Cal parar cuenta, sindembargo, que o rechimen nazi nunca no suprimió formalment l'antigaRepublica de Weimar, sino que nomás suprimió as suyas caracteristicas e institucions democraticas. Paralelament, nunca no s'establió formalment oTercer Reich, sino nomásde facto.
Como caracteristicas chenerals, estió un rechimendictatorial ytotalitario, que devantó un estau policial sin garra guarencia ta os suyos ciudadans ni ta os foranos que viviban en Alemanya u que mientres aSegunda Guerra Mundial viviban en territorios anexionatos u ocupatos militarment por aWehrmacht. Asinas, bi habió unchenocidio contra oschudieus (shoah), contra opueblo chitán (porajmos) y contra atros pueblos que o nazismo considerabainferiors, comoeslaus, sin olbidar muitos muertos en atras nacions, incluyindo-iearagoneses. Amás, chents consideratasimproductivas por o nazismo fueron asasinatos en masa: disminuitos fisicos y psiquicos, personas con chicoz defectos cheneticos, etc.
O nombre deTercer Reich fue esleito por o mesmoAdolf Hitler, con una finalidat clara: meter a o suyo rechimen como una continuidat lochica d'aHistoria d'Alemanya. Emplega a palabraReich, con una doble noción enalemán:imperio yestau.
A elección d'o nombre no tien pues dengún atro motivo que apropaganda politica, sin responder a la historia real d'o país. Antiparte, ye a prueba de l'herencio politico de Hitler, que en aPrimera Guerra Mundial estió soldato en l'Exercito alemán y luitó contra l'Exercito francés, por ixo tamién teneba tanta importancia a exaltación de l'Imperio Alemán, proclamato en1871 con una vitoria d'os alemans sobreFrancia, y desapareixito en1918, con una redota d'os alemans debant de Francia.
En conclusión, con o nombre se pretendeba continar o que seguntes o pensamiento politico nazi yera una tradición imperial milenaria d'Alemanya.
A destrucción d'a democracia en Alemanya y a implantación d'o nazismo
Muitos industrials alemans, y tamién a dreita politica alemana en cheneral, plegaus arredol d'os politicosFranz von Papen yAlfred Hugenberg (d'oDeutschnationale Volkspartei, d'estrema dreita) pensaban asinas emplegar a onazismo y a Hitler ta instaurar l'orden en unaAlemanya en crisis dimpués de recibir os efectos d'aCrisis de 1929, antis d'albandonar-lo cuan ya no hesen menester d'os suyos servicios. Asinas, o primer Gubierno d'Adolf Hitler no teneba so que dos ministros nazis:Hermann Göring, ministro encargato dePrusia, yWilhelm Frick, ministro de l'Interior. A resta de ministros d'o Gubierno yeran militants u simpatizants departius politicos d'a dreita conservadora alemana u representants d'aindustria alemana.
Sindembargo, en cuentas de permitir d'estar instrumentalizato por os conservadors alemans, Hitler logró en bels meses meter a Alemanya a marcar o paso (Gleichschaltung). O desmantelamiento d'aRepublica de Weimar ta establir unadictaduranazi permetió a proclamación d'o TercerReich o15 de marzo de 1933, en una grandiosa ceremonia de propaganda enPotsdam, en a fuesa deFrederico II de Prusia. Pocos días dimpués d'o suyo nombramiento como Canceller d'Alemanya, Hitler ya charraba con os chefes militars d'a manera que poderba rematar con ocáncer d'a democracia en Alemanya, d'instaurarde manera ferria l'autoridat d'o estau u mesmo d'aconquiesta de nuevos espacios vitals a l'este y a suya chermanización sin piedat.[1]
Asinas, como primer paso ta concentrar o poder en as suyas mans, o día1 de febrero de1933, Hitler fació que Hindenburg disolvese oReichstag. En a campanya electoral ta esviellar os miembros d'o Parlamento, aSA y asSS, as milicias d'o partiu nazi, recebieron poders como auxiliars d'aPolicía. As reunions d'oPartiu Comunista (KPD), d'oPartiu Social Democrata (SPD) y d'atros partius d'oposición tenioron muitas victimas mortals. Bels opositors fueron feritos u mesmo torturatos.
