo de toa Escocia.[9][10] El sistema llegal escocés continúa separtáu de los d'Inglaterra,Gales yaIrlanda del Norte; Escocia aínda constitúi unaxurisdicción estremada tanto nes lleis públiques como les privaes.[11] La darréu independencia de les lleis escoceses, el sistema educativu escocés y laIlesia d'Escocia tienen toes contribuyío a la continuación de la cultura escocesa y la so identidá nacional dende la Xunión.[12] Pese a qu'Escocia dende entós nun ye yá un estáu soberanu dixebrao, el futuru constitucional d'Escocia ciontinúa siendo tema d'alderique..
Escocia vien delllatínScoti, el términu emplegáu pa losEscotos. La pallabra del llatín tardíuScotia (tierra de los Escotos) foi al entamu emplegada pa referise aIrlanda. En acabando'lsieglu XI,Scotia entamó a emplegase pal norte d'Escocia (de falagaélica), a partir delríu Forth, a lo llargo de les denomaesAlbania oAlbany, dambes derivaes del gaélicuAlba.[13] L'emplegu de les pallabresScots yEscocia p'abarcar tolo qu'agora entiéndese como Escocia pasó a ser vez unaBaxa Edá Media.[7]
los fundadores d'Escocia nuna lleenda de la Baxa Edá Media,Scota conGoídel Glas, viaxando dendeExiptu, tal y como consta nun manuscritu delsieglu XV de les cróniques escoceses.
Les repetitivesglaciaciones, que cubríen dafechu la masa terrestre del territoriu, tienen destruyío cualaquier de les traces qu'hubiere de la presencia humana que pudiere esistir enantes del periodumesolíticu. Créyese que los primeros grupos postglaciarescazadores-recoleutores aportaron a Escocia hai unos 12.800 años, cuando la manta de xelu desapaeció después de lacabera glaciación.[14][15] Grupos de colonos entamaron a construyir les primers cases permanents conocíes en suelu escocés hai unos 9.500 años, y la primer villa hai unos 6.000 años. La villa (perbién conservada) deSkara Brae nesMainlands d'Orkney data d'esti periodu. La ocupaciónneolítica, enterramientos y llugares rituals son daqué particularmente común y bien preservaos nes islles del norte y l'oeste, onde la falta d'érboles llevó a construyor la mayoría de les cadarmes con piedres del llugar.[16]
ElReinu de los Pictos (asitiáu enFortriu nelsieglu VI) foi l'estáu qu'eventualmente pasó a conocese como "Alba" o "Escocia". El desendolcu de la "Pictland" (“Tierra de los Pictos”), según el modelu históricu desendolcáu por Peter Heather, foi una rempuesta natutal al imperialismu romanu.[20] AOtros puntos de vista enfótense más naBatalla de Dunnichen, y el reináu deBridei III de los Pictos (671–693), con otru periodu de consolidación nel reináu d'Óengus mac Fergusa (732–761).[21] El Reinu Pictu como year a entamos delsieglu VIII, cuandoBede taba escribiendo, yera mayoritariamente'l mesmu que col reinu de los scots nel reináu d'Alexandru (1107–1124). De toes formes, palsieglu X, el reinu pictu taba dominao polo que podemos reconocer pola culturagaélica, y tenía desendolcáu un mitu de conquista irlandés alrodiu del antecesor de la dinastía real contemporánea,Cináed mac Ailpín (Kenneth MacAlpin).[22][23][24]
Dende una base territorial asitiada al este d'Escocia (al norte delríu Forth y sur delRíu Oykel), el reinu adquirió'l control de les tierres que s'atopaben al norte y sur. PalSieglu XII los reis d'Alba teníen incorporaos a los sos territorios les tierresanglo-falantes del sureste y calteníen señoríos nes tierresgaélico-falantes deGalloway ynoruego-falantes deCaithness; en acabando'lsieglu XIII, el reinu tenía asumío el control aproximáu de la frontera anglo-escocesa d'anguaño. De toes formes, procesos de cambiu económicu y cultural entamaos nel sieglu XII ficiéron-y a Escocia adoptar una vision perdiferente nos periodos medievales posteriores. L'estímulu pa esto foi'l reináu delrei David I y laRevolución Davidiana. Elfeudalismu, la reorganización del gobiernu y les primeres ciudaes llegalmente definíes (nomaesburghs) entamaron nesti periodu. Estes instituciones y la inmigración de caballerosfranceses y anglo-franceses, asina como de clérigos, facilitaron un procesu d'ósmosis cultural, onde la cultura y llingua de les partes sureñes y costeres del territoriu orixinal del reinu nel este convirtiéronse, al igual que'l nuevu adquiríu sureste, anglo-falantes, demientres que'l restu del país caltuvo la so llingua gaélica, aparte de les islles del norte d'Orkney y Shetland, que se caltuvieron baxo'l control noruegu hasta 1468.[25][26][27]
La muerte d'Alexandru III en marzu de 1286, siguía pola muerte de la so nietaMargarita I d'Escocia, rompió la llinia socesoria de los reis escoceses. Esto llevó a la intervención d'Eduardu I d'Inglaterra, quien manipuló la confusion d'esti periodu pa ser reconocíu él mesmu como'l señor feudal d'Escocia. Eduardu organizó un procesu pa identificar a la persona coles meyores condiciones pa reclamar el tronu, lo que llegó a conocese como la Gran Causa, y d'ehí resultó la coronación deXuan Balliol como rei. Los escoceses resintiéronse de les intermediaciones d'Eduardu nos sos asuntos y esta rellación bien llueu quebró. Aportó l'estáu de Guerra y el rei Xuan foi depuestu pol so señor, quien tomó control direutu sobre Escocia.Andrew Moray yWilliam Wallace al entamu emerxeron como los líderes cimeros de la resistencia escontra'l control ingles no que pasaría a conocese como lesGuerres de la Independencia Escocesa. La natura de la llucha camudó dafechu cuandoRobert de Brus, Conde de Carrick, convirtióse en rei (como Robert I). La Guerra con Inglaterra siguió dimientres delles décades, y una Guerra civil ente la dinastía de los Bruce y los sos rivales Comyn-Balliol, el puntu de lo que podría conocese como la razón de la muerte nuna ilesia de Dumfries de Xuan 'el Roxu' Comyn de Badenoch por Bruce y los sos partidarios, duró hasta mediaos delsieglu XIV. Pese a que la dinastía Bruce foi esitosa, la falta d'un herederu deDavid II permitió al so sobrínRobert II algamar el tronu y establecer laDinastía Estuarda.