AY (i griega uye) ye a vintiseisenaletra de l'alfabeto aragonés y vintiunenaconsonant. Perteneixe tamién a l'alfabeto latino.
Ay proviene d'aletra griegaipsilon (ὒψιλόν) —«y simple» (pa distinguir d'a grafía «oi» (οι), que representaba o mesmo soniu que a ipsilon engriego antigo tardano),[1]— que se pronunciaba /u/, mes tarde /y/ (como a u francesa u a ü alemana) y actualment /i/. Inicialment os romanos la transcribioron con o grafema 'V', d'o mesmo orichen (awau fenicia, '𐤅'); dica mitat d'o sieglo I a. C. os romanos introducioron a letra 'Y' pa transcribir palabras d'orichen griego en as que se trobaba present. Por ixo, se corresponde con a letra Y de l'alfabeto latino u romano moderno.
A introducción en oImperio romano estió en periodo tardano d'o desarrollo de l'alfabeto, por o que a /y/ pronunciada como "U" produció confusions entre as grafías "Y" y "V", lo que fació que, por eixemplo, palabras como "Satura" también se podesen escribir "Satyra", "Sulla" tamién "Sylla", etc.
Enaragonés representa ofonema palatal fricativo sonoro /ʝ/ en todas as suyas realizacions foneticas[2]:ye ([ʝe]),ya ([ʝa]),yo ([ʝo]),yabos (['ʝaβos]),yera (['ʝera]),bayo (['baʝo]),mayo (['maʝo]),suyo (['suʝo]),aduya ([a'ðuʝa]),gayata ([ga'ʝata]),paseyo ([pa'seʝo]),veyer ([be'ʝer]),muyiba ([mu'ʝjβa]),trayeba ([tra'ʝeβa]),fuyir ([fu'ʝjr]),pueyo (['pweʝo]),naya (['naʝa]).
Por razonsmorfolochicas y como excepción, s'escriben con <i> as variants d'opronombre adverbial i/bi/ie, tanto en posición proclitica como enclitica: i eba (['ʝeβa]); meter-ie ([me'teʝe]).
S'escribe la secuencia <hi> por razons etimolochicas, tanto si se pronuncia como consonant /ʝ/ u como semiconsonant palatal [j]:hiato (['jato]),hialino ([ja'lino]),hialuronico ([jaluro'niko]),hierba ([ʝe'rβa]),hiedrera ([ʝe'ðrera]),hiena (['ʝena]),hieratico ([jera'tiko]),hioides ([j'ojðes]),hiogloso ([jo'ɣloso]),ahier/ahiere ([a'ʝer]/[a'ʝere]). En termins con una consonantización consolidada, se permite a escritura con <y>:yerba,ayer.
Aconchunción copulativa (< ET) s'escribe "y", representando as suyas realización como vocal [i], semivocal [i̯], semiconsonant [j] u consonant [ʝ]:blancoy negro.