En a nueit d'o27 ta o28 de febrero bi habió oincendio d'oReichstag, ye fácil que fuese instigato por os nazis, encara que se culpó a un chudieu comunistaneerlandés. Tot aprofitando d'iste feito, Hitler fació adoptar por Hindenburg un «decreto ta a protección d'o pueblo alemán» que eliminaba totas as guarencias recollitas en a Constitución alemana. Un segundo decreto establiba aSchutzhaft u «detención de protección» preventiva, que permeteba detener y engarcholar a cualsiquier sin garra control ni limite temporal. As mesuras se presentoron publicament como necesarias ta evitar ungolpe d'estau d'os comunistas alemans.[1]
A dictadura y o rechimen de terror s'imposoron. En dos semanas, Göring fació engarcholar, tot aplicando iste decreto, a 10.000 comunistas enPrusia, entre os cuals bi yera o chefe d'oKPD,Ernst Thälmann, detenito o3 de marzo. En abril, bi habió arredol de 30.000 detencions, nomás enPrusia. En o verano, enBavera bi heban 4.000 internatos y enSaxonia 4.500. Entre1933 y1939, un total de 150.000 a 200.000 personas yeran engarcholatas, y de 7.000 ta 9.000 yeran estatas asasinatas por a violencia institucionalizata estatal. Bels centenars de millars de personas fuyoron d'Alemanya.[2]
En as eleccions lechislativas d'o5 de marzo de1933, celebratas en istas condicions, os nazis recebioron o 43,9% d'os votos. En toz osLänder d'Alemanya, os nazis s'apoderoron por a fuerza de toz os poders locals. O23 de marzo de 1933, Hitler fació votar en oReichstag aLei de plenos poders, que li concedeba plenos poders por una durada de 4 anyos. O2 de mayo, se disolvió a ossindicatos, con incaptación d'as suyas propiedaz. S'enroló a os obrers forzadament en una organizacióncorporativista, oDeutsche Arbeitsfront (DAF, Frent Alemán d'o Treballo, enaragonés). O10 de mayo, o ministro de PropagandaJoseph Goebbels presidió enBerlín una nueit d'auto de fe, en a cual millars de «malos libros» d'autors chudieus,marxistas,democratas upsicoanalistas fueron crematos en grans fogueras publicament por osestudiants nazis; ista mesma escena de caracteristicas masmedievals que modernas se repetió en atras grans ciudaz d'o país. En mayo se prohibió oficialment oKPD, y oSPD en chunio.[3] A resta de partius politicos alemans se disolvioron u s'unioron a oNSDAP. O14 de chulio de 1933 s'aprobó una Lei seguntes a cual oPartiu Nacionalsocialista d'os Treballadors Alemans se convertiba en o solopartiu politico permeso en Alemanya. A chovenalla alemana fue obligatoriament encuadrata en aChovenalla Hitleriana (Hitlerjugend), que estió o solo movimiento autorizato ta a choventut dende o1 d'aviento de1936.
Dimpués d'a muerte d'opresidentPaul von Hindenburg o3 d'agosto de1934, Hitler asumió inconstitucionalment as suyas funcions, convertindo-se asinas no nomás en o Canceller sino tamién o President d'Alemanya. Naixió asinas unculto a la personalidat muit potent, que consideraba que Hitler yera o salvador mesianico d'Alemanya, en fendo amás prestar un churamento de fidelitat a la suya persona ta toz os servidors publicos, amás de ta os militars. O clamatoFührerprinzip se convertió asinas en a font de tota autoridat politica en o país.