[28][26] Los Estuardos controlaron Escocia lo restante de la Edá Media. El país, baxo'l so dominiu, esperimentó una gran prosperidá dende'l final delsieglu XIV colRexurdimientu escocés hasta laReforma escocesa. Tóu estu foi pese a les continues amarraces ente Escocia ya Inglaterra, la xorreciente dixebrá ente lesHighlands y lesLowlands, y l'altu númberu de minoríes reales.[28][29]
Los reclamadores del depuestuStuart el xacobita calteníense populares nes Highlands y nel noreste, particularmente ente los non-presbiterianos. De todes formes, dos grandes llevantamientos xacobites asocedíos en 1715 y 1745 nun foren esitosos a la hora de char a laCasa de Hannover del tronu inglés. La menacia del movimientu xacobita haza'l Reinu Xuníu y los sos monarques finó de mena efeutiva naBatalla de Culloden, la caberabatalla campal de Gran Bretaña. Esta derrota preparo'l tarrén pal treslláu de les poblaciones indíxenes de les Highlands y les Islands, conocíu como lesHighland Clearances (“Los Aclareos de les Highlands”).[8]
L'Illuminismu Escocés y laRevolución Industrial ficieron d'Escocia una potencia inteleutual, comercial ya industrial. Dempués de laSegunda Guerra Mundial, Escocia esperimentó un declive industrial que foi particularmente fonderu.[32] Sólo nes decades recientes el país tien entamao a espoxigar de nuéu a nivel cultural y económicu. Los factores económicos que tienen contribuyío a esti recobramientu inclúin un rexurdimientu de la industria de servicios financieros, productos lleutrónicos, (verSilicon Glen),[33] y les reserves petrolíferes delMar del Norte y la industria del gas.[34]
Escocia tien unautogobiernu nel Reinu Xuníu asina como representación na executiva parllamentaria del Reinu Xuníu. Los poderes executivu y llexislativu tienen sío desendolcaos, respeutivamente, haza'l Gobiernu escocés y el Parllamentu escocés n'Holyrood, n'Edimburgu. El Parllamentu del Reinu Xuníu caltién el poder en delles estayes esplícitamente especificaes nelActa d'Escocia de 1998 como “materies reservaes”, incluyendo, por exemplu, niveles d'impuestos del Reinu Xuníu,Seguridá social,defensa, rellaciones internacionales ytelevision.[36]
El Parllamentu escocés tien autoridá llexislativa pa toles otres estayes rellacionaes con Escocia, asina como poder llimitao pa camudar los ingresos por impuestos, un poder qu'entovia tien por exercer. El Parllamentu escocés pue remitise a tornar materies otra vegada a Westminster al traviés d'una moción llexislativa consentida si l'ancha llexislación del Reinu Xuníu lu considera más apropiáu pa un tema particular. Los programes de llexislación promulgaos pol Parllamentu escocés tienen visto una diverxencia nel fechu de proveer servicios públicos comparao col restu del Reinu Xuníu. Por exemplu, los costes de la educaciónuniversitaria, y los servicios d'atención a mayores y paraos son gratuitos no que cinca al emplegu endientru de territoriu escocés, dimientres que los honorarios son ingresaos al restu del Reinu Xuníu. D'otra miente, Escocia foi'l primer país nel Reinu Xuníu que prohibió fumar en llugares públicos zarraos.[37]
El Parllamentu escocés ye de llexislatura unicameral, y compónse de 129 miembros, 73 d'ellos representantes individuales dedistritos lleutorales, y son escoyíos pol sistema d'escrutiniu uninominal mayoritariu; 56 son escollos n'ocho rexones lleutorales estremaes porrepresentación proporcional mixta, ocupando los puestos dimientres cuatro años. La reina noma un miembru del Parllamentu escocés (MSP), xunto cola nominación parllamentaria, comoPrimer ministru. Otros ministros tamién son nomaos pola reina y xunto al primer ministru component el Gobiernu escocés, el brazu executivu del gobiernu.[38]
Na eleición de 2007 elPartíu Nacional Escocés (SNP), que se declara a favour de la independencia d'Escocia, ganó'l mayor númberu d'escaños que cualaquier partíu tuviere conseguío en solitariu na historia, y el cabezaleru,Alex Salmond, foi escoyío Primer Ministru'l16 de mayu de2007 como tiesta del gobiernu en minoría. ElPartíu Llaborista convirtióse nel partíu opositor más grande, y dambos partíos comparten representación parllamentaria al mesmu tiempu colPartíu Conservador, elLliberal Demócrata y losVerdes.Margo MacDonald ye'l únicu políticu independiente con escañu nel Parllamentu.[39]
Cámares de la ciudá deGlasgow vistes dende George Square
Les subdivisions históriques d'Escocia inclúin elMormaer, elStewartry, l'Earldom, elburgh, laparroquia, elcondáu y les rexones y distritos. Los nomes d'estes árees entovia son emplegaos de xemes en cuandu como descriptores xeográficos.
