Iste articlo ye en proceso de cambio enta laortografía oficial de Biquipedia (laOrtografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo trata sobre orío Roine. Ta o departamento francés se veigaRoine (departamento)
O nombrecelta d'o río, que debeba d'estarRodo uRoto ("o que redola", "o que corre"), yera una denominación frecuent ta os ríos en l'antiga luenga celta. Asinas clamaban tamién o baixoSena y d'altros ríos d'aEuropa occidental. O nombre celta procede d'unaradiz protoindoeuropea *ret- ("redolar, correr"), que daríarota en latín (d'an "rueda" y os suyos derivatos enaragonés).
Manimenos, bel lingüista opina que a radizrot- urod- d'o nombre "Roine" y d'altros muitos ríos europeus ye en verdat preindoeuropea; en ixe caso, que se pareixese a o verboprotoceltareto ("correr") sería una coincidencia.
O Roine ye unagarona dica que plega taMartigny; d'allá entadebant se torna un gran río de montanya que esnabesa, enta o sud-ueste, una val glacial. Dimpués chira enta o nord-ueste ta salir d'osAlpes y fluye ta l'ueste per oLaco Leman (uLaco de Chinevra) antis d'entrar enFrancia.
En plegando taArles, o Roine se trestalla en dos, formando lodelta deCamarga. Os dos estallos rematan en aMar Mediterrania; un ye oGrand Rhône u Roine Gran y l'altro loPetit Rhône u Roine Chico.
Tien unalongaria de 812km y uncabal meyano en adesembocadura de 1.710 m³/s; considerando-ne l'aria, de 95.000km², ye pues un d'os ríos con un cabal relativo mas gran d'Europa: 17,9 l/s/ km².
Ixo causa un rechimen irregular, con un minimo taverano marcato y maximos taprimavera yagüerro. Ascreixitas alcanzan anyalment valuras maximas de 4.000 m³/s, mientres que enriadas excepcionals s'ha plegato tacabals de 13.000 m³/s. O suyo cabal se ye achiquito prou en os zaguers sieglos. 3 posibles razons:
Reforestación d'a suya cuenca, per culpa d'o cambio d'emplegos d'o suelo, cheneral enEuropa, causando l'albandono de l'agricultura.
Entibadura de muitos d'os suyos afluents.
Os dos zaguers factors no solo n'han achiquito lo cabal, tamién n'han escabonato as puntas y esmermato l'alportación de sedimentos (o incremento d'a superficie boscosa gracias a una menor erosión, a entibadura per culpa de l'acumulación en as infrastructuras).
Odelta d'o Roine s'emprencipió a formar fa uns 7.000 anyos, con un creiximiento centrato en o suyo costato occidental (o que corresponde huei a o Roine Chico) que dimpués fue remplazato per a formación d'a punta oriental en a boca d'o Roine Gran. Actualment o delta ocupa unasuperficie de 1.710km², con unalongaria de litoral de 90km.
En o zaguer sieglo, o delta ha visto recular o suyo comportamiento expansivo. En cheneral, tota la costa d'o delta ye en regresión.