O nazismo, que yera un movimiento politico neo-pagano y anti-cristiano, miró de someter a lasIlesias, y mesmo beluns d'os suyos dirichents, comoMartin Bormann, miraban de fer disapareixer ocristianismo d'o país a luengo termin. O poder politico causó amás una escisión en osprotestants alemans, en establir a clamata Ilesia d'os «cristianos alemans», que yeraracista y profesaba o culto a oFührer, en oponiendo-se a la clamataIlesia confesant (Bekennende Kirche) d'os pastors resistents a o nazismo,Martin Niemöller yDietrich Bonhoeffer, que fuoron deportatos.
En1933, o Partiu catolico alemán, oZentrum, s'heba autodisuelto a cambio d'a sinyatura d'unconcordato entre oADO (enalemán,Ausland Deutsches Organisation) y oVaticano. Sindembargo, en1937, oPapaPío XI denunció en a suyaenciclicaMit brennender Sorge as muitas violacions d'o concordato, as trapazas contra ossacerdotz, oracismo y aidolatría que bi heba en oReich y en o suyo chefe. Se prohibió a lectura y a difusión en Alemanya d'a enciclica y os eixemplars que se trobaba yeran destruitos por aGestapo, a branca d'as SS encargata d'apolicía politica d'o rechimen. Sindembargo, en conchunto as ilesias alemanas no presentaron todo o suyo potencial de resistencia, y o succesor de Pío XI,Pío XII, antigo nuncio papal en Alemanya, evitó mientres aSegunda Guerra Mundial denunciar as atrocidaz nazis, ta evitar represalias sobre a Ilesia en Alemanya.
Dende febrero de1933, creix a persecuciónantisemita en o Tercer Reich. Una lei permite a Hitler destituir a 2.000 altosfuncionarios publicos y a 700profesors universitarioschudieus. O1 d'abril asSA proclaman unboicot a os comercios propiedat de chudieus. Bels chudieus reciben humiliacions en publico, y bellas parellas mixtas de chudieu-chentil son forzatas a trescruzar as carreras d'as ciudaz con pancartas insultants en o suyo cuello. Se niega tota contribución d'os chudieus a lacultura d'Alemanya: se prohíbe a musica deMendelssohn u deMeyerbeer, y o famoso poema deHeinrich Heine, aLorelei, deixa oficialment de tener autor. As clamatasLeis de Nuremberg, en1935, sacan a ciudadanía alemana a os chudieus y viedan cualsiquier matromonio mixto chudieu-no chudieu.
S'enampla por cada día a lista de profesions prohibitas a os chudieus, y asinas a suya vida cutiana normal se torna imposible de tot. Sindembargo, encara que decenas de millas de chudieus s'exilian, muitos atros resisten en Alemanya, creyendo que Hitler atemperará a suya actitut y tamién porque si fuyiban d'a nueva Alemanya nazi debeban albandonar todas as suyas propiedaz en o país, porque as leis no lis deixaban levar-ne garra cosa.[4]
Nomás restan provisionalment fuera d'istas mesuras os clamatosMischlinge (mestizos), u tamién os chudieus casatos con alemanas «arias», comoVictor Klemperer. En 1943, en plenoBerlín,conchuches de chudieus feban una manifestación en aRosenstrasse ta tentar d'evitar a deportación s'os suyos esposos.
En chulio de 1933, o rechimen nazi aprobó una lei sobre aesterilización forzata, seguntes o suyo obchectivo de «purificar a raza aria». En son victimas decenas de miles de personas. A mesura se referix a ormino a os malaudos mentals, pero tamién a oschitans, y tamién a las personas deraza negra: en 1937, Hitler ordenó esterilizar a os 400 ninos naixitos en osanyos 1920 fillos de soldatos de raza negra de l'Exercito francés y de mullers alemanas.[5] Miles de mullers chitanas no sobrevivioron a ista esterilización.
Oshomosexuals, que o rechimen detestaba, fueron condenatos a la esterilizacion u a la deportación a os campos de treballo por o Codigo Penal, con 25.000 condenas en 2 anyos.
AMasonería fue prohibita y os suyos miembros perseguitos por una sección especial d'a Polizía alemana.