La Escocia moderna subdivídese d'estremaes maneres según el propósitu. Pal gobiernu llocal hai 32 conceyos d'área dende 1996,[41] y estos conceyos son autoridaes xunitaries responsables de la provision de tolos servicios del gobiernu llocal. Los conceyos de comunidá son organizaciones informales que representen subdivisions específiques d'un conceyu d'área.
PalParllamentu escocés hai 73 distritos lleutorales y ochu rexones. Pal Parllamentu del Reinu Xuníu hai 59 distritos lleutorales. Les brigades armaes y policía escoceses entovia tan basaes nel sistema de rexones introducío en 1975. Pa l'atención sanitaria y los distritos postales, y tamién pa delles organizaciones gubernamentales y non gubernamentales como les ilesies, hai métodos de subdivision pa l'alministración d'Escocia esistentes dende hai cuantayá.
Una política de delegación tien sío abogada polos tres partíos mayoritarios deGran Bretaña con entusiasmu variable dimientres la hestoria reciente, y el líder llaboristaJohn Smith describió la torna delParllamentu escocés como'l "deseyu establecíu pol pueblu escocés ".[44] L'estatus constitucional d'Escocia ye ensin embargo suxetu de contínuu alderique. En 2007, el Gobiernu escocés estableció laNational Conversation (Conversación Nacional) pa temes constitucionales, proponiendo un númberu d'opciones como l'aumentu de los poderes del Parllamentu escocés, elfederalismu o un referendu sobre laindependencia escocesa del Reinu Xuníu. Al refugar la cabera opción, los tres partíos cimeros na oposición nel Parllamentu escocés tienen propuesto una Comisión Constitucional dixebrada pa investigar la distribución de poderes ente los estremaos delegaos escoceses y británicos.[45]
La llei n'Escocia tien una bas derivada delDrechu romanu,[46] combinando carauterístiques de dambes ensin codificar el drechu civil, que data delCorpus Juris Civilis, y eldrechu común coles fuente medievales. Los terminos del Tratáu de Xunión con Inglaterra de 1707 garantizaben la continuidá de la esistencia d'un sistema llegal dixebrao d'Inglaterra y Gales n'Escocia.[47] Enantes de 1611, hebo dellos sistemes llegales rexonales n'Escocia, los más notables laLlei d'Udal, nes isllesOrkney yShetland, basada nel vieyuDrechu noruegu. Dellos de los sistemes que tamién hebo derivaen de les lleis celtes o bretones comúnes y sobrevivieron nes Highlands hasta entamos de1800.[48]
La llei escocesa ufre tres tipos decortes responsables de l'alministración de la xusticia:civil,penal yheráldica. La corte civil suprema ye la nomadaCourt of Session, anque les apelaciones civiles puen ser tomaes polaCasa de los Lores. LaHigh Court of Justiciary ye la corte suprema penal. Dambes cortes atópense naParliament House (Parllamentu escocés), n'Edimburgu, que foi'l llar delParllamentu d'Escocia na pre-Unión. Laxérif court ye la corte cimera de lo penal y civil. Hai 49 xérif courts a lo llargu'l país.[49] Les cortes de distritu foren introducíes en 1975 pa ofenses menores. LaCourt of the Lord Lyon o Court Lyon encárgase, pela so parte, de regular la heráldica.
La llei escocesa ye tamién única no que cinca a que permite tres veredictos en casos penales, au s'inclúi el veredictu de mayor controversia, el de 'nun prebao'.[50][51]
Escocia abarca'l terciu norte terrestre de la islla deGran Bretaña, que s'atopa al noroeste de la costa de laEuropa continental. L'área total abarca 78.772 km² (30.414 sq mi),[52] comparable al tamañu de laRepública Checa, faciendo d'Escocia'l 117ᵘ país más grande del mundu. La única llenda terrestre d'Escocia ye con Inglaterra, y consta de 96 kilometros (60 mi) ente la bas delRíu Tweed na costa este y elSolway Firth nel oeste. Les llendes marítimes suponen l'Océanu Atlánticu al oeste y elMar del Norte al este. LaIslla d'Irlanda alcuéntrase a 30 kilometros (20 mi) del suroeste de la peninsula deKintyre;[53]Noruega alcuéntrase al mesmu tiempu a 305 kilometros (190 mi) al este y lesislles Feroe a 270 kilometros (168 mi) al norte.
La estensión territorial d'Escocia abarca la establecía nelTratáu de York de 1237 ente Escocia y elReinu d'Inglaterra[54] y l'alcordada en 1266 nelTratáu de Perth ente Escocia yNoruega.[8] Esceiciones importantes inclúin laIslla de Man, que siendo perdida por Inglaterra nelsieglu XIV ye agora una dependencia de la corona fora del Reinu Xuníu; los grupos d'islles de lesOrkney y lesShetland, que foren adquiríes por Noruega en 1472;[52] yBerwick-upon-Tweed, perdío por Inglaterra en 1482.
