Otu-ifuk ene ìluk me Somalia ìre efie akọp mè go. Ọmọ si ore ido eyi ebi ìnan̄a me otoko ge mè ikaan̄ orọmijọn̄ ge ewabe me emen ichit [most culturally homogenous]. Me lek ebi ìluk me ido ya, inu môsobe irek jeeta mè go me efit (85%) ìre ebi otoko Somali ìkiluk me agan̄ inyọn̄ me ido ya akarake oka mgbọ.
Ebi asabọn otoko ìkup me ido ya ekup me agan̄ osiki. Usem-mkpulu me Somalia ìre usem Somali mè usem Arabu. Owuwa ene me ido ya ìre ebimusilim; owuwa ene me lek kiban̄ ere ebi otu ogbo Suni.
Me ukot ikaan̄, Somalia ìre ama òsisibi isi me inyam-ewe.[1][2] Ọmọ ore ere owuwa ene echieekbe ibe ke Ama Punt ukot ikaan̄ okup. Mgbọ keyi, ọmọ osibi isi ichit me inyanyamfurankinsensi mèmâa.[3]
Me utut òta senturi akọp mè onaan̄ge, esese ido meYurop mînikpulu Somalia. Adasi ìreJameni sàBiriten mèItali enigọọk[4] mgbọ ebi Jameni ejuukbe itele iyayaka ikpulu ido ya me acha 1890. Ebi Biriten enenichili Somalilan agan̄ Biriten, Itali echichili Somalilan agan̄ Itali, sà Muwamed Abidula Asan okekikpulu agan̄ etete. Sa me Dawish, ebi akọn̄ kan̄, ọmọ îkeke ida ebi akọn̄ Biriten mgbọ mgbọ ini, mè ililaba ema ifo agba okwaan̄ sabum ebi Biriten enitim ikpan̄ ema me 1920.[5] Itali onikikpulu agan̄ inyọn̄ mbum-ura, agan̄ etete mè agan̄ osiki mgbọ ema etimbe ikpan̄ Mkpulu Sọlitan eyi Majeerteen mè Mkpulu Sọlitan eyi Obyo. Me acha 1960, agan̄ iba cha mînigbaan̄ iriaak mè ibọkọ utelelek kire ido ge me irak mkpulu ebi ikike.
.svg)