OsTestimonios de Cheová, obchectors de conciencia, refusaban por prencipios oservicio militar y os treballos en aindustria belica, amás d'o saluto nazi y de cualsiquier concesión a la idolatría que bi heba arredol d'oFührer. Alto u baixo, 6.000 en fueron engarcholatos, en os campos de concentración.
Encara que aGestapo (a rama policial d'as SS) teneba 6.000 hombres en1938, y nomás que 32.000 en 1944,[6] tota oposición organizata a o nazismo heba desapareixito cuasi de raso dimpués de 1934. A policía politica no podeba tener tanta eficacia sin l'aduya de muitosdelators, que aprofitaban ta saldar cuentas personals, u que delataban por miedo u por motivos ideyolochicos. A sobén, os propios fillos, militants d'aHitlerjugend y sosmesos a una muit intensa presión ideyolochica, denunciaban a os suyos propios pais.
Os escasos grupos organizatos d'aresistencia alemana a o nazismo apareixioron de nuevo dimpués de 1938. Yeran grupos muit aislatos, y dimpués de prencipiar aSegunda Guerra Mundial a opinión publica d'Alemanya asimiló a resistencia contra Hitler a una traiduría contra Alemanya. Por ixo, os historiadors d'iste periodo d'aHistoria d'Alemanya charran d'una «resistencia sin o pueblo».
En conchunto, a sociedat alemana s'acomodó a escape a o rechimen nazi dende o momento en que iste remataba a inestabilidat politica y economica d'Alemanya, amás de prencipiar una labor d'albandonar as linias politicas que marcaba ta o país o clamatoDiktat d'oTratato de Versailles.[7] As realizacions socials d'o nazismo, as grandiosas cerimonias de propaganda, como cuan o Congreso d'oNationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP) enNuremberg, o miedo, a indiferencia u o conformismo portoron a muitos alemans a ceder a la fascinación que suposaba o nazismo.
Arredol d'11 millons de ciutadans alemans estioron militants d'oNSDAP, ye decir una parte muit important d'a población adulta alemana, encluindo-ie muitos oportunistas y arribistas. Arredol de 100.000 alemans, seguntesAnnette Wieviorka, prenioron parte activa en ochenocidio contra oschudieus. O historiador d'aWehrmacht Omer Bartov (L'Armée de Hitler, 1999) amostró que una parte important d'os combatients alemans heban asimilato y integrato o discurso nazi, y que muitos estioron, con os suyos oficials y chenerals, cuasi tan embrecatos como asSS en as mortaleras feitas en os territorios d'a Europa Oriental.
L'historiador britanico Paul Johnson (Une Histoire des Juifs, 1986) diz que osaustriacos, integratos en oReich en1938, tienen una representación superior a la que correspondería por o suyo numero d'habitans en os grupos dirichents d'o rechimen (a mas deHitler, bi yeranAdolf Eichmann,Ernst Kaltenbrunner,Arthur Seyss-Inquart uHans Rauter) y que proporcionalment prenioron una mayor parte que os alemans en aShoah. Un Tercio d'os asasins d'osEinsatzgruppen yeran austriacos, como 4 d'os 6 comandants d'os prencipalscampos d'esterminio u cuasi o 40% d'os guardias d'ixes campos. D'entre os 5.090criminals de guerra documentatos enYugoslavia en1945, 2.499 yeran austriacos.
A historiografía alemana fa la destinción, dendeMartin Broszat, d'a resistencia organizata a o nazismo (Widerstand) y d'as formas de disidencia civils (Resistenz), sin ambición de oposición politica, sino nomás almostrando unas bellas reticencias sobre a ideolochía oficial d'o rechimen nazi.