El centru xeográficu d'Escocia alcuéntrase a delles milles de la villa deNewtonmore enBadenoch.[55] Algamando los 1.344 metros (4.406 pies) sobre'l nivel del mar, el puntu más altu d'Escocia ye'l nomaoBen Nevis, enLochaber,dimientres que'l ríu más llargu del país ye'lRíu Tay, que tien una llonxitú de 190 km (120 milles).[56][57]
La totalidá d'Escocia foi cubierta por mantes de xelu dimientres les edaes de xelu delPleistocenu y el paisax heredao ta afeutao polaglaciación. Dende una perspeutivaxeolóxica'l país tien tres divisions cimeres. LesHighlands y les Islands atópense al norte y oeste de laFalla de les Highlands, que va dende laIslla d'Arran aStonehaven. Esta parte d'Escocia abarca en gran midía roques perantigües d'orixecambrianuu yprecambrianu, que foren xubíes hasta la superficie dimientres la caberaOroxenia caledoniana. Intercálase con intrusionsígnees d'una edá más reciente, los restos de lu que formó nel so día masificaciones montañoses como lesCuillins deCairngorms ySkye. Una esceición significativa a les nomaes agora son les cubirtes de rodamientos fósiles delOld Red Sandstone, que s'atopen principalmente a lo llargo de la costa deMoray Firth. LesHighlands son polo xeneral montañoses y caltienen les elevaciones más altes de lesIslles britániques. Escocia tien más de 790 islles, dividíes en cuatro grupos cimeros: lesShetland, lesOrkney, y lesHébrides interiores y lesesteriores. Hai numberosos cuerpos d'agua duce, incluyendoLoch Lomond yLoch Ness. Delles partes de la llinia de costa consisten nosMachair, una duna perbaxa compuesta de pación.
LesCentral Lowlands o Tierres Baxes del centru comprenden unafuexa teutónica que compónse mayoritariamente de formaciones delPaleozoicu. Mundhos d'esos sedimentos tienen significáu económicu porque ehí ye au s'atopen les fontes rocoses de carbón y fierru qu'alitaron laRevolución Industrial n'Escocia. Esti area tamién tien sofrío d'un intense vulcanismu, colArthur's Seat, n'Edimburgu, siendo un restu ñidiu de lu qu'hai cuantayá foi unvolcán munchu más grande. Esti area ye rellativamente plana, pese a qu'hai montes como losOchils yCampsie Fells, que son cacique esclusivos.
LesSouthern Uplands son una cordillera de colines de cuasi 200 kilometros (125 mi) de llargu, intercalaes con anchos valles. Atópense al sur d'una segunda falla (la falla de les Southern Uplands) que va dendeRhinns of Galloway aDunbar.[58] Les formaciones xeolóxiques comprenden mayormente depósitos delSilúricu daos hai 400-500 millones d'años. El puntu más altu nes Southern Uplands yeMerrick, con un altor d'843 m (2.766 pies).[7][59][60][61]
El clima d'Escocia ye un climatemperáu yoceánicu, y tiende a camudar muncho. Ye templao polaCorriente del Golfu delOcéanu Atlánticu, y por mor d'ésti tien iviernos seles (pero branos más fríos y llentos) qu'árees en llatitúes asemeyaes, por exempluCopenḥague,Moscú, o laPenínsula de Kamchatka allende Escocia enEurasia. De toes formes, les temperatures son polo xeneral más baxes que nel restu'l Reinu Xuníu, y ye au se rexistró la temperature más baxa na historia del Reinu Xuníu, -27.2 °C (-16.96 °F) registraos enBraemar, nes montañes deGrampian, el11 de febreru de1895.[62] La media máxima del iviernu ye de 6 °C (42.8 °F) nes lowlands, cola media del branu algamando los 18 °C (64.4 °F). La temperature más alta inxamás rexistrada foi de 32.9 °C (91.22 °F) enGreycrook, nosBorders, el9 d'agostu de2003.[63]
En xeneral, l'oeste d'Escocia ye davezu más templao que'l este debio a la influencia de les corrientes oceániques del Atlánticu y les temperaturas fríes veníes dende'lMar del Norte.Tiree, nesHébrides Interiores, ye un de los sitios más soleaos del país: algamó a tener 300 díes soleaos en 1975. Les precipitaciones camuden a lo llargo de toa Escocia. Les tierres altes del oeste d'Escocia resulten ser el territoriu más llentu del país, con precipitaciones añales qu'esceden los 3.000 mm (120 pulgaes).[63] En comparanza, la mayoría de les tierres baxes del país reciben menos d'800 mm (31 pulgaes) añalmente.[63] Les fuertes nevaes nun son daqué común nes tierres baxes, anque pasa a ser daqué más normal con sitios d'altor.Braemar esperimenta una media de 59 díes nevosos añales,[64] dimientres que les árees costeres tienen una media menor de 10 díes.[63]
La vida salvaxe d'Escocia ye la típica del noroeste d'Europa, pese a que bayura de los grandes mamíferos como'lllince, l'Osu pardu, elllobu, l'alce y laMorsa foren cazaos fasta'l so desaniciu a lo llargo de la historia. Hai importantes poblaciones defoques y ñeros territoriales internacionalmente significativos pa variedaes d'aves marines como'lAlcatraz común.[65] Amás de lu comentao, l'Águila rial vien a ser un inconu nacional.
La flora del país ye variada, con biseques qu'inclúin especies tantocaducifolies comoconíferes, asina como depáramos ytundra. De toes formes, La plantación a gran escala d'árboles comerciales y el manexu de los páramos de los habitats de llatitúes más altes pa pación d'oveyes y campos pa la práutica comercial del deporte impauten na distribución de plantes y animales llariegos.[70] L'árbol más altu del Reinu Xuníu ye unAbetu de Douglas auq s'atopa en Reelig Glen, a la vera d'Inverness, y elTexu de Fortingall tien unos 5.000 años y ye probatible que seya'l ser vivu de más antiguedá n'Europa.[71][72] Pese a que'l númberu deplantes vasculares natives ye baxu según los standards mundiales, la sustancial florabriófita ye d'importancia global.[73][74]
Escocia tien un estilu occidental d'Economía mistaabierta qu'enllaza sobremanera cola del restu d'Europa. Tradicionalmente la economía escocesa tien tao dominada polaIndustria pesada caltenida polaconstrucción naval enGlasgow, laminería del carbón y lasiderurxa. Les industries rellacionaes col petroleu y asociaes a la estracción del mesmu nel Mar del Norte tien sío tamién empreses cimeres na economía escocesa dende losaños 1970, especialmente nel noreste d'Escocia. La desindustrialización dimientres los años 1970 y1980 vivió un cambéu d'un focu de manufacturación haza una economía más orientada nosservicios. Edimburgu yel centru de servicios financieros d'Escocia y el sestu mayor centru de servicios n'Europa no que cinca a los findos de xestión, tresLondres,París,Frankfurt,Zúrich yÁmsterdam,[75] con bayura grandes firmes asitiaes ehí, incluyendo: elRoyal Bank of Scotland (el segundu bancu más grande d'Europa);HBOS (propietarios delBank of Scotland); yStandard Life.
En 2005, el total de lesesportaciones escoceses (incluyendo les internes nel Reinu Xuníu) taben estimaes aproximadamente en 17.500£ millones, de los que'l 70% (12.200£ millones) yeren atribuibles a la manufacturación.[76] Les exportaciones cimeres d'Escocia inclúin elwhisky, lleutrónica y servicios financieros. LosEstaos Xuníos,Holanda,Alemaña,Francia yEspaña constitúin los mayores mercaos d'estes esportaciones.[76] En 2006, elProductu Interior Brutu (PIB) d'Escocia (escluyendo les producciones del petróliu y gas en aües escoceses) yera sobre 86.000£ millones, dando un PIB per cápita de 16.900£.[77][78]
El Pacific Quay nelRíu Clyde, un exemplu de la rexeneración de Glasgow y la diversidá de la economía escocesa
El turismu ye perreconocíu como un contribuidor clave na economía d'Escocia. N'información asoleyada en 2002 pol Cientru d'Información del Parllamentu d'Escocia (Scottish Parliament Information Centre o SPICe), pa la Empresa del Parllamentu Escocés y el Life Long Learning Committee, afirmaba que'l turismu suponía más d'un 5% del PIB y el 7,5% del emplegu.[79]
En payares de 2007 el nivel de desemplegu n'Escocia atopábase nun 4,9%—más baxo que la media del Reinu Xuníu y que la mayoría de los países de la Xunión Europea.[80]
Les cifres gubernamentales más recientes (de xunetu de 2006) suxeren qu'Escocia podría atopase con un superávit presupuestariu de más d'800£ millones si recibe lu que-y corresponde xeográficamente de los ingresos del Mar del Norte.[81]. La balanza fiscal neta, que ye'l balance presupuestariu más la inversión capital, daba un déficit de 2.700£ millones (2,1% del PIB) incluyendo los ingresos íntegros provenientes de les xestiones del Mart del Norte, o de 10.200£ millones de déficit excluyendo los ingresos del mar del Norte.[82]
UnTwin Otter de l'aerollíniaLoganair nelAeropuertu de Barra, l'únicu aeropuertu del mundu qu'emplega una playa como pista d'aterrizax pa servicios programaos.
Lesautopistes y mayorescarreteres nacionales escoceses son remanaes polTransport Scotland. El restu de la rede de carreteres ye remanada poles autoridaes llocales escoceses en ca una de les sos árees.
Servicios regulares deferry operen ente les mainland y la comunidá de les Islles. Estos servicios son la mayoría remanaos porCaledonian MacBrayne, anque dellos son operaos por conceyos llocales. Otres rutes de ferry, ufríes por bayura compañíes, coneuten conIrlanda del Norte,Bélxica,Noruega, lesIslles Feroe y tamién conIslandia.
Network Rail Infrastructure Limited posee y opera los activos d'infraestructures del sistema ferroviariu d'Escocia, dimientres que'lGobiernu escocés caltién responsabilidá en xeneral pa la estratexa vial y la financiación n'Escocia.[86] La rede ferroviaria d'Escocia tien alrodiu de 340 estaciones de ferrocarril y 3.00 kilóetros de ruta, con más de 62 millones de viaxes de pasaxeros ca añu.[87]
La rede ferroviaria d'Escocia ye remanada polTransport Scotland.[88] Les llinies ferroviaries cimeres (Main Railway lines)East Coast yWest Coast y laCross Country Line coneuten la mayoría de les ciudaes y pueblos d'Escocia y tamién cola rede ferroviaria d'Inglaterra. Los servicios ferroviarios civiles son operaos porFirst Scotrail.
La East Coast Main Line inclúi la seición de la rede que crucia'lFiordu de Forth polForth Bridge. Completáu en 1890, estaponte de ménsula tien sío descrito como "el puntu de referencia internacional reconocíu d'Escocia ".[89]
Les señalizaciones viales billingües son ca vegada más comunes nes Highlands.
El censu poblacional d'Escocia en 2001 yera de 5.062.011 persones. Acordies coles estimaciones de xunu de 2006, esta cifra tien medrao hasta les 5.116.900 persones.[90] Esto fradría d'Escocia'l 112u país más grande por población si fore un estáusoberanu. Pese a qu'Edimburgu seya la capital d'Escocia, nun ye la ciudá más grande. Con una población de más de 600.000 persones esti honor cai sobreGlasgow. Amás d'esto, la conurbanización deGreater Glasgow, con una población qu'algama más de les 1,1 millones de persones, ye'l llar de más del quintu de la población d'Escocia.[91][92]
NelCintu central ye au s'atopen la mayoría de les cimeres ciudaes y poblaciones. Glasgow alcuéntrase al oeste, dimientres qu'Edimburgu yDundee tan na costa este. La única ciudá escocesa d'importancia que nun s'atopa nesi centru poblacional yeAberdeen, na costa este, al norte. A parte d'Aberdeen, el restu de les Highlands tan perpocu poblaes, anque la ciudá d'Inverness tien esperimentao un abondo crecimientu nos caberos años. En xeneral sólo les islles de más tamañu y más accesibles caltienen población humana, y menos de 90 tan habitaes anguaño. Les Southern Uplands (tierres altes del sur) son esencialmente rurales y dominaes pola agricultura y los montes.[93][94] Debio a los problemes de vivienda en Glasgow y Edimburgu, cinco nueves ciudaes foren creaes ente 1947 y 1966. Éstes sonEast Kilbride,Glenrothes,Livingston,Cumbernauld, yaIrvine.[95]
Debio a la immigración dende laSegunda Guerra Mundial, Glasgow, Edimburgu y Dundee tienen pequeñes comunidaes asiátiques.[96] Dende la recienteAmpliación de la Xunión Europea tien medrao enforma'l númberu de xente proveniende d'Europa Central ydel Este, y estímase qu'unos 40.000 ó 50.000polacos tan agora viviendo nel país.[97] Dende 2001, hai 16.310 residenteschinos étnicos n'Escocia.[98] Los grupos étnicos que s'atopen n'Escocia tan nes proporciones que vienen darréu: Blancu - 97.99%, Sudasiáticu - 1.09%, Prietos- 0.16%, Mezáu - 0.25%, Chinu - 0.32% y Otros - 0.19%.