Asinas, por eixemplo, os grupos de chóvens (osEdelweiss) que se reuniban mientres a guerra ta ascuitar musica demiddle jazz u deswing prohibita por o rechimen, con uns vestitos y cortes de pelo que yeran un desafío a la orden moral oficial; u as muitas ciudadanas alemanas que transgrediban as prohibicions oficials de tener relacions amorosas con treballadors foranos, d'orichen occidental u d'orichen eslau. Centenars d'alemans fuoron executatos por ascuitar as emisions radiofonicas d'aBBC, u por suyas parolas de desprecio u escepticas sobre o rechimen mientres a guerra. Beluns miroron d'aduyar discretament a os chudieus, u tenioron chestos u palabras de simpatía ta éls. Atros no facioron nunca o saluto nazi. En aBavera de profunda tradicióncatolica, un movimiento d'opinión fació imposible ta o rechimen nazi, neopagano, de retirar ocrucifixo d'as escuelas.[8]
Mosen Clement von Galen, bispe deMünster, metió en piet una protesta contra aeutanasia d'os malaudos mentals, en protestando dende a suyaseu bispal, y obtenió asinas a teorica detención d'a clamataaktion T4, en agosto de1941. En osanyos 1930, as ilesias alemanas resistioron a sobén a las incherencias d'o rechimen y a las trapazas d'os suyos achents, pero a suya hierarquía no protestaba que por aspectos materials y confesionals, y s'autoimposaba de no fer-ne nunca, de «politica». As ilesias alemanas, como tals, no condenoron ni as guerras d'agresión, ni a politica racial d'o nazismo, ni os crimens contra a Humanidat en os países ocupatos por o Tercer Reich, encara que en Alemanya se conoixeban istos feitos.
Hitler no abolió nunca formalment a constitución d'aRepublica de Weimar ni tampoco li cuacaban as construccions churidicas muit elaboratas. Sindembargo, suprimió de raso cualsiquier guarencia churidica d'os ciutadans alemans frent a la represión policial u debant a las persecucions racials u ideyolochicas, unos d'os prencipios d'ototalitarismo d'o suyo rechimen.
Dende1933, toz ospartius politicos,sindicatos, movimientos de chuventud u asociacions no nazis fueron bien disueltas bien absorbitas y os opositors fueron ninviatos acampos y concentración, as ilesias alemanas conoixioron as suyas trapacerías, se suprimió as autonomías rechionals en o primer estau centralizau en a historia d'Alemanya, a población d'o país quedó sosmesa a la vichilancia severa d'aGestapo, aduyata por muitosdelators. A Chusticia quedó tamién sosmesa a o rechimen nazi, con o siniestrament celebre Tribunal d'o Pueblo (Volksgerichtshof) deRoland Freisler, que dictó milers de condenas a muerte en parodias dechuicios que no teneban cura de respetar ni as mas sumarias apariencias de chusticia. Mas de 30.000 condenatos a muerte fuoronguillotinatos u afogatos mientres o Tercer Reich, a sobén nomás que por bellas palabras d'hostilidat u descontento. No yera tampoco infrecuent que aGestapo detenese liberatos d'a garchola dimpués de cumplir a suya pena ta deportar-los sin chudicio, nomás que por a suya propia autoridat.
Asinas, a historiografía alemana caracteriza a o Tercer Reich como un «estau de no-dreito» (Unrechtsstaat). En chunio de1934, o celebre churista alemánCarl Schmitt, uno d'os teoricos d'o «estau d'excepción», apobaba a mortalera d'osSA en aNueit d'os cutiellos largos y teorizaba publicament que a simple palabra d'oFührer teneba fuerza de lei, y que yera dencima d'o Dreito.
A escuela historica alemana clamata d'os «intencionalistas» insiste en a primacía d'Adolf Hitler en o funcionamiento d'o rechimen politico nazi. A forma extrema de poder personal y deculto a la personalidat arredol d'oFührer no se puet comprender sin o suyo «podercarismatico». Os intencionalistas prenen ista important noción d'o sociologoMax Weber: Hitler se consideraba y yera considerato sincerament por os alemans como investito d'una misión providencial.
Heinrich Himmler, uno d'os prencipals dirichents d'o Tercer Reich.