Escocia tien reconocíes oficialmente tres llingües:Inglés,Escocés yGaélicu escocés. Cásique la totalidá de los escoceses falen l'inglés escocés estándar, y en 1996 la Oficina Xeneral de Rexistros d'Escocia estimó que'l 30% de la población falaba fluentemente l'escocés.[99] L'escocés ye mayoritariamente falao nes islles occidentales, onde la mayoría de la xente sigue falándolo; de toes formes, nacionalmente el so emplegu ta confináu a un simple 1% de la población.[100]
El sistema educativu escocés siempres tien sío estremao del del restu del Reinu Xuníu, con un énfasis carauterísticu naeducación peramplia.[101] Escocia foi'l primer país dende laEsparta de laGrecia clásica n'enfotar laeducación público xeneral.[102] La escolarización fízose obligatoria per primer vegada n'Escocia col Acta Educativa de 1496, y dempués, en 1561, laIlesia d'Escocia espuso un programa nacional de reforma espiritual, incluyendo una escuela en caparroquia. La educación caltúvose como materia de la Ilesia más que del Estáu hasta l'Acta Educativa de 1872.[103]
Tolos guaḥes de 3 y 4 años n'Escocia tienen drechu a unaguardería gratuita con una “infraestructura pa neños d'ente 3 y 5 años”[104] ufriendo normes curriculares. Laeducación primaria formal entama aproximadamente a los 5 años y fina dempués de 7 (P1–P7); La directriz 5–14 provée d'un marcu llegal.[105] Anguaño, los neños y neñes n'Escocia afronten los esámenes de “Gráu Estándar” a la edá aproximada de 15 ó 16 años. La escuela déxase a los 16 años, y tres d'eso los alumnos puen escoyer permanecer na escuela y estudiar pa los esámenes d'accesu,Intermedios o deGráu Superior yAvanzáu Superior. Un pequeñu númberu d'estudiantes en delles escueles privaes oindependientes siguen el sistema educativu inglés y nun siguen el sistema de Gráu Estándar, sinón el “GCSE”, y los niveles A y AS en llugar del Grau Superior y l'Avanzáu Superior.[106];Hai 14 universidaes escoceses, delles de les cuales tan ente les más vieyes del mundu.[107][108] El país produz un 1% de les publicaciones científiques con menos del 0,1% de la población mundial, y les mayores instituciones educatives representen el nueve por cientu de les esportaciones del sector servicios d'Escocia.[109][110]
Iona Abbey, posiblemente'l llugar de nacencia del cristianismu n'Escocia
Dende laReforma escocesa de 1560, lailesia nacional (laIlesia d'Escocia, tamién conocida comoThe Kirk) tien síoprotestante yreformada no que cinca a la teoloxía. Dende 1689 tien tenío un sistema de gobiernupresbiterianu, y disfruta de dixebrá del estáu.[7] Aproximadamente'l 12% de la población son anguaño miembros de la Ilesia d'Escocia, con un 40% de la población afirmando tener afinidá por esa ilesia. La Ilesia opera con una cadarma deparroquies, con toda comunidá n'Escocia teniendo una congregación llocal. Escocia tien tamién una población significativacatólico-romana, particularmente nel oeste. Dempués de la Reforma, el catolicismu romanu continuó nesHighlands y delles islles del oeste comoUist yBarra, y foi fortalecíu, dimientres elsieglu XIX polainmigración dendeIrlanda. Otres confesiones n'Escocia inclúin laIlesia Llibre d'Escocia, otres rames presbiterianes y laIlesia Episcopal Escocesa. L'Islam ye larelixón nun cristiana más abundante (estímense 40.000 fieles n'Escocia, lu que supón menos d'un 0.9%),[111] y hay tamién comunidaes significatives dexudíos,hindús ySikh, especialmente en Glasgow.[111] El monesteriu deSamyé Ling, a la vera d'Eskdalemuir, que celebró'l so 40u aniversariu en 2007, inclúi el mayor templubudista n'Europa Occidental.[112] Nel censu de 2001, el 28% de la población afirmaba nun tener inclinaciones relixoses.