Sin a ideolochía (Weltanschauung, u visión d'o mundo) temiblement coherent que animaba a Hitler y a os suyos fidels, o rechimennaci no s'habría compromeso en a vía d'a guerra y d'o exterminio masivo, ni en a vulneración d'os regles churidicos y administrativps basicos que fan parte d'o estau moderno. Asinas, sin o suyo poder carismatico d'un tipo no conoixito dica ixas envueltas, Hitler no habría puesto autorizar aeutanasia masiva d'os minusvalidos nomás que con unas simples parolas en un papel encabezato por o simbolo d'a Cancellería d'o Reich (a clamata operación T4, o3 de setiembre de1939), y encara menos meter en piet aShoah sin ni una sola orden escrita. Dengún d'o executants d'o chenocidio contra os chudieus no demandó nunca de veyer una orden escrita: a simple parola deFührerbefehl (orden d'oFührer) yera suficient ta afogar cualsiquier pregunta.
Seguntes a escuela historiografica rival d'os «funcionalistas» (representata porMartin Broszat), o III Reich no resolvió ni guaire ni mica a cuestión d'a primacía d'o poder entre o partiu unico y o poder d'o Estau, y por ixó bi habió as rivalidaz de competencias entre as dobles hierarquías d'oNSDAP y d'o Gubierno d'oReich. Asinas, o Estau nazi apareix como un singular encabalgamiento de poder concurrents con lechimitidaz comparables. Ye o prencipio d'a «policracia» de que charra Martin Broszat.
A masHitler intervien rarament en as barallas entre os grupos rivals, en prenendo pocas decisions. Estando poco partidario d'aburocracia, y treballando de manera muit irregular (menos ta a conducción d'as operacion militars en a guerra), oFührer, «dictador debil» o «perezoso» seguntes Martin Broszat, deixaba a cadagún libre ta reclamar a suya vía ta fer os deseyos de Hitler, y nomás esperaba que as cosas se fesen seguntes a suya voluntad.
Dende alavez, como amostró en a suya biografía de Hitler o historiadorIan Kershaw, os treballos d'o cual son una sintesi d'as escuelas d'osintencionalistas y d'osfuncionalistas, cada individuo, cada clan, cada burocracia y cada grupo feba o maximo de treballo posible, ta mirar d'estar o primero en fer os prochectos nazis fixatos en grans linias porAdolf Hitler. Ye o caso ena persecuciónantisemita, que prenió velocidat pasando gradualment d'una simple persecución a lamortalera y luego a ochenocidio industrial. Asinas, o Tercer Reich obedeixeba estructuralment a la lei d'a «radicalización cumulativa», en un sistema politico que yera imposible d'estabilizar.
Iste «poder carismatico» puet estar tamién a explicación de que muitos alemans, de manera espontania, fuesen mes luent d'as mesmas voluntaz d'oFührer, estando-ne una garrada por debant. Asinas, en1933, as mesmas organizacions d'estudiants yeran as organizaderas d'as cremas de libros proscritos por o rechimen nazi, a o mesmo tiempo que ossindicatos y ospartius politicos proclamaban a suya fidelidat a o rechimen, disolvendo-sen amás dimpués d'haber feito a expulsión d'os suyos militants d'orichen chudieu, amás d'expulsar a os opositors a onazismo. Asinas, decir que Alemanya s'entregaba a o Führer, en qui o país reconoixeba os suyos suenyos y as suyas ambicions, ye mas correcto que decir que Hitler s'apoderó d'Alemanya. Seguntes Kershaw, oFührer yera l'hombre que feba posible os deseyos ocultos d'antis mas en a «base» d'o país: sin necesidat de dar órdens precisas, a suya simple presencia en o poder deixaba libres, por eixemplo, a os muitosantisemitas d'Alemanya ta organizar boicoz ypogroms, u a osmedicos d'extrema dreita a fer experimentos pseudo-medicos u operacions d'eutanasia, ideyas que yeran presents antis de1933.
Mullers chóvens d'aBund Deutscher Mädel, aLiga de Mullers Alemanas establita por o nazismo ta controlar as mullers.
Isto puet explicar tamién, siempre seguntesIan Kershaw y a mayor parte d'os funcionalistas, a tendencia que teneba o rechimen nazi a l'«autodestrucción» (Selbstzerstörung). OIII Reich, en una tornada a l'«anarquía feudal», se descomposaba en una multitut caotica de feudos rivals. Asinas, por eixemplo, en1943, cuan a propia existencia d'oReich yera en periglo dimpués d'a important redota d'aWehrmacht en abatalla de Stalingrado, os organismos dirichents d'oIII Reich se baralloron durante meses ta decidir si caleba prohibir as carreras de caballos en o país. O rechimen nazi substituyó as institucions racionals d'o Estau moderno con un vinclo individual, de persona a persona, con oFührer. Antiparte, garra dirichent nazi no teneba pas o carisma de Hitler. O culto a la personalidat de Hitler existiba dende os oríchens d'o nazismo y yera consustancial a o movimiento nazi y a o propio Tercer Reich. Cadagún teneba a suya lechitimidat en o sistema politico nazi nomás que d'o suyo ran de proximidat a oFührer, o solo naixedero d'a lechitimidat politica en l'Alemanya nazi. Asinas, en no haber-ie dengún succesor de Hitler («Modestament, soi ireemplazable»),[9] a dictadura de Hitler no teneba garra porvenir y no podeba pas sobrevivir-le. Asinas, a muerte d'oIII Reich y la d'o suyo dictador estioron cuasi coincidents en o tiempo, con una diferencia d'unas pocas horas.
Cuan Hitler plegó a o poder, remató de raso a Edat d'Oro cultural que heba representato ta Alemanya aRepublica de Weimar. Se facioron muitas cremas publicas delibros, a sobén d'autorschudieus,comunistas u d'ezquierdas. Asinas, toz os librosMarx, d'Einstein y d'atros autors famosos fuoron crematos en as plazas publicas d'o país. A Cultura fue dirichita por o poder: Hitler organizó un control total d'a prensa escrita por o partiu nazi, esleyeba ascintas que se pasaban en os cines... Apropaganda politica prene posicions en istosmedios de comunicación, de forma que l'obchectivo pasa a estar no a información sino a promoción d'o partiu y d'as ideas d'onazismo. A organización d'osChuegos Olimpicos de 1936 tamién fue intrumentalizata ta consolidar a imachen d'o rechimen nazi en a escena politica internacional.
Muitosartistas,escritors ucientificos fuoron obligatos a fuyir d'Alemanya por os suyos oríchens chudieus y/u as suyas ideyas politicaspacifistas, d'ezquierdas u antinazis, pero tamién os artistas de vanguardia fuoron obligatos a l'exilio.
Bels artistas alemans, encara que presionatos porJoseph Goebbels, esleyioron de marchar d'Alemanya ta fer un acto de resistencia a o nazismo, como odirector cinematograficoFritz Lang u l'actrizMarlene Dietrich. Antiparte, a os artistas u escritors que quedoron en Alemanya se lis prohibió pintar y escrebir, y quedoron cosiratos por a Policía politica d'o rechimen. Os chudieus fuoron excluitos d'a prensa, d'o cine y d'o mundo d'o espectaclo. No se podeba tocar u interpretar obras d'autors chudieus, y o propio Goebbels intervenió contra ultra-fanaticos d'o suyo partiu que miraban de prohibir tamién aWolfgang Amadeus Mozart en haber feito parti parte d'aMasonería.
Un espectacularauto de fe con libros prohibitos, o10 de mayo de1933, remeró a muitos una antiga frase deHeinrich Heine, de1817: «dort wo man Bücher verbrennt, verbrennt man am Ende auch Menschen» (a on bi creman libros, antis u dimpués bi creman personas). En1937, una «exposición d'arte dechenerato» muit vesitata trescruzó Alemanya, con l'obchectivo de fer-se a mofla d'as obras d'os mas famosos artistas de vanguardia, que Hitler deciba yeran «bolchevismo cultural» u «garabatos chudieus y cosmopolitas». Muitas d'istas obras fueron destruitas dimpués por os nazis.