La sanidá n'Escocia ye mayoritariamente remanada porNHS Scotland (Serviciu Nacional de Salú d'Escocia), que ye'l sistema sanitariu públicu del país. El serviciu foi fundao pol Serviciu Nacional de Salú n'Escocia col Acta de 1947 (más tarde sustituyío pol Acta del Sistema Nacional de Salú d'Escocia de 1978) qu'entró en funcionamientu'l 5 de xunetu de 1948 pa coincidir col llanzamientu del NHS n'Inglaterra yGales. De toes formes, aínda enantes de 1948, la metá del territoriu escocés cuntaba con cobertura por un sistema sanitariu con fondos del estáu, ufríu polHighlands and Islands Medical Service (Serviciu Médicu de les Highlands y les Islles).[113] En 2006, L'NHS escocés emplegaba a unes 158.000 persones, incluyendo más de 47.500 enfermeres, comadrones y asistentes sanitarios, y más de 3.800 consultores. Amás, tamién había más de 12.000 médicos, médicos de familia y otros profesionales de la salú, incluyendo dentistes, oftalmólogos y farmacéuticos, quienes operen con contratu independiente proveyendo d'un rangu de servicios nel NHS a cambiu de pagues y honorarios dixebraos del restu.[114] El Gabinete Secertariu pa la Salú y el Bienestar ye responsable asignáu pol Parllamentu escocés pal trabayu de la NHS d'Escocia.
Debio a la sotopografía y conocida llonxanza, partes d'Escocia tien agospiao bayura d'establecimientos notorios de resistencia, con estremaos motivos a lo llargu'l tiempu.[115][116][117] Ente 1960 y 1991, elHoly Loch (Llagu Santu) foi una bas pa la flota d'Estaos Xuníos desubmarinos con capacidá nuclearUGM-27 Polaris.[118] Anguaño, la Bas Naval Clyde de la So Maxestá, a 25 milles (40km) al oeste de Glasgow, ye la bas pa los cuatro submarinos nucleares de clasVanguard armaos con misiles Trident que comprenden parte del arsenal nuclear británicu.
Les bases de frente de la Fuercia Aérea Real atópense tamién n'Escocia. Éstes son la RAF Lossiemouth, la RAF Kinloss y la RAF Leuchars, de les que la cabera ye la bas de defensa aérea asitiada más al norte de tol Reinu Xuníu.
L'únicu llugar de pruebes en campu abiertu d'armes conuraniu emprobecíu nes Islles Britániques ta a la vera deDundrennan.[119] Debio a ello, más de 7.000 municiones radioactives atópense nel fondu marinu de laFalla de Solway.[120]
Lamúsica escocesa ye un aspect significativu de la cultura de la nación, con influencies tanto modernes como tradicionales. Un exemplu d'un instrumentu tradicional escocés lu ye la gaita escocesa, uninstrumentu de vientu consistente en tres roncones de pequeñu tamañu y un cuartu, mayor, melódicu, nomáu “chanter” n'inglés, y pelos que pasa l'aire continuadamente por una bolsa d'aire, el fueye, que funciona a mou de reservoriu del mesmu. Elclàrsach, elviolín y elcordión son tamién instrumentos tradicionales escoceses, el caberu perpresente en bandes dedanza escocesa. Anguaño, hai abondes bandes esitoses n'Escocia, al mesmu tiempu que músicos independientes, con munchu ésitu en dellos estilos musicales.[121]
Lalliteratura escocesa inclúi testos escritos n'inglés,escocés,escocés,francés yllatín. El poeta y compositorRobert Burns escribió n'escotu, pese a que la mayoría de lu qu'escribió tamién ta n'inglés y nun dialeutu escotu "cenciellu" que ye munchu más accesible pa un mayor públicu. De mena asemeyada, les obres deSir Walter Scott yArthur Conan Doyle foren y son internacionalmente esitoses, sobre tóu na dómina de la so escritura, nel periodu ente lossieglos XIX yXX.[122]J. M. Barrie introduxo'l movimientu conocíu como la "Escuela Kailyard"en acabando'l sieglu XIX, que mezaba elementos defantasía yfolclor coles modes.[123] Esta tradición tiense vista como un tropiezu pa la lliteratura escocesa, ya que s'enfotaba nuna imaxe d'una cultura escocesa idealizada y pastoral.[123] Dellos novelists modernos, comoIrvine Welsh (de la famosaTrainspotting), escribe nun distintivuinglés escocés que reflexa les dures realidaes de la vida contemporánea.[124] Más recientemente, l'autoraJ.K. Rowling tiense convertío nuna de les escritores más populares del mundiu (y una de les más riques) a traviés de la so sagaHarry Potter, qu'entamó a escribir nuna cafetería d'Edimburgu.
La bandera d'Escocia, conocida como la Saltire o la Cruz de San Andrés, data (al menos en lleenda) delsieglu IX, y supón ser labandera nacional más antiga que siga n'usu. Dende1606 la Saltire tamién tien formao parte del sideñu de labandera de la Xunión. Hai otros munchos símbolos nacionales, tanto oficiales como non, incluyendo'lcardu, l'emblem floral de la nación, la declaración d'independencia política del6 d'abril de1320(Declaración d'Arbroath), el patron testil de lostartanes que davezu son propios declanes escoceses específicos, y la bandera delLleón Galopante.[131][132][133]
L'estatus oficial de bandera real nun previén alEstandarte Real d'Escocia d'apaecer estraoficialmente como segunda bandera nacional
↑2,02,1«Countries within a country». 10 Downing Street. Consultáu'l 2007-09-10. «The United Kingdom is made up of four countries: England, Scotland, Wales and Northern Ireland»
↑«Information for Journalists». Edinburgh, Inspiring Capital. Edinburghbrand.com. Archiváu dende l'orixinal, el 2007-10-11. Consultáu'l 2007-09-20. "Edinburgh is Europe's sixth largest fund management centre".
↑Collier, J.G. (2001)Conflict of Laws (Third edition)(pdf) Cambridge University Press. "Por mor del conflictu de lleis ingleses, tou país nel mundiu que nun seya parte d'Inglaterra y Gales ye un país estranxeru y les sos lleis son estranxeres. Esto vien decir que nun solo son foriatos países dixebraos comoFrancia oRusia... tamién son países foriatos colonies britániques como lesIslles Falkland. D'otra miente, les otres partes del Reinu Xuníu, Escocia ya Irlanda del Norte son países foriatos polos presentes propósitos, al igual que les otres islles britániques, laIslla de Man,Xerséi yGuérnesei."
↑ Devine, T.M (1999),The Scottish Nation 1700–2000, P.288–289,ISBN 0-14-023004-1"created a new and powerfullocal state run by the Scottish bourgeoisie and reflecting their political and religious values. It was this local state, rather than a distant and usually indifferent Westminster authority, that in effect routinely governed Scotland"
↑Ayto, John; Ian Crofton.Brewer's Britain & Ireland : The History, Culture, Folklore and Etymology of 7500 Places in These Islands. WN.ISBN 030435385X.
↑La evidencia más vieya ye una punta de flecha desílex d'Islay. Ver Moffat, Alistair (2005)Before Scotland: The Story of Scotland Before History. London. Thames & Hudson. Page 42.
↑Hanson, William S.The Roman Presence: Brief Interludes, in Edwards, Kevin J. & Ralston, Ian B.M. (Eds) (2003) Scotland After the Ice Age: Environment, Archeology and History, 8000 BC - AD 1000. Edinburgh. Edinburgh University Press
↑Robertson, Anne S. (1960)The Antonine Wall. Glasgow Archaeological Society.
↑Peter Heather, "State Formation in Europe in the First Millennium A.D.", en Barbara Crawford (ed.),Scotland in Dark Ages Europe, (Aberdeen, 1994), páxs. 47–63
↑Por exemplu, Alex Woolf, "The Verturian Hegemony: a mirror in the North", in M. P. Brown & C. A. Farr, (eds.),Mercia: an Anglo-Saxon Kingdom in Europe, (Leicester, 2001), páxs. 106–11.
↑«Dunkeld and the origin of Scottish identity». Innes Review (Glasgow: Scottish Catholic Historical Association) (48): páxs. páxs. 112–124. 1997. reimpresu por Dauvit Broun y Thomas Owen Clancy (eds.), (1999)Spes Scotorum: Hope of Scots, Edinburgh: T.& T.Clark, páxs. 95–111.ISBN 978-0567086822
↑Brown, Dauvit (2001). Oxford University Press:The Oxford Companion to Scottish History.ISBN 978-0192116963.
↑Foster, Sally (1996). Batsford:Picts, Gaels and Scots (Historic Scotland).ISBN 978-0713474855.
↑Withers, Charles, W.J. (1984). John Donald:Gaelic in Scotland, 1698–1981.ISBN 9780859760973.
↑26,026,1Barrow, Geoffrey, W.S. (2005). Edinburgh University Press:Robert Bruce & the Community of the Realm of Scotland.ISBN 0748620222.
↑TM Devine (1999)op cit "…Stated that the Scots Parliament had the right to decide on Queen Anne's successor, and that England and Scotland could not have the same sovereign in the future unless the London Parliament granted Scots 'Free Communication of trade'…"
↑Harvie, Christopher (1981)No Gods and Precious Few Heroes: Scotland 1914–80. London. Edward Arnold.
↑"Tradition and Environment in a time of change", J. A. Lillie (1970). "La llei n'Escocia tien munchos raigaños y afinidaes coles lleis romanes, el 'Drechu Civil' ":«History of the Faculty of Law.». The University of Edinburgh School of Law. Archiváu dende l'orixinal, el 2007-11-22. Consultáu'l 2007-10-22.
↑Los artículos: llegal y miscelánea, Casa de los Lores del Reinu Xuníu (2007). "Artículu 19: El sistema llegal escocés y les sos cortes tienen de caltenese ensin camudar ":«Act of Union 1707». House of Lords. Consultáu'l 2007-10-22.
↑"Law and institutions, Gaelic" & "Law and lawyers" en M. Lynch (ed.),The Oxford Companion to Scottish History, (Oxford, 2001), páxs. 381–382 & 382–386. La llei d'Udal caltiénse n'usu no que cinca a la llei de suelos d'Orkney y Shetland: «A General History of Scots Law (20th century)». Law Society of Scotland. Archiváu dende l'orixinal, el 2007-09-25. Consultáu'l 2007-09-20.
↑«Jury Service in Victoria, Chapter 6». Esti sistema de tres veredictos ye únicu n'Escocia y tien esistío dende hai alrodiu de 300 años. Parliament of Victoria. Consultáu'l 2006-09-13.
↑«Intro to Scottish Education». The Scottish Education Act of 1696 heralded the first National system of education in the World since ancient Sparta. www.siliconglen.com.
↑"Schools and schooling" in M. Lynch (ed.),The Oxford Companion to Scottish History, (Oxford, 2001), páxs. 561–563.
↑L'altu númberu de bases militares n'Escocia tien dao llugar al emplegu del eufemismu "Fuerte Escocia". Ver Spaven, Malcolm (1983)Fortress Scotland. London. Pluto Press in association with Scottish CND.
↑Soccer in South Asia: Empire, Nation, Diaspora. Por James Mills, Paul Dimeo: Páxina 18 – L'asociación de fútbol más antiga ye la FA inglesa, dempués la escocesa y en tercer llugar la india.
Brown, Dauvit, (1999) "Anglo-French acculturation and the Irish element in Scottish Identity", in Smith, Brendan (ed.),Insular Responses to Medieval European Change, Cambridge University Press, páxs. 135–53
Brown, Michael (2004)The Wars of Scotland, 1214–1371, Edinburgh University Press., páxs. 157–254
MacLeod, Wilson (2004)Divided Gaels: Gaelic Cultural Identities in Scotland and Ireland: c.1200–1650. Oxford University Press. Sharp, L. W.The Expansion of the English Language in Scotland, (Cambridge University Ph.D. thesis, 1927), páxs. 102–325;
.jpg)
_Named_(HR).